De provincie Noord-Brabant werkt sinds 2018 aan de vernieuwing en publieksverbreding van de klassieke muziek. Eén van de plannen die uit die opdracht is voortgekomen, is de aanstelling van vier stads- en plattelandscomponisten in de provincie. Bart de Vrees werd onlangs verkozen tot stadscomponist van Den Bosch, en vertelt over zijn bijzondere werkterrein.
Geschreven door: Bart de Vrees
Pluim op je hoofd
Ik ging toen ik jong was en nog in Beek en Donk woonde, vaak naar Den Bosch. Bandjes kijken, uitgaan. Ik vind het vooral een hele mooie stad, heerlijk om doorheen te wandelen, één van de dingen die ik graag doe. Mensen zijn heel open, de lijntjes zijn kort en daardoor kunnen sommige dingen heel snel geregeld worden. Ik werk vanuit November Music, dat een fantastisch festival heeft.
Een van de eerste dingen die mij mateloos fascineerde aan muziek, is de notatie ervan. Notenschrift en andere manieren van het weergeven van muziek, zoals bijvoorbeeld grafische partituren vind ik tot op de dag van vandaag interessant. Als kind wilde ik eigenlijk piano leren spelen, maar omdat mijn broer trommelde, ben ik dat ook gaan doen. Pas laat, eigenlijk, besef ik me nu. Op mijn dertiende of veertiende kwam ik bij de drumband van de harmonie in Beek en Donk. ‘Oefening en Uitspanning’ was de naam van de harmonie. Ik vond dat te gek, met zo’n pluim op je hoofd en in een mooi pak al trommelend door het dorp lopen. ‘Oefening en Uitspanning’ was ooit opgericht door een fabrikant: Van Tiel. Bij Van Tiel werden spijkers gemaakt en ook van die betonmatten. Wij woonden achter de fabriek.
Componeren
Mijn oudere broer was heel belangrijk voor mij en zeker voor mijn muzikale vorming. Hij had een grote collectie muziek en dat was natuurlijk geweldig inspirerend. In zijn cd-verzameling zaten ook cd’s van Stravinsky’s Petrushka en de Sacre du Printemps. Dat was voor mij de start van de kennismaking met gecomponeerde muziek en ik besloot stante pede dat ik dát ook wilde doen: componeren. Ik denk dat ik 16 of 17 was. Het kwam samen met een fascinatie voor die muzieknotatie en muziektheorie. Van mijn 16e tot mijn 25e luisterde ik alles wat los en vast zit: behalve Stravinsky, Bartók en Ravel was dat alles van Renaissance en Barokmuziek tot hedendaagse, experimentele muziek, Jazz, popmuziek, echt alles.
Knutselen met muziek
Als kind vond ik het ook leuk om te knutselen. Met mijn eigen zoontje maak ik thuis Lego-bouwwerken en eigenlijk geniet ik er nog steeds net zo intens van. ‘Knutselen’ is eigenlijk ook wat ik doe met muziek. Iets bouwen, creëren en dat vervolgens laten zien of horen aan anderen. Niet te lang nadenken over iets, niet te veel in het hoofd blijven en dingen stukdenken, maar doen. Componeren zoals een musicus muziek speelt: snelheid en resultaten boeken. Dat is ook wat mij trok in het stadscomponistschap: snel iets maken en meteen uitvoeren. Die directheid spreekt mij heel erg aan. Ik gebruik daar ook andere middelen bij: tekst, theater, film, stopmotion animatie en andere (visuele) media zijn voor mij heel inspirerend.
Seizoenen in de stad
Helaas komt van die snelheid van handelen nu niet zo veel: Corona maakt dat veel wordt uitgesteld en afgelast. Zo is de mooie samenwerking met theatergroep Artemis reeds twee maal uitgesteld vanwege de Corona-maatregelen. Met Artemis heb ik gewerkt aan een idee waarbij elk seizoen de stad wordt ingebracht. We zouden in de herfst beginnen, maar dat is niet doorgegaan. Ik werk elke editie samen met een andere kunstenaar. Het is eigenlijk een tocht die start bij de de Zuiderplas en vandaar als processie de stad intrekt. Ik heb gewerkt met Michèle Matyn, een Vlaamse beeldend kunstenaar. Ik doe het muzikale deel en het klankontwerp, doe de geluidsbewerking. Met Wessel Verrijt gaan we zelf instrumenten ontwerpen en bouwen: er ontstaan objecten die geluid maken.
Bossch liedboek
Daarnaast zijn de Willem 2 Studio’s een unieke plek in de wereld. Als je van elektronische muziek houdt, zoals ik, is dit een walhalla. In Willem 2 ga ik samen met saxofonist Maarten Ornstein een project doen. Dat wordt opgenomen en uitgebracht op vinyl. De platenhoes is zelfs al klaar. Gelukkig biedt het stadscomponistschap ook andere mogelijkheden om juist in deze ingewikkelde tijd tóch van waarde te zijn voor de stad. Ik ben gestart met een Bossch liedboek, losjes geïnspireerd op Microkosmos van Bartók en Játékok van Kurtág. Korte stukjes voor elk speelniveau die hopelijk voor iedereen leuk zijn om te spelen. Dit liedboek heet ‘Schetsen, Stukken, Scherven, Liederen en Fragmenten’ en zal bestaan uit 12 stukjes: één voor elke maand van dit kalenderjaar. De eerste en tweede zijn juist verschenen.
Nieuwe verbindingen
Ik hoop vooral dat ik in Den Bosch nieuwe, muzikale verbindingen kan leggen. En dat ik daarbij met mijn geliefde werkmethode, snelheid en spontaniteit, kan blijven werken. Tot slot hoop ik mensen een beetje inspiratie en troost kan verschaffen in deze turbulente tijden.
Over Bart de Vrees
Bart woont in A’dam, en is vader van een zoon. Hij is mede-oprichter van de muziekwerkplaats Splendor in Amsterdam. Bart houdt je via deze pagina de komende tijd graag op de hoogte van al zijn activiteiten als stadscomponist.
Eerder vertelde Piet-Jan van Rossum al over zijn aanstelling als plattelandscomponist.
Bart de Vrees
Componist, slagwerker
