Hoe zorgen we er voor dat cultuur geen bijzaak is? Om de waarde van kunst en cultuur naar voren te schuiven is het van belang om de banden met politici en ambtenaren aan te halen. Lobbyen noemen we dat, en op lokaal niveau kunnen we dat allemaal. Hieronder vind je de tips die Marije Brinkhorst (Stichting Lobby Lokaal), Heleen Volman (Corpo Maquina), Bas Verberk (raadslid D66) en Gertjan Endedijk (DOKc) inbrachten bij ons webinar Iedereen kan lobbyen.
Vier vaardigheden
Bij een lobbyist denken we vaak aan een echte netwerker, de persoon die de juiste mensen kent. Het is altijd goed om iemand met connecties in je team te hebben, maar je hebt meer vaardigheden nodig. Ben jij inhoudelijk sterk, geïnteresseerd hoe politiek werkt, of juist heel mensgericht? Hieronder staan de vier elementen die je altijd in je lobby moet hebben volgens Marije Brinkhorst van Lobby Lokaal. Al deze vaardigheden zijn waardevol voor jouw lobby. Doe de lobbystijlentest om te zien op welke vlakken jij je verder kunt ontwikkelen, of wat voor mensen je bij je lobby moet betrekken.
- Accurate: Je weet wat er speelt en wat er nodig is. Welke relevante informatie heb je voor handen? Wat is het probleem, en welke mogelijke oplossingen zijn er?
- Informed: Je bent goed geïnformeerd over het bestuurlijke proces. Wanneer en bij wie moet ik zijn? Hoe ziet het beleidsproces eruit? Hoe zorg je dat iets op de agenda komt?
- Involved: Je hebt aandacht voor de mensgerichte kant en betrekt anderen bij je team en boodschap. Met welke organisaties of bewoners kan ik samenwerken?
- Connected: Je legt en onderhoud contact met mensen op invloedrijke posities. Wie ken je, of wil je leren kennen, die invloed heeft op de beslissing?
Lobbyvaardigheden in de praktijk
Heleen Volman vertelde tijdens ons webinar over de lobby die ze heeft ondernomen in de gemeente Tilburg. Heleen is directeur bij dansgezelschap Corpo Máquina, een van de organisaties die ondanks een positief advies toch buiten de boot viel bij de verdeling van de meerjarensubsidies voor professionele kunsten. Uiteindelijk werd het budget uitgebreid zodat zij alsnog een toekenning kregen. Wat maakt haar lobby succesvol?
Involved: Ten eerste ging Heleen niet alleen de strijd aan. Zes culturele organisaties die ondanks een positief advies geen toekenning kregen trokken vanaf het begin samen op. Ze gingen veelvuldig met elkaar in overleg, en hielden daarbij goede notulen bij. Omdat deze organisaties in hetzelfde schuitje zaten maakte dat de politieke keuze helder. Er werd afgesproken om een constructieve toon te voeren. Ieder ging voor zich zijn contacten aanhalen, maar altijd met een gezamenlijk verhaal. "We laten elkaar niet los" was het motto.
Accurate: Om het belang van deze organisaties voor Tilburg aan te geven werd er in het gezamenlijke verhaal aangetoond hoeveel waarde zij brengen voor de stad. Het gaat bij de de waarde van cultuur dan niet alleen om het culturele kapitaal, maar ook om het sociale en economische kapitaal. In dit voorbeeld zie je dat de partijen zich goed hebben verdiept in de verschillende belangen waar de lokale politiek zich druk om maakt.
Uit de positieve adviezen voor de meerjarensubsidies werden per organisatie positieve quotes gehaald over hun culturele waarde. Iedere organisatie heeft ook kort toegelicht wat hen onderscheidend en waardevol maakt voor Tilburg.
