Zet twee cultuurliefhebbers in hart en nieren bij elkaar en een bevlogen gesprek over de waarde van kunst kan niet uitblijven. Chris van Koppen draagt na elf jaar het directeurschap van Kunstloc Brabant (en daarvoor bkkc) over aan Henri Swinkels, eerder Gedeputeerde Leefbaarheid en Cultuur bij de provincie Noord-Brabant. “Ik ging altijd al volle bak voor cultuur, maar nu helemaal”, lacht Henri. Samen gaan ze in gesprek over het culturele veld, het afscheid van Chris en de toekomstplannen.
Geschreven door: Simone Vos
Chris, wat zijn jouw belangrijkste successen van de afgelopen jaren?
“Als ik terugblik op de voorgaande jaren, zie ik veel groei in de culturele sector in Brabant. Het hele veld heeft zich ontwikkeld en dat is onder meer zichtbaar in de grotere hoeveelheid rijksgeld die naar Brabant komt en in de wijze waarop Brabantse programma’s landelijk voorbeeld stellend zijn”, vertelt Chris. “Door bepaalde beleidskeuzes hebben we meer ingezet op structuurversterking en lange termijneffecten. Programma’s zoals Talenthub Brabant en de Impulsgeldenregeling zijn mooie voorbeelden daarvan.” “Maar ook de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit heeft een belangrijke groei doorgemaakt. Daarnaast ben ik trots op de fusie van Kunstbalie en bkkc, hoe die is verlopen. We hebben onszelf in de afgelopen jaren echt neergezet als merk Kunstloc Brabant, dat is mooi. Een geslaagde kennis- en uitvoeringsorganisatie op een prachtige plek: de LocHal. Ik zie de LocHal ook als symbool voor de groei van de Brabantse cultuursector.”
Henri vult aan: “Dit was niet mogelijk geweest zonder een goede kapitein aan het roer. Er zit een gedegen visie achter en daarmee is het cultuurbeleid in Brabant verrijkt. De provincie geeft kaders en Kunstloc, het veld en andere organisaties werken die uit. Als directeur moet je de kansen zien en grijpen, dat heeft Chris gedaan.”
Henri, je bent inmiddels begonnen als directeur. Wat zijn jouw plannen voor Kunstloc?
“In de gesprekken die ik nu met medewerkers voer, merk ik dat er nog verwarring is over de positie van Kunstloc ten opzichte van de provincie en het veld. Dus mijn eerste opdracht is: herpositioneren. Laten zien welke rol we innemen. Ik denk dat die tweeledig is: trends en ontwikkelingen oppikken en daarmee advies geven aan de provincie en gemeenten. En: coaching en advisering van het veld”, zegt Henri. “Niet zozeer tussen de partijen staan, maar mét de partijen meedenken.” “Ik ben in een roerige tijd gestart, niet alleen door corona maar ook met de aankomende bezuinigingen op het Brabantse culturele veld en Kunstloc zelf. Dat zijn geen makkelijke kwesties. Ik kan niet even de kat uit de boom kijken, maar ga meteen vol aan de bak. Ik profiteer nu nog van mijn frisse blik in de organisatie. Ik stel veel vragen, ook over wat binnen Kunstloc al meer vanzelfsprekend is.”
Chris gaat verder op de bezuinigingen: “Als je ziet wat de provincie zegt rondom de bezuinigingen, dan staat dat haaks op de landelijke ontwikkelingen die ook op Brabant effect hebben. In Brabant hebben we veel energie gestopt in laten zien waar kunst en cultuur voor staan, maar die waarden lijken nu niet te landen bij de provincie. De politiek heeft het veelal over geld, maar het gaat niet alleen om welke instelling geld krijgt, maar ook over het gesprek dat kunst los maakt.” Henri: “We hebben vanuit Kunstloc bezwaar aangetekend, want de motivatie voor de bezuinigingen vinden we niet terecht. In de politiek is vaak weinig ruimte voor gefundeerde discussies over het belang van cultuur. Cultuur lijkt veelal het laatste onderwerp waarover we het hebben. Ik zou het mooi vinden als we meer inhoudelijke gesprekken voeren over kunst en niet uitsluitend over welke instellingen of makers subsidie krijgen. Chris beaamt: “Cultuur is zoveel meer dan alleen subsidies.”
