Om de duurzame ontwikkeling van de Brabantse gastronomie en gastvrijheid een extra stimulans te geven, is Brabant dit jaar uitgeroepen tot European Region of Gastronomy. De Brabantse gastvrijheid staat al lange tijd bekend tot ver buiten de provinciegrenzen. Maar wat maakt Brabant gastvrij? En welke rol speelt de Brabantse gemoedelijkheid hierin? We spraken erover met Pieter Huijsmans, manager marketingcommunicatie en PR bij VisitBrabant, Bert Smit, senior docent en onderzoeker gastbeleving en servicedesign aan de opleiding Hotelmanagement en Facilitymanagement van Breda University of Applied Sciences (voorheen NHTV) en Jan-Hein Sloesen, directeur/bestuurder van het Cultuurcluster in Roosendaal.
- Geschreven door Jos Peters
In 2018 is Noord-Brabant uitgeroepen tot European Region of Gastronomy
Wat is eigenlijk gastvrijheid?
Bert Smit meent dat gastvrijheid alles te maken heeft met het verzorgen en ontzorgen van mensen in allerlei situaties. Dat beperkt zich dus niet alleen tot de horeca: ook de zorg, luchtvaart, kunst en cultuur, facilitaire dienstverlening in kantoren en Staatsbosbeheer vinden het belangrijk het mensen naar de zin te maken. Dat vraagt om adequaat gedrag, maar ook om productkennis, de juiste houding en persoonlijkheid. Het is eveneens van belang je in te leven in de gast. Wat wil de gast van mij? Het is dan ook de kunst om je gasten en bezoekers ten alle tijden goed te lezen en pro-actief te handelen.
“En gastvrijheid moet in je genen zitten”, vertelt Bert. Ook toegankelijkheid, inrichting van een gebouw en stijl van leidinggeven bepalen de mate van gastvrijheid. Behandel je medewerkers alsof het je gasten zijn. Dat verhoogt het werkplezier en daardoor zijn medewerkers bereid om het de gast zo goed mogelijk naar de zin te maken.
“Onze medewerkers krijgen een training gastheerschap”, legt Jan-Hein Sloesen uit. Hij vindt eigenaarschap van belang. Alle medewerkers zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van gastvrijheid. Zij staan via een app met elkaar in verbinding om elkaar te informeren over bv. een kapotte lamp, rommel op de vloer enz. En de theatertechnici hebben ook de taak van publieksbegeleider op zich genomen bij het zoeken naar een plaats in de zaal.
Gastheerschap is dus meesterschap, maar vooral eigenaarschap. Gastvrijheid zit ook in het ontsluiten van informatie over je bedrijf. Is jouw bedrijf bijvoorbeeld makkelijk genoeg te vinden op het internet? Het is van belang dat je heel duidelijk maakt wat de bezoeker van je kan verwachten. En dat je vervolgens optimaal voldoet aan die verwachting. Dan vertelt de bezoeker het door en komt hij graag terug. “Om de kwaliteit van het gastvrijheidsbeleid steeds te verbeteren, zetten we studenten in als mystery guest”, vertelt Jan-Hein. Zij observeren de customer journey die bezoekers afleggen.
Een prijs voor gastvrijheid
VisitBrabant organiseert de Brabantse Gastvrijheid Award. “Er hebben zich ruim 200 kandidaten aangemeld”, vertelt Pieter Huijsmans. Inmiddels is de eerste beoordeling achter de rug en zijn er tien genomineerden. De komende weken worden de genomineerden bezocht door een mystery bezoeker en kunnen de bezoekers ook zelf hun stem uitbrengen. Een vakjury bepaalt vervolgens wie de Brabantse Gastvrijheid Award 2018 in december in ontvangst mag nemen.
Ook in de theatersector vindt een verkiezing plaats op het gebied van gastvrijheid. “Dit jaar zijn we weer genomineerd”, vertelt Jan-Hein Sloesen met enige trots. In Brabant zijn verder ook theaters uit Eindhoven, Breda, Oss, Waalwijk en Veldhoven genomineerd. Vooral bereikbaarheid en een brede programmering zijn doorslaggevend. Op 2 oktober maakt de ANWB bekend welk theater het meest gastvrij is.
