Angela de Weijer, stadscomponist van Meierijstad, wil graag wat zaken in trilling brengen

De stadscomponist is in mijn ogen iemand die bemiddelt bij bewustwording rondom de schoonheid van klank en geluid, en ideeën over geluid op onverwachte plekken. Soms muzikaal georganiseerd, maar liefst niet te veel volgens het boekje. Als kind keek ik al met mijn oren en maakte ik me op de vloer van de woonkamer van mijn ouders te Woensel - Eindhoven, levendige voorstellingen van de dingen die ik daar op de radio hoorde. Op de Tilburgse Academie voor Beeldende Vorming raakte ik verzeild in experimentele film en animatie en leerde ik spelen met de factor ‘tijd’. Weer vielen de bewegende frames eraf en bleef alleen (conceptueel) geluid overeind, al dan niet in combinatie met installaties, objecten of stukjes performance. Het uitdragen van de verwondering voor geluiden, het buiten de lijntjes kleuren en het maken van verbindingen zie ik als logische onderdelen van mijn taak als stadscomponist.

Bewoners betrekken 

Ik moet mezelf tegelijkertijd ontworstelen aan bestaande opvattingen over wat het betekent om ‘componist’ te zijn en nieuwe kaders scheppen. Grappig genoeg voert dit pad onvermijdelijk langs de dozen met het gereedschap (muziektheorie, notatie) die ik aan het omkeren ben om te zien wat ik eruit kan gebruiken. Al doende ben ik nog wat auditieve mysteries aan het ontrafelen zodat ik ze zelf kan gaan aantrekken. En hoe maak ik chocolade van de veelheid van mogelijkheden in het werkgebied dat mij is toegewezen? Op welke manier kan ik contact maken met de inwoners van Meierijstad als we elkaar niet kunnen zien en hoe betrek ik ze bij het werkproces? Waarmee breng ik waarde en verwondering? 

Onderzoek is de basis

De dertien voormalige (dorps)kernen hebben ieder zo’n eigen sterke identiteit en sfeer, daar wilde ik eerst naartoe om te dwalen, stil te staan en te luisteren. Zo goed en kwaad als het ging in tijden van lockdown heb ik me mijn eerste tijd als stadscomponist ondergedompeld in Meierijstad. Onderzoek staat altijd aan de basis van mijn werk. Het gebrek aan reuring en spontane ontmoetingen vanwege de pandemie hebben die kennismaking natuurlijk flink gekleurd. Als nieuwe ingrediënten voor het opstoken van mijn artistieke vuur heb ik daarom met het frisse oog van een buitenstaander gezocht naar rode lijnen, de menselijke maat, kleine wonderen en onverwachte geluiden. Loopt u even met mij mee door de dorpskernen die samen Meierijstad vormen?

Een carillon, molens en jeu de boules

Maarten van Rossem, de bruut - niet de man in de zwarte coltrui, heeft huisgehouden in het land van de Heeren van Rode totdat de pest hem kwam halen. Een vergeten Romeinse schat werd opgegraven, naar de verstopte Odamunten kun je echter nog steeds blijven zoeken. De Zuid-Willemsvaart, van levensbelang voor de werkgelegenheid en verbinding met Europoort, bestaat bijna tweehonderd jaar. Een varende expositie op een prachtig vrachtschip wordt gerealiseerd om dit te vieren. Vanuit een romantisch salonbootje uit 1900 stelde ik vast dat je vanaf het water de N279 nauwelijks kunt horen. De oude spoorbrug van het Duits Lijntje werd onlangs met groot materieel verplaatst naar het rangeerterrein en herenigd met de sporen.

Geen mis

Voorlopig geen H. Mis op zondag’ staat in het najaar op de meeste kerkdeuren van Meierijstad te lezen. Kauwtjes vliegen luid ondertussen onomatopeeënd rond de torenspitsen. In Erp wilde het volk een nieuw carillon en zorgde dat het geld hiervoor bij elkaar kwam, in Boerdonk hangen nog echte middeleeuwse klokken in de kerktoren. De bijzondere orgels van bouwer Smits en anderen mogen soms op afspraak door ondergetekende worden beluisterd. St. Cecilia is vaste gast bij deze sessies, ze verschijnt dan in houtsnijwerk of steen maar altijd met zachte ogen. Bij Rita, patrones voor de hopeloze gevallen, bloeien in de winter gewoon rode rozen. Elders wordt Rita 50 en staat zij juist als stoere klusser afgebeeld op stickers in het straatbeeld. De wieken van de molens staan in ‘korte pauze’-stand, de etalage van een leegstaande slagerij uit 1893 ziet eruit alsof er zo weer worsten verkocht kunnen worden. Muziekkiosken - tot mijn verdriet een uitstervend ras - zijn te vinden in Schijndel en Eerde. Het schoolplein is voor de roepers en renners en het gonst er van heerlijke uitgelatenheid. Fabrieksdirecteuren van weleer zwijgen nu als bronzen koppen. Jeu de boules en beugelen zijn geliefde sporten, net als voetbal. Waar vroeger klompen op straatstenen klepperden, rest slechts het ruisen van de populieren.

Verbinden met trilling

Je ziet wel, ik kan op deze manier nog wel even voortdoen. Zelfs in een periode van schijnbare stilstand is er in mijn werkomgeving een rijke voedingsbodem van indrukken en thema’s beschikbaar - ieder voorzien van kleine aanlegsteigertjes die leiden naar ‘iets maken’. Ik zoek iets waarmee ik de verbinding tussen de dertien dorpskernen tot stand kan brengen en wil dan ook werk maken wat het geheel in trilling kan gaan zetten, al is het zelfs maar op een metafysisch niveau. Gereedschap hiervoor heb ik gevonden in de Meierijsche kerkorgels, die als oer-synthesizers/ademende entiteiten wonen in gebouwen die kwaliteiten hebben om klank te versterken of juist te breken. De kerken zijn bekende en vertrouwde plekken voor kernbewoners, en ook de organisten zijn als vaste bestuurders van deze geluidsmachines veelal mensen uit de eigen community. Hoor je dat ruisen in de verte? Druk nu eens een toets in, en daarna een voetpedaal? Wow!