Hoe ga je als kunstenaar te werk in tijden van crisis? Exposities worden afgelast en galeries sluiten hun deuren. Hoe zorg je ervoor dat je als maker het hoofd boven water houdt en wat kan cultureel ondernemerschap hierin betekenen? We spraken met kunstenaars Rob Smulders en Jan Kuhlemeier over wat cultureel ondernemerschap voor hen betekent.
Vanwege corona is de expositie Pattern & Surface Matter (s) uitgesteld tot 2021. Wat kunnen we van deze expositie verwachten?
Rob: “Klopt, er is besloten om de expositie te verplaatsen naar het voorjaar/zomer van 2021. Het gaat om een duo-expositie van mij en Jan Kuhlemeier. Jan en ik vinden elkaar in onze fascinatie voor materiaal en het ‘schilderen’ op onconventionele wijze. Tijdens de expositie zal ik een nieuwe versie van mijn Meltdown Project installatie laten zien. Voor deze installatie maak ik gebruik van berekeningen, wetmatigheden en willekeur die resulteren in een serie monumentale schilderijen. Dit kun je zien als een performanceproces waarbij verschillende disciplines samensmelten.”
Jan: “Bereid je voor op veel kleur! Het zullen voornamelijk grote doeken zijn, met hier en daar een knipoog naar sculptuur en installatie als medium. In mijn werkwijze laat ik altijd ruimte om terplekke dingen te laten ontstaan en te ontwikkelen.”
Links: Constant Mutation - rechts: Disambiguation, door Rob Smulders
Wat zijn de gevolgen van de coronacrisis op jullie als kunstenaars?
Rob: “De crisis treft iedereen, maar in de kunst-, cultuur- en evenementensector zijn er harde klappen gevallen. Exposities worden verplaatst of afgelast. Mogelijke (internationale) verkopen staan on hold. Openingen zijn afgelast of doorgegaan zonder fysiek publiek. Ook wij hebben overwogen om onze expo door te laten gaan via digitale kanalen. Toch mis je dan de tastbaarheid als bezoeker en de persoonlijke interactie met je publiek. Dat is natuurlijk jammer voor iets waarvoor je hard hebt gewerkt.”
Jan: “Hier en daar zie je gelukkig weer wat exposities ontstaan. Maar kunstbeurzen zijn uitgesteld of geannuleerd wat natuurlijk erg jammer is. Materiaal bestellen was in mijn geval ook lastig, de fabrieken die de producten produceren die ik gebruik lagen volledig stil. Gelukkig had ik nog wat materiaal liggen, dus ik ben redelijk productief geweest tijdens de lockdown. Financieel is het natuurlijk ingewikkeld als de verkopen stilvallen, kwestie van een bijbaan nemen om de huur van het atelier te betalen.”
Heeft de coronacrisis misschien ook onverwachte mogelijkheden geboden?
Jan: “De lockdown bood een onverwachte zee van tijd en was voor mij een periode van reflectie. Niks moest en alles kon, dit geeft heel veel vrijheid. Uit deze rust zijn zeker nieuwe ontwikkelingen voortgekomen die anders misschien wel nooit waren ontstaan.”
Rob: “Ik