Textiele materialen en technieken worden als media weer serieus genomen in de officiële kunstwereld. Hoera! Zouden we dan toch eindelijk eens de waarde van textiel in gaan zien en deze niet in een hokje “textielkunst” stoppen? Hoe komt dat toch dat textiel en kunst zo’n moeizame verhouding hebben met elkaar?
Textiel en textiele technieken zoals breien, haken, quilten en naaien worden vooral door vrouwen beoefend en gewaardeerd. Textiel is overal in ons leven. Als we geboren worden krijgen we meteen kleding aan, we liggen we onder beddengoed en we doen de gordijnen dicht. Naast bescherming zoeken geef je via kleding uitdrukking aan je identiteit. Nog niet zo lang geleden werden vrouwen in Nederland onderricht in textiele technieken omdat dit noodzakelijk was voor een goed huishouden en simpelweg overleven.
‘Als je als vrouw met textiel aan de gang gaat, krijg je het zwaar te verduren’
Als je als vrouw kunst maakt, carrière wil maken en dan ook nog eens met textiel aan de gang gaat, krijg je het zwaar te verduren. Je moet de tijd echt mee hebben. In de jaren ‘70 van de vorige eeuw werd textiel voor het eerst officieel gezien als medium voor beeldende kunst met als Nederlands voorbeeld Ria van Eyk. Zij heeft inmiddels een indrukwekkend oeuvre opgebouwd maar toch heeft ze haar hele leven moeten vechten om serieus genomen te worden in de kunstwereld omdat ze met een weefgetouw heeft gewerkt als medium. Anno 2019 is ze gelukkig opgenomen in de expositie Vrijheid waarin kernkunstwerken van de laatste 50 jaar met haar Woven Diary.
Teken van verandering
In de jaren ’80 tot, in mijn beleving, pakweg 2015 zette de textieltrend in de beeldende kunst niet door. Tot mijn oog viel op een expositie van Amish quilts in museum De Pont in Tilburg aangedragen door kunstenaar James Turrell. Ik zag dit als een teken van verandering.
In de officiële kunstwereld met museumcollecties en kunstbeurzen maken mannen maken nog steeds grotendeels de dienst uit. Al bevestigen uitzonderingen de regel. Louise Bourgeois is een goed voorbeeld dat beroemde kunst en textiel prima samengaan. Ze is pas op late leeftijd bekend geworden en maakte schitterende intieme sculpturen van stof. Al wordt als voorbeeld van haar werk toch vooral haar installaties en de levensgrote bronzen sculptuur de spin “Maman” getoond.
Trend onder jonge kunstenaars
Afgelopen jaar signaleerde Mr. Motley echter een trend onder jonge kunstenaars die opeens afstuderen met een kleed. Hoe valt dat te verklaren? Tijden veranderen en het gedachtengoed van de jaren ’70 is weer trendy. Feminisme mag weer, gendergelijkheid, diversiteit en inclusiviteit zijn momenteel onderwerpen waar we het over mogen hebben.
Onderzoek geeft aan dat vrouwen nog steeds niet gelijk beloond worden voor hetzelfde werk, en dat geldt vast ook voor de kunstwereld. Maar handwerken is prettig. Textiele materialen zijn dichtbij, tastbaar en toegankelijk. Veel mensen hebben nu nog wel een herinnering aan een oma die handwerkt.
Van grote betekenis
Het geeft je een goed gevoel en kan als medium voor kunst zeker ook van grote betekenis zijn. Het gaat er maar om wat je wil overbrengen. Er zijn voorbeelden genoeg maar zolang we de traditionele disciplines nog steeds voorrang geven en hoger waarderen is er nog een lange weg te gaan.
Ter voorbereiding van de expositie Soft Dedication die zaterdag 14 december in de LocHal opent met kunst in of met textiele materialen ging ik op zoek naar antwoorden op bovenstaande dilemma’s. Ik kwam een passage tegen in De Ambachtsman van Richard Sennet. Deze passage verbaasde me maar verklaarde voor mij ook een hoop. Het ging over vakmensen in de Middeleeuwen, dat waren vooral mannen. Vrouwen werden uitgesloten van gildes en moesten zich wenden tot naald en draad.
‘Eva was de verleidster die mannen van het werk hield’
“De vroege kerkdoctrine zag vrijheid in het algemeen als een verlokking, vrije tijd als een aansporing tot luidheid. Deze angst was vooral op vrouwen van toepassing. Eva was de verleidster die mannen van het werk hield. In de verbeelding van de kerkvaders waren vrouwen vooral als ze niets omhanden hadden geneigd tot seksuele losbandigheid. Dit vooroordeel bracht een gewoonte voort; vrouwelijke verleiding kon worden gepareerd door een specifieke bezigheid, die van de naald, of het nu met weven of borduurwerk was, de handen van de vrouw waren altijd bezig. “
Kortom, in een wereld waar vooral nog mannen regeren zal een medium dat vooral door vrouwen wordt gehanteerd niet snel serieus genomen worden. Ook de samenstellers van de expositie Soft Dedication, Cecile Verwaaijen en Marjan van der Heijden hadden moeite mannen te vinden die met textiel werken.
Kom kijken en genieten op zaterdag 14 december. Ik hoop vurig dat zowel meer jonge vrouwen als mannen in de kunst de draad weer oppakken. En dat er meer kunst in textiel gemaakt, getoond en serieus genomen wordt. Ook in de grote musea op deze wereld!
Meer weten over de exposities van Kunstloc?
Neem contact met mij op.