Henri Swinkels tijdens de lancering van het magazine Who cares? We Care! | Fotograaf Imara Angulo Vidal
Chris, als je terugkijkt op jouw periode in de culturele sector, wat is dan jouw meest fijne herinnering?
“Ik ben altijd al een cultuuromnivoor geweest, maar door mijn werk in Brabant ben ik met cultuurvormen in aanraking gekomen, waarmee ik eerder minder had. Toen ik bijna elf jaar geleden bij bkkc kwam werken, vroegen ze me met welke kunstvorm ik het minst had. ‘Dans’, zei ik. Het gezicht van collega Nathalie Jansen vergeet ik nooit meer. Later nam ze me mee naar een voorstelling van Jan Martens en heb ik met tranen in mijn ogen zitten kijken. Via collega Gosuin van Heeswijk ben ik met hedendaagse muziek in aanraking gekomen, dus ik ben zeker verrijkt. En: Brabant kende ik niet goed, maar ik heb de provincie op een fijne manier leren kennen.”
En hoe heb je je laatste jaar als directeur ervaren?
“Het was een ingewikkeld jaar. Corona heeft veel invloed gehad en door de wisseling van de wacht in het provinciehuis zagen we al dat er veranderingen in het beleid zouden komen”, vertelt Chris. “Ik heb persoonlijk best moeten wennen aan het idee dat ik weg zou gaan. Ik had de winkel liever wat schoner opgeleverd aan Henri. Maar dat is helaas niet zo. Ik had anderen nog meer willen overtuigen van de kracht van kunst en cultuur. Maar: 2,5 jaar na de fusie van Kunstbalie en bkkc is het tijd om een frisse wind door de organisatie te laten gaan.”
“Henri heeft mijn advies absoluut niet nodig, hij is geknipt voor de functie met zijn bestuurlijke ervaring, groot hart voor kunst en cultuur en een goed netwerk. Maar als ik iets mag meegeven: ‘Zet in op de kennispositie van Kunstloc. Daar is autonomie te behalen, ten opzichte van het veld én van de provincie’.”
Chris van Koppen tijdens de nieuwjaarsborrel 1 jaar LocHal | Fotograaf Rhiannon Coolen
Henri, verwachtingsvolle woorden van Chris. Hoe is het om nu in deze rol te zitten, nadat je gedeputeerde was?
“Ik heb een grote passie voor cultuur en dat kon ik als gedeputeerde al uitdragen. Na mijn aftreden had ik even de tijd om na te denken wat ik daarna wilde doen. Ik wist toentertijd dat Chris 1,5 jaar later met pensioen zou gaan, maar dat duurde nog even. Uiteindelijk heb ik gesolliciteerd, omdat ik de organisatie zoveel professionaliteit vind uitstralen en iedereen er het belang van kunst inziet en dat uitdraagt”, zegt Henri.
“Ik vind het spannend om een organisatie draaiende te houden, maar vind het ook mooi om dichter bij de uitvoering te staan. Vanuit mijn rol als gedeputeerde stuurde ik op hoofdlijnen aan, maar ik weet dat een groot deel van de impact die we veroorzaken ontstaat in de uitvoering. Het spel tussen de visie, inhoud en praktijk spreekt mij aan. Ik heb zowel van de politieke kant als van de zijde van Kunstloc geproefd en nu is het mijn taak om die bij elkaar te brengen. Daar heb ik zin in.”
Nieuwe Mythes
Chris van Koppen neemt op 4 maart officieel afscheid met de bijeenkomst Nieuwe Mythes. Centraal staat de zoektocht naar nieuwe mythes en de rol die de kunst- en cultuursector daarin spelen. Op de website van Kunstloc Brabant meld je je aan voor de onlinebijeenkomst.
Simone Vos
Freelance journalist & schrijver+31 6 22 15 14 30
