Is het jou ook opgevallen dat berichten van instanties steeds meer in Jip en Janneke taal zijn geschreven en steeds minder zeggen? Heel wat mensen gingen het afgelopen decennium op cursus begrijpelijk schrijven en leerden daar korte zinnen maken en gewone woorden gebruiken. Dat daarmee hun teksten ook duidelijke informatie geven is een tweede. Het taalgebruik is vaak nog net zo vaag. Laatst kreeg ik een brief vol joviaal taalgebruik en pakkende tussenkopjes, maar als je goed las bleek dat iets dat als voordeel werd gepresenteerd eigenlijk een nadeel was. Het joviale taalgebruik maskeerde de negatieve boodschap.
Tolk aan tafel
Kunstloc verbindt kunst(enaars) aan projecten in de samenleving die bijvoorbeeld gaan over het energievraagstuk, over leefbaarheid in de wijken, eenzaamheid, dementie, de natuur, gezondheid. We vinden kunst belangrijk. We vinden dat kunstenaars inspiratie en creatieve ideeën kunnen leveren voor ingewikkelde maatschappelijke vraagstukken. We overleggen met verschillende partijen en zien onszelf als ‘tolk aan tafel’. Dat we daarbij ook weleens de hand in eigen boezem mogen steken en ons taalgebruik onder de loep moeten nemen, bleek onlangs maar weer eens toen we met professionals uit de welzijns- en zorgsector in gesprek waren. Zij vertelden dat ze de ‘kunsttaal’ ingewikkeld vinden en niet altijd begrijpen wat er wordt bedoeld. Ik was blij met die opmerking en vooral ook met de sfeer van het gesprek.
Bewustwording
Taalverschillen kunnen ongelijkheid creëren, maar als je elkaars achtergrond kent kan er ook een mooie dialoog ontstaan. Het geeft geen pas om elkaar de maat te meten over al dan niet ingewikkeld, intellectueel, simplistisch of gebrekkig taalgebruik. Iedereen is geneigd vaktaal te gebruiken. Het gaat erom dat we ons bewust zijn van ons woordgebruik en kunnen reflecteren of binnen een bepaalde context de juiste taal wordt gebruikt. En zo niet, dat je daar met elkaar over kunt praten, lachen en nadenken over andere woorden. Taal kan heel makkelijk een splijtzwam worden. Taal is allesbehalve normaal.
De spatie tussen de woorden
De titel van dit blog Taal …Normaal?! was de titel van een tentoonstelling die in 1990 te zien was in de Commanderie van Sint-Jan in Nijmegen. Er waren werken te zien van beeldend kunstenaars die taal en leestekens gebruikten. Ik ging daarover als kersverse educatief medewerker in gesprek met scholieren. De boodschap van de tentoonstelling was dat woorden, letters en leestekens afhankelijk van de context een heel andere betekenis kunnen krijgen. Daar moest ik aan denken toen ik in PARK ‘de spatie’ van TilburgsAns zag hangen.
TilburgsAns is een project van Sander Neijnens en Ivo van Leeuwen. Zij begonnen in 2014 met het maken van een digitaal portret van Tilburg. Dit bestaat o.a. uit een lettertype dat is gebaseerd op het karakter van de stad. TilburgsAns kreeg voor haar ontwikkeling een bijdrage uit de impulsgeldenregeling. Intussen gaat het project ver over de grenzen van Tilburg en Brabant. En mag ik mij de trotse adoptieouder van een spatie noemen. Deze spatie symboliseert voor mij de ruimte tussen de woorden, de pauze waarmee we de toon kunnen zetten, waarin we kunnen nadenken over het volgende woord, de overgang naar een nieuwe kans.
beeld: De spatie van TilbursAns die geadopteerd kan worden
Meer weten over creatieve ideeën voor maatschappelijke vraagstukken?
Neem contact met mij op.
Liesbeth Jans
Liesbeth schreef dit blog als adviseur van Kunstloc Brabant. Inmiddels geniet ze van haar pensioen.