Er werd benadrukt dat er de voorgaande jaren veel is geïnvesteerd in deze organisaties, en dat het zonde zou zijn dit verloren te laten gaan. Er werd aangetoond dat de basis van de gemeente nodig is om financiering te genereren uit andere fondsen. Met een optelsom van de inkomsten die de organisaties samen genereren werd het economische belang voor de stad nog eens onderstreept. Ook werd de hoeveelheid publiek die de organisaties samen bereikt opgeteld. Zo konden ze laten zien dat de instellingen vrijwel de hele stad bedienen, waarmee aan sociale waarden als toegankelijkheid en leefbaarheid werd geappelleerd.
Connected: Er werden gesprekken gevoerd met de wethouder voor cultuur, met de betrokken ambtenaar, en met alle fractievoorzitters en woordvoerders cultuur in de gemeenteraad. Voor de inspraakronde werd ook iemand van een grote culturele instelling betrokken, om vanuit een onafhankelijke positie te vertellen over de waarde van de organisaties voor de stad.
Informed: Er werd gekeken wanneer de cultuurnota zou worden besproken in de gemeenteraad. Daarbij bestaat de mogelijkheid om als burger in te spreken, waarvoor je je aan moet melden bij de griffie. Heleen en haar medestanders zijn in overleg gegaan met de griffie om te kijken hoe ze het beste hun gezamenlijke verhaal konden doen. Iedere organisatie kreeg inspreektijd. Ondanks dat de wethouder en raadsleden in eerste instantie aangaven dat dat er weinig kans op slagen was, keerde tijdens de raadsvergadering het tij. De wethouder kreeg uiteindelijk de opdracht om buiten de cultuurnota middelen te vinden voor de zes organisaties.
Huiswerk op orde
Volgens Gertjan Endedijk is de casus van Heleen een uitstekend voorbeeld. Gertjan was geruime tijd ambtenaar bij de gemeente Breda, en is tegenwoordig directeur bij de Nieuwe Veste en voorzitter van DOKc. De meest effectieve lobbyisten die hij tegenkomt hadden hun huiswerk op orde. Dat betekent dat je de tijd moet nemen om je ergens in te verdiepen. Je moet bijvoorbeeld weten dat een cultuurplanperiode van 4 jaar niet gelijk loopt met de cyclus van coalities. Het is goed om te weten dat een nieuwe coalitie start met oud beleid. Als je weet wat het beleid is, en je weet wat de coalitie wil, dan kun je de gemeente met zijn eigen argumenten om de oren slaan. Dat is veel effectiever dan een boze brief schrijven, of mensen tot de orde roepen.
De beleidsmatige kant is rationeel en eenvoudig, want je kunt beleidsstukken lezen, en ambtenaren spreken als je meer wilt weten. De politieke kant laat zich wat minder eenvoudig lezen. Zijn tip: "Waar ik goede ervaringen mee heb is om zo’n vier, vijf maanden voor de verkiezingen een rondje te maken langs de fractievoorzitters en de cultuurwoordvoerders. En dan niet van: “Wil jij meer geld voor cultuur geven?", maar een open gesprek. Dat geeft heel veel info. Dan kijk je een beetje in de keuken. Als er dan een coalitie is heb je meer informatie."
Die dubbele kijk op beleid en politiek moet je altijd hebben, maar dat kun je niet alleen. De casus uit Tilburg is een mooi voorbeeld omdat ze het daar met zes organisaties samen deden. "Dat is super want dan ben je ook echt als sector in de stad vertegenwoordigd, en dat vind de politiek ook belangrijk."
Persoonlijke relatie
Bas Verberk is in Tilburg raadslid voor D66. Hij ziet het als onderdeel van zijn taak als volksvertegenwoordiger om mensen te helpen voor hun belangen op te komen. Hij voelt zich soms meer een coach dan een raadslid, en probeert mensen ook te helpen om andere partijen te benaderen. Daar heeft hij zelf ook baat bij. "Ik heb liever een inspreker die mijn standpunt vertelt dan dat ik het zelf doe, want dan is het “D66”. Terwijl als het een inspreker is dan hebben andere partijen zoiets van: “Dit is een burger die dit vind”. Op die manier speel ik er ook mee, en kan ik het voor mezelf makkelijker maken als raadslid.”
