Terwijl ik nadacht over dit blog viel de nieuwsbrief van Kunst in De Heilige Driehoek in mijn mailbox. Deze manifestatie in Oosterhout kreeg in 2017 een goede start dankzij een bijdrage uit de Impulsgelden. Het thema van de editie die deze zomer plaatsvindt is HOOP. De curatoren Hendrik Driessen en Rebecca Nelemans selecteerden ruim 20 kunstenaars die de verbinding aangaan met de kloosters in De Heilige Driehoek. In de nieuwsbrief las ik een citaat van Gerhard Richter uit 1982: Kunst is de hoogste vorm van hoop.
Kloosterwaarden
Laatst vroeg iemand mij waar ik blij van word in deze onrustige tijd waarin we leven met een pandemie en een cultuursector die zwaar onder druk staat. Wat houdt je op de been in zo’n tijd? Mijn antwoord was KUNST en datgene waar kunst uit voortkomt. Wat is dat precies? Dat is moeilijk te omschrijven. Het heeft voor mij te maken met creativiteit, verbeelding, hoop, liefde, spiritualiteit, bezinning of reflectie. Het thema van de vorige editie van Kunst in De Heilige Driehoek was LIEFDE. Geloof, hoop en liefde, je kunt het kloosterwaarden noemen. Net als compassie, zorg voor elkaar, zingeving of concentratie. Het zijn zachte waarden, waarden waar niet alleen kunst uit voort komt, maar ook zorg voor kwetsbare mensen, onderwijs en gemeenschappelijkheid. Het zijn de waarden die we nodig hebben om een goede samenleving te zijn.
Jaar van het Brabants Kloosterleven
Op 10 februari jl. werd het Jaar van het Brabants Kloosterleven geopend. Het kloosterleven en Brabant zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Bijna 700 gebouwen en de levensverhalen van veel Brabanders zijn daar getuige van. Directe aanleiding voor dit themajaar is dat verschillende kloosterorden in 2021 hun jubileum vieren. Zo viert de Orde van de Norbertinessen in Klooster Sint Catharinadal in De Heilige Driehoek het 750-jarig jubileum. Kloosters kennen een lange en bewogen geschiedenis. Maar veel kloostergebouwen krijgen nieuwe bestemmingen, de kloostergemeenschappen sterven langzaam uit, en de waarden die ze vertegenwoordigen staan onder druk, terwijl die actueler zijn dan ooit. Er worden daarom dit jaar tal van activiteiten ontwikkeld om aandacht op het kloosterleven te vestigen. Hedendaagse kunst speelt daarbij een belangrijke rol. Kunstenaars reflecteren, vertellen verhalen en ontwikkelen nieuwe concepten voor de kloosters.
Brabants Kloosterleven, foto: Provincie Noord-Brabant
Studenten denken mee
In het kader van dit kloosterjaar begeleidt Kunstloc studenten van verschillende kunstvakopleidingen bij hun onderzoek naar kloosters en kloosterwaarden in Brabant. Studenten van Avans buigen zich de komende maanden over de vraag hoe technologie kan worden ingezet om de emotionele betekenis van kloosterwaarden invoelbaar te maken. Studenten van Fontys doen een onderzoek naar de fysieke en mentale inbedding van religieuze ensembles in hun omgeving. Een religieus ensemble is een verzameling gebouwen, zoals een kerk, klooster, een patronaat, school, speelplein, tuin en/of zorgcentrum. De studenten vragen zich af hoe de gemeenschappelijkheid van deze leefgemeenschappen nieuw leven ingeblazen kan worden. Ze bouwen tijdelijke interactieve installaties waarin publiek wordt uitgenodigd om hiervoor zelf ideeën in te brengen.
Hoopvol
We merken in deze coronacrisis hoe belangrijk zachte waarden zijn en hoe belangrijk het is om die samen uit te dragen. We merken ook hoe snel gemeenschappelijkheid onder druk staat als eigenbelang en polarisatie de boventoon voeren. We horen het veel in deze periode (het is ook nog verkiezingstijd); gaan we na de crisis op dezelfde voet verder als daarvoor, of gaan we het systeem waarin we leven op de schop nemen? Wie weet wordt een jaar lang aandacht voor de zachte kloosterwaarden zo inspirerend dat we daarmee een flinke stap kunnen maken. Ik vind het in ieder geval hoopvol dat een jonge generatie makers daar nu intensief over meedenkt.
Liefde
De afbeeldingen bij dit blog zijn van de expositie LIEFDE, die Kunstloc in 2016 organiseerde. Eén van de deelnemers was Brigitta de Vos. Zij toonde haar project Vitamine B, dat is geïnspireerd door de contemplatieve Orde van de Birgittinessen uit Uden. Voor dit kunstproject werden honderden hartjes gebreid, gehaakt en geborduurd door jong en oud tijdens zogenaamde ‘hart-werkmiddagen’ in Museum Krona. De hartjes werden opgevuld met gerecycled religieus textiel. De zusters Birgittinessen borduren sinds mensenheugenis hartjes die ze vullen met heilige was uit Rome. De hartjes verlichten de pijn van het doorkomen van tandjes bij baby’s. Het borduren is voor de zusters een meditatieve bezigheid, zoals ook het gezamenlijk handwerken met Brigitta de Vos voor veel mensen een gemeenschappelijk moment van rust en contemplatie creëerde.
Meer weten over de kracht van kunst voor ons welzijn?
Neem contact met mij op.