Eerst koffie, dan pas zakendoen
Gastvrijheid en Brabantse gemoedelijkheid
Brabant staat bekend om zijn Bourgondische gastvrijheid en gemoedelijkheid. Hoe verhouden deze gastvrijheid en gemoedelijkheid zich tot elkaar? Als gemoedelijkheid ook gemakkelijkheid wordt, kan dan de dienstverlening naar de gast niet te laconiek worden? “Gemoedelijkheid betekent ook: knusheid en gezelligheid. Daar waar je gastvrij en gemoedelijk ontvangen wordt, is er veel mogelijk voor de gast. Door de gemoedelijkheid van een Brabander voelt de gast zich meer op zijn gemak”, vertelt Pieter.
Bert Smit doet onderzoek naar gastvrijheid in de vrijetijdssector in Brabant. Daaruit destilleert hij elementen van gastvrijheid en omgangsvormen, die vervolgens al of niet Brabants benoemd kunnen worden. “Gemoedelijkheid creëert ook flexibiliteit ”, vertelt Bert. “Het zorgt voor een probleemoplossende houding. Het komt goed. We lossen het voor u op”. Het lijkt erop, dat veel mensen in Brabant het fijn vinden om anderen ook te laten genieten. Wellicht heeft dat te maken met de katholieke achtergrond van veel Brabanders en is deze houding niet alleen kenmerkend voor Brabant, maar ook voor andere provincies met een katholieke kern.
Gastvrijheid in Brabant en in de Randstad
Brabantse gastvrijheid onderscheidt zich hoofdzakelijk van Randstedelijke gastvrijheid door de relatie met de gast op de eerste plek te zetten. Eerst koffiedrinken en dan zaken doen. Wederzijds vertrouwen speelt ook een grotere rol in Brabant. Op veel terrassen in Brabant reken je alle consumpties af aan het eind, terwijl je op een terras in de Randstad vaker iedere consumptie meteen moet afrekenen. Brabantse ondernemers vinden het waardevol dat je zo met elkaar omgaat. En op deze manier zorgt de ondernemer ervoor dat bezoekers blijven en terugkomen.
Jan-Hein Sloesen onderschrijft dat. Het gaat dan om vriendelijker omgangsvormen en meer zorg voor elkaar. Artiesten vertellen hem ook dat in Brabant vaker op basis van vertrouwen afspraken gemaakt worden. In de Randstad eisen theaters vaak eerst een contract voordat er opgetreden wordt. “Een dat-komt-wel-goed-mentaliteit is ook een vorm van gastvrijheid”, zegt Jan-Hein. “En bij ons hoeven ze hun consumpties niet te betalen”
Brabantse gastvrijheid is een vorm van slim ondernemen. Een grappig voorbeeld in dit verband: als je in Tilburg je je nieuwe Tesla gaat ophalen krijg je er een Brabants worstenbroodje bij. Ik geef je nu wat en dan weet ik dat ik later bij te terug kan komen, als ik wat nodig heb. Veel horecaondernemers zoeken samenwerking met lokale ondernemers. “Elkaar lokaal een beetje helpen heeft op die manier ook een gunstig effect op duurzaamheid”, zegt Bert.
Gastvrijheid naar een hoger niveau
Volgens sommige cultuurhistorici ligt de oorzaak van deze gastvrijheid in de armoede die vroeger in Oost-Brabant heerste. Die armoede vereiste dat mensen elkaar opzochten en met elkaar moesten samenwerken. Mogelijk ligt daar ook de bron van alle innovativiteit in dit deel van de provincie en het ontstaan van grote retail- en horeca-organisaties in Oost-Brabant.
Wellicht heeft dat ertoe geleid dat veel genomineerden voor de Brabantse Gastvrijheid Award gevestigd zijn in Oost-Brabant. Een dergelijke verkiezing stimuleert horecagelegenheden en theaters om hun gastvrijheid te verhogen. Daarom zou het aan te bevelen zijn een soortgelijke verkiezing te organiseren voor andere culturele instellingen. En tot slot: er zijn dit jaar 40 theaters genomineerd, waarvan slechts 6 zijn gevestigd in Brabant. Laat dat een oproep zijn aan alle theaters in Brabant om zich nog meer in te zetten om onze provincie de meest gastvrije provincie van Nederland te maken.
Meer weten?
Dit jaar is Brabant uitgeroepen tot European Region of Gastronomy. Als onderdeel hiervan heeft iedere maand van dit voedseljaar een eigen thema. Ook gaat de titel gepaard met een uitgebreid programma. Bezoek de websites van de European Region of Gastronomy, We Are Food en Brabant Celebrates Food voor meer informatie.
Jos Peters
Expert cultureel leiderschap