Ambities over de grens? Lees eerst deze vijf succesverhalen

Internationale projecten zijn vaak complex. Je bent afhankelijk van partners die je niet kent, door de afstand heb je geen idee hoe je in het buitenland voet aan de grond krijgt en het is nog maar de vraag hoe je de financiering rond krijgt. Gelukkig zijn er in onze provincie verschillende organisaties die laten zien dat internationaal ondernemen heel goed kan. Mestmag.nl ging langs bij vijf internationaal succesvolle organisaties en verzamelde tips en inspiratie. In dit artikel lees je over speelplekken in het buitenland, over het aantrekken van internationaal publiek, over talentontwikkeling in Europa, over internationaal programmeren en over wereldwijd online bereik. Read and learn. 

Dansgezelschap de Stilte - Speelplekken in het buitenland

Op de website van jeugddansgezelschap de Stilte prijkt trots een kaart met bezochte landen. De koffers worden sinds 2006 steeds vaker gepakt. Vanuit het kantoor en theater in Breda vertrekken de dansers naar alle uithoeken van de wereld. Naast in bijna alle Europese landen speelde het gezelschap inmiddels ook in onder meer Marokko, Curaçao, Noord-Amerika, Jordanië, India, Brazilië, China en Palestina. Hoe doen ze dat toch?

Zonder visie kom je nergens

Voor de Stilte was de gang naar het buitenland min of meer noodzakelijk. In Nederland waren niet genoeg speelplekken. Bovendien viel het gezelschap toen nog buiten het Kunstenplan van de landelijke overheid. Via contacten in buurlanden België en Duitsland ging het balletje rollen. “In feite verkoopt de Stilte geen producties, maar een visie”, legt zakelijk leider Jan Baanstra uit. “Zonder een duidelijke visie kom je niet zo ver. Als je steeds kleurt, zoals een kameleon, ben je niet meer uniek. De Stilte is altijd trouw gebleven aan zichzelf en dat zorgt ervoor dat onze klanten inmiddels precies weten wat ze van ons kunnen verwachten. Ik ben ervan overtuigd dat we internationaal succesvol zijn, juist omdat we op deze manier werken.”

Goede producties = warme contacten

Wanneer je een visie hebt geformuleerd, dan komen daaruit automatisch je producties voort. De kwaliteit van producties is daarbij natuurlijk van groot belang: op de internationale markt moet je jezelf nog duidelijker positioneren dan wanneer je binnen de landsgrenzen blijft. Jan: “Een valkuil is dat je gaat netwerken nog voordat je een goed product hebt waarmee je over de brug kunt komen. De volgorde moet zijn: eerst een visie, dan een kwalitatief goede productie die daaruit voortvloeit. Als de voorstelling vervolgens lovend wordt ontvangen, dan houd je daar automatisch warme contacten aan over. Via dat netwerk wordt je kring met contacten weer groter, als een olievlek die zich steeds verder verspreidt.”  

WOO HAH! - Internationaal publiek

Voor een festival dat zich in eerste instantie niet ten doel stelde om internationaal publiek te trekken, heeft WOO HAH! toch verrassend veel bezoekers uit het buitenland. Op de meest recente editie liepen er maar liefst vijfduizend per dag rond in de Tilburgse Spoorzone. Om het nog iets specifieker te maken: het ging hier om maar liefst veertig verschillende nationaliteiten.  

Uniek aanbod

“We merkten vanaf dag één dat buitenlandse bezoekers ons uit zichzelf wisten te vinden,” vertelt programmeur Ruud Lemmen. Festivals zoals WOO HAH! zijn er niet zoveel in de wereld. Volgens Ruud komt dat doordat de line-up onder meer bestaat uit internationale artiesten die je niet vaak naast elkaar op één bill ziet. Een uniek aanbod dus. “Het grappige is dat de internationale bezoekers ons zelfs eerder wisten te vinden dan de internationale pers,” vervolgt hij. “Dat gaat allemaal via social media, waar mensen elkaar tippen. Wat ons hierbij erg helpt, zijn de videoregistraties die 3voor12 tijdens het festival maakt. Daarmee hebben we wereldwijd zo’n 1,4 miljoen views.”

Investeren in contacten

De organisatie achter WOO HAH! zoekt pas sinds vorig jaar echt actief contact met de internationale pers. Marketeers schrijven journalisten en bloggers uit de hiphopscene zo gericht mogelijk aan. Daarnaast legt Ruud zelf contacten, bijvoorbeeld door te netwerken tijdens een event als SXSW in Texas. “Daar zijn alle belangrijke mensen uit de scene aanwezig, ook de pers. Het is makkelijker mailen als je iemand al een keer ontmoet hebt natuurlijk. De tijdsinvestering die je doet om daar aanwezig te zijn, betaalt zich sowieso terug.”  

Help de bezoeker

WOO HAH! doet er alles aan om het internationale publiek te helpen zich een weg te vinden op het festival en in gaststad Tilburg. Naast de tweetalige berichtgeving is er bijvoorbeeld informatie over hotels en campings, over drankprijzen in Nederland en is de ticketing zo ingericht dat bezoekers vanuit alle landen kaarten kunnen bestellen. “En, niet te vergeten”, zegt Ruud. “Maak ook duidelijk dat in Nederland alles redelijk dicht bij elkaar ligt. Dat hotels op loopafstand van het festival zijn, bijvoorbeeld. In veel andere landen is dat niet gangbaar.”  

BredaPhoto - Talentontwikkeling in Europa

Als je het aan zakelijk manager Theo Andriessen vraagt, is het niet de vraag of talentontwikkeling eigenlijk wel bij zijn festival past. “We tonen de laatste ontwikkelingen op het gebied van fotografie en daar hoort internationaal talent ook bij,” legt hij uit. “Op het festival maken we geen onderscheid tussen ‘top’ of ‘talent’. We exposeren alles door elkaar. Behalve het tonen van talent doen we ook aan talentontwikkeling. Top meets Talent is ons motto.” BredaPhoto werkte door de jaren heen aan een warme band met zeven Europese (foto-)academies verspreid over Nederland, België, Duitsland en Hongarije. Dat ging vooral via via: het contact met de academie in Boedapest kwam er via de academie in Antwerpen. Theo: “Het bouwen van een internationaal netwerk is wat dat betreft niet anders dan wanneer je werkt aan een nationaal netwerk. Laat het ontstaan vanuit relaties die je al hebt. Werk vanuit je kracht en begin met wat je al in huis hebt.”

Talentontwikkeling als netwerktool

Het talent staat voorop, natuurlijk, maar talentontwikkeling heeft ook op het gebied van marketing en het bereiken van nieuwe doelgroepen in Europa een mooi bijkomend effect. En dat is fijn, want voor een specialistisch festival als dit is een internationale blik simpelweg noodzakelijk om te overleven. Nederland is hier te klein voor. BredaPhoto, de naam zegt het al, is niet voor niets een International Photo Festival.

De docenten van de academies waar de biënnale mee samenwerkt, vaak zelf ook fotografen, zijn nauw betrokken bij het festival. Per academie selecteren ze vijftig studenten die in aanmerking komen om voor het curatorium te pitchen. De betrokkenheid van deze docenten heeft een positieve invloed op de internationale zichtbaarheid van het festival, vertelt Theo: “Ze worden onze ambassadeurs en dat zorgt weer voor bekendheid van ons festival bij andere professionals, in de landen waar de docenten wonen en werken. Die fotografen en andere geïnteresseerden weten elkaar binnen die landsgrenzen meestal goed te vinden. Het zijn hechte netwerken en wij bereiken ze zo op een natuurlijke manier. Via hen spreidt onze bekendheid en zichtbaarheid zich steeds verder uit over het continent.”

Theaterfestival Boulevard - Internationaal programmeren

Onlangs, bij de opening op 3 augustus, kwam Theaterfestival Boulevard met een interessante primeur. Samen met het Gender Bender Festival (Bologna, Italië), het Center for Contemporary Scene (Bassano del Grappa, Italië), City of Women (Ljubljana, Slovenië), Paso a 2 (Madrid, Spanje), Yorkshire Dance (Leeds, Verenigd Koninkrijk) en Dans Brabant neemt Theaterfestival Boulevard deel aan ‘Performing Gender – Dance makes differences’. Een tweejarig programma dat met steun van de EU het gesprek tussen maatschappij en kunst bij een nieuwe generatie Europese dansprofessionals moet stimuleren. Deelname aan dit programma ligt in lijn met de steeds verdergaande internationaliseringsslag die het festival sinds 2015 maakt.

Internationalisering: wat wil je ermee bereiken?

