De afgelopen jaren mocht ik namens Kunstloc een rol vervullen als verkenner van het stadslab CuPuDo (Cultuur in het Publieke Domein) van de gemeente Tilburg. CuPuDo is een pilot, een onderzoek naar een nieuwe manier van werken in de openbare ruimte. CuPuDo is er voor iedereen in Tilburg die wil meedenken over kunst en cultuur in zijn omgeving. Samen met bewoners kijken we naar hun ideeën en zoeken we mogelijkheden om die sterker te maken. Wat betekent het plan voor de buurtbewoner, de ondernemer of de winkelier, de bezoeker en de bestuurder? En als het plan is uitgerijpt dan zoeken we samen naar manieren om het te realiseren.
Stadslab
Dit Tilburgse stadslab werd in het leven geroepen op een moment dat er in het hele land stadslabs actief waren. En zoveel stadslabs, zoveel organisatievormen en werkmethoden. De gemene deler is dat het lokale samenwerkingsverbanden zijn die zich richten op het inrichten van hun omgeving en oplossingen voor urgente maatschappelijke vraagstukken. Het is een idealistisch concept, het gaat uit van een grote, dikwijls vrijwillige betrokkenheid van veel partijen. En de praktijk kan dan weerbarstig zijn. Na de eerste ideevorming volgen dikwijls taaie processen van (mis)communicatie, bureaucratische hobbels, vergunningprocedures of onderhoudskwesties. Realisatie van plannen voor het publieke domein vraagt om een lange adem. Ik weet niet hoeveel stadslabs nog floreren, maar juist nu, nu de nieuwe Omgevingswet eraan zit te komen (waarin participatie georganiseerd moet worden) zouden ze gekoesterd moeten worden.
Parels
Gelukkig komen er in de stadslabs veel mooie, inspirerende en innovatieve ideeën langs. Dat maakt dat de energie blijft stromen en de schouders eronder worden gezet. Voor CuPuDo is zo’n parel het kunstwerk Zandpoort dat op zaterdag 21 september jl. werd onthuld aan het Wilhelminakanaal in de wijk Reeshof in Tilburg. Het kunstwerk is een burgerinitiatief naar aanleiding van de aanleg van een industriehaven. Het Wilhelminakanaal werd op de schop genomen en voor een aantal jaren was het gebied in ontwikkeling. De leefomgeving van de bewoners werd daarmee flink aangetast, er werden bijvoorbeeld honderden bomen gekapt. Buurtbewoner Peter van Gils nam het initiatief om iets unieks op de plek terug te brengen. Hij vroeg het stadslab CuPuDo om ondersteuning. Na de eerste, verkennende gesprekken met de bewonerscommissie en flink wat wandelingen door de buurt, kregen drie kunstenaars opdracht een schetsontwerp voor een iconisch kunstwerk te maken. De ontwerpen werden geëxposeerd in de wijkbibliotheek en de bewoners mochten stemmen op hun favoriete ontwerp. Dat gebeurde massaal! De overtuigende winnaar was het ontwerp voor Zandpoort van Geert van de Camp, van kunstenaarscollectief Observatorium. En nu, ruim drie jaar later staat het er echt en is de eens zo desolate omgeving een fijne verblijfsplaats geworden!
Festival
Zandpoort werd op een prachtige zonnige dag onthuld met muziek, spectaculaire acts en gratis ijs voor iedereen. De Reeshof is een bijzonder ontmoetingsplaats rijker. Het kunstwerk werkt als een magneet op wandelaars en fietsers die vanaf de schommelbank kunnen uitkijken op het laden en lossen van containers door de rode kranen van Barge Terminal Tilburg aan de overkant. De vorm en de kleur van het kunstwerk verwijzen naar de kranen, maar net zo goed roept het kunstwerk associaties op met een Chinese tempel waar het goed en rustig toeven is. Er zijn al plannen bij de Reeshofbewoners om in de toekomst vaker een kleinschalig festival te organiseren om van Zandpoort nog meer een ontmoetingsplaats voor de buurt te maken.
Kunstloc Brabant vindt het belangrijk om kunst en cultuur in te zetten in andere maatschappelijke sectoren zoals zorg, welzijn en ruimtelijke ordening. We zijn ervan overtuigd dat de inbreng van kunstenaars een innoverende rol kan spelen bij het realiseren van de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties. Maar hoe werkt dit in de praktijk? En welke rol speelt Kunstloc hierbij? Liesbeth Jans, programmaleider Verbinden van Kunst & Samenleving, schrijft er maandelijks een blog over.
Meer weten over kunst in opdracht?
Neem contact met mij op.
Liesbeth Jans
Liesbeth schreef dit blog als adviseur van Kunstloc Brabant. Inmiddels geniet ze van haar pensioen.