Zijn tip: "Wat ik altijd mis is dat het zo ontzettend om de relatie gaat. De relatie die je met mij als persoon aangaat." Als raadslid voelt Bas zich soms een soort sluitstuk. Mensen stappen pas naar de raad als iets op allerlei plekken al is mislukt, of er al in de media gestaan heeft dat de gemeente het allemaal verschrikkelijk doet. "Dus je gaat het eerst zwart maken, ik heb nog niet de kans gehad er iets aan te doen, en dan kom je nog bij mij. Dat is echt niet handig." Bij het voorbeeld over de verdeling van subsidies in Tilburg heeft Bas bijvoorbeeld geen enkel berichtje gekregen van de partijen die wel een toekenning hebben gehad. "Nodig me dan uit voor een voorstelling, en laat zien wat je aan het doen bent. Dan hoef je over vier jaar ook niet opnieuw te beginnen."
Marije sluit aan bij de tips van Bas en Gertjan om niet alleen de spannende momenten te benutten. Zorg ook dat je daarbuiten de relaties hebt, en wees positief. Maak vrienden in vredestijd! Raadsleden en ambtenaren krijgen veel te maken met mensen die ontevreden zijn. Laat ook zien wat goed gaat, want daar doen zij het tenslotte ook voor. Dat versterkt de relatie enorm, en daar heb je profijt van wanneer je ze echt nodig hebt.
Tips in verkiezingstijd
Marije Brinkhorst geeft nog een aantal tips welke momenten je aan kunt grijpen om te werken aan je persoonlijke relatie met politici, en meer te weten te komen over wat zij willen.
In de verkiezingscyclus worden eerst de verkiezingsprogramma's geschreven. Die moeten vervolgens in de ALV van de partij worden geamendeerd en goedgekeurd.
- Schrijf een inbreng voor het verkiezingsprogramma
- Pleit voor aanpassingen in het verkiezingsprogramma
- Maak een stemadvies op basis van de verkiezingsprogramma’s
Dan volgt de campagnetijd waarin het relatiebeheer heel belangrijk is. Dit is het moment voor raadsleden, kandidaatsraadsleden en wethouders om zichzelf in de picture te zetten. Ze willen zich graag onder de mensen begeven. Dus gebruik dat om contact te leggen.
- Organiseer een verkiezingsdebat
- Organiseer een werkbezoek voor kandidaat-raadsleden
- Organiseer een ludieke actie
Na de verkiezingen wordt de nieuwe raad geïnstalleerd en vinden de coalitieonderhandelingen plaats. Haal dan je relaties weer aan.
- Feliciteer nieuwe raadsleden (en later nieuwe wethouders)
- Schrijf een brief voor de coalitieonderhandelingen
- Organiseer werkbezoeken/ informatiebijeenkomsten
Komt er een nieuwe wethouder dan maken ambtenaren ook een overdrachtsdossier. Daar staat heel veel in, zoals welke organisaties en personen in de regio belangrijk zijn. Als je met ambtenaren contact hebt en daar in terecht komt, dan kan het dat een wethouder zich meer in jouw organisatie verdiept en sneller contact opneemt.
Bekijk hier de volledige webinar Iedereen kan lobbyen
Lokale lobby voor cultuur
Het webinar Iedereen kan lobbyen werd georganiseerd in samenwerking door LKCA, DOKc, De Kunst van Brabant en Kunstloc Brabant. Het maakt deel uit van een pakket middelen van LKCA ter ondersteuning van jouw lobby.
Wil jij lokaal lobbyen voor cultuur?
Geweldig! Laat ons weten wat wij voor je kunnen betekenen.