Het is niet toevallig dat de stap over de grens samenvalt met het aantreden van directeur Viktorien van Hulst. Een hedendaags festival als Boulevard moet zich volgens haar bewust zijn van grenzen, maar vooral ook van wat er zich achter die grenzen bevindt: “Wij kunnen het ons gewoon niet veroorloven om te zeggen: het stopt op de hoek van de straat. We kijken verder dan onze eigen vierkante meter.” Volgens Viktorien moet je de stap richting het internationale alleen maken als het, zoals bij Theaterfestival Boulevard, een logische stap is. “Voordat we onze strategie uitstippelden hebben we goede, kritische gesprekken gevoerd. De vraag die daarbij centraal stond was: welke toevoeging heeft zo’n stap op ons programma en hoe bepaalt het onze toekomst?” Wat begon met het programmeren van werk van internationale gezelschappen, ging bij Boulevard over in het coproduceren van internationale producties (2016), liep door in samenwerking met theaterfestivals in onder meer Bassano en Barcelona (2017) en mondt vanaf volgend jaar uit in verdieping via discours zoals dat met Performing Gender gebeurt. “Een belangrijke les is dat het bouwen van een internationaal netwerk gewoon veel tijd kost. Je moet daar echt ruimte voor nemen,” vertelt Viktorien. “We doen een mooi project en dat zorgt weer voor nieuwe internationale gasten. Zo duwt ieder steentje weer een ander steentje om. Focus en geduld is het enige dat daarbij helpt.”

EMOVES - Internationaal online bereik

Sinds 2012 dompelt de binnenstad van Eindhoven zich jaarlijks een weekend lang onder in urban culture. Het centrum wordt dan overspoeld door breakdance, muziek, graffiti, sports, exposities en spoken word. En door een groot internationaal publiek. Het festival EMOVES is daar verantwoordelijk voor. Een event dat snel uitgroeit van regionale bekendheid naar internationale faam. “Voor ons is een focus op de wereld buiten Eindhoven en buiten Nederland net zo essentieel als een focus op Eindhoven,” vertelt Nina Dumoulin (communicatie en pr bij EMOVES). “Urban music en sports speelt zich nu eenmaal af in een internationale gemeenschap.” Dat blijkt alleen al uit de verschillende wedstrijden die het festival organiseert, zoals het wereldkampioenschap breakdance B-Boy Championships World BBoy Classic.  

Groot online bereik met weinig middelen

Het internationale publiek leert EMOVES voornamelijk kennen via online kanalen: over de hele wereld bereikte het festival vorig jaar via Facebook en YouTube ruim anderhalf miljoen mensen. Dat is bewonderenswaardig, vooral als je je realiseert dat het festival de afgelopen jaren niet over een enorm marketingbudget beschikte. Hoe zorg je dan toch voor zo’n grote online betrokkenheid? “Focus, focus, focus. Weet wie je doelgroepen zijn en hoe je hen kunt bereiken en richt je alleen op hen,” antwoordt Nina. “En daarnaast: geloof in jezelf. Wij hebben een aantal grote evenementen neergezet. Maar die konden alleen zo groot worden omdat we zelfverzekerdheid uitstralen. Wat wij doen is interessant en dat laten we zien. Bezoekers en professionals worden dan vanzelf nieuwsgierig en komen naar je toe.”  

Betrek influencers

Het festival positioneert zich steeds steviger als één van de grootste urban culture festivals in de wereld. Dat lukt onder andere door zogenaamde ‘influencers’ uit de urban scene bij de verschillende events te betrekken. “We organiseren tijdens het festival een V.I.P. tour voor internationale gasten. Wat ze zien en meemaken vinden ze zo tof, dat ze onze online content, veelal foto’s en filmpjes van battles, optredens en andere events, vervolgens via hun eigen kanalen delen. Zij beïnvloeden zo weer anderen en het balletje rolt steeds verder. Met deze investering genereren we dus free publicity die we erg goed kunnen gebruiken.”

Drie bonustips

Heb je inspiratie opgedaan door deze verhalen en ben je ervan overtuigd geraakt dat een internationaal project een goed idee is voor jou? Neem deze drie bonustips dan vooral ter harte:

• Werk samen met anderen op het gebied van internationaal publieksbereik en marketing. Dat is waar programmamanager Frank van der Eijnden (VisitBrabant) een lans voor brak in de column die hij aan het begin van deze themamaand voor ons schreef. Hier lees je de column nog eens.
• Ook de provincie Noord-Brabant hecht belang aan internationalisering in de cultuursector, bijvoorbeeld om meer internationaal publiek naar onze provincie te trekken en om aan de wereld te laten zien waar Brabant toe in staat is. In het uitvoeringsprogramma 2017-2020 lees je hier meer over. Voor financiering kun je je wenden tot Brabant C. Verdiep je dan wel eerst goed in de criteria en richtlijnen van het fonds. Contact opnemen hieromtrent kan met Joy Arpots van Brabant C.
• Kijk eens op de website van Dutch Culture. Bij dit centrum voor internationale samenwerking in de cultuursector kun je terecht voor advies.