Soms, en waarschijnlijk niet toevallig, valt alles op zijn plaats. Het is lente, alles groeit en bloeit en Landkunst gaat binnenkort van start. Ineens kreeg ik ook de behoefte om mijn bijbel over kunst, natuur en landschap te herlezen en las ik een prachtige column van Bert Wagendorp in de Volkskrant van zaterdag 11 mei jl. over de oude eiken die langs de N319 in de Achterhoek gekapt dreigen te worden. Hij ziet die bomen als “getuigen”, ze zijn “deel van het geheugen van een landschap. Je moet ze koesteren in plaats van er biomassa van te maken.” Hij doet een pleidooi voor andere dan economische en technocratische waarden. Hij pleit voor culturele, historische en esthetische waardencreatie bij de inrichting van ons land.
Landschap en herinnering
Wagendorps column sluit naadloos aan bij wat ik hierboven mijn bijbel noem, het vuistdikke, encyclopedische boek Landscape and Memory van Simon Schama uit 1995. Aan de hand van talrijke voorbeelden vertelt hij in dit boek over de relatie tussen landschap, natuur, kunst, filosofie en mythologie; over alles wat de mens door de eeuwen heen aan gevoelens, herinneringen en plannen op de natuur projecteert en hoe ons landschap daarmee een eigen identiteit krijgt.
Landkunst
Het zichtbaar maken van de identiteit van het landschap is wat Kunstloc beoogt met Landkunst. We stimuleren Brabantse initiatieven over landschap en kunst. Dat is iets anders dan zomaar een kunstwerk in het landschap plaatsen. Landkunst vertelt over de genius loci, de geest van de plek, over dat wat de bewoners en bezoekers van een landschap er in de loop der tijd hebben ervaren, hoe het landschap is verweven met hun geschiedenis. Dit jaar focust Kunstloc met Landkunst op twee activiteiten. We geven een special uit bij het tijdschrift Zuiderlucht waarin op de kaart van Brabant alle Landkunst-activiteiten anno 2019 zijn te vinden en waarin aan de hand van zes artikelen mooie voorbeelden van projecten over kunst en landschap zijn beschreven. Daarnaast bereiden we onze bijdrage voor aan de Landschapstriënnale die in 2020 in Brabant wordt gehouden.
De Landschapstriënnale
Elke drie jaar wordt de Landschapstriënnale ergens in Nederland georganiseerd met als doel meer bewustzijn te creëren over de waarden die in ons landschap liggen besloten. In 2020 vindt de manifestatie plaats in Midden-Brabant, in het Van Gogh Nationaal Park i.o. En laat dat nu net de locatie zijn waar wij Landkunst destijds hebben gelanceerd! Kunstloc is door de organisatie van LT2020 gevraagd om mee te denken over de inbreng van kunst in de 10 Living Labs die worden georganiseerd rond het thema High Green Innovating the landscape. In Brabant spelen, net als elders in het land en in de wereld, grote maatschappelijke opgaven die veel impact gaan hebben op ons landschap. Hoe gaan we bijvoorbeeld om met onze energietransitie, voedselproductie of wateropgave zonder nog meer afbreuk te doen aan ons landschap? Hoe voegen we bij al deze opgaven juist culturele en esthetische waarden toe aan onze leefomgeving? Dat lijkt mij bij uitstek iets waar kunstenaars over mee kunnen denken.
Kunstloc Brabant vindt het belangrijk om kunst en cultuur in te zetten in andere maatschappelijke sectoren zoals zorg, welzijn en ruimtelijke ordening. We zijn ervan overtuigd dat de inbreng van kunstenaars een innoverende rol kan spelen bij het realiseren van de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties. Maar hoe werkt dit in de praktijk? En welke rol speelt Kunstloc hierbij? Liesbeth Jans, programmaleider Verbinden van Kunst & Samenleving, schrijft er maandelijks een blog over.
Meer weten over kunst & landschap?
Neem contact met mij op.
Liesbeth Jans
Liesbeth schreef dit blog als adviseur van Kunstloc Brabant. Inmiddels geniet ze van haar pensioen.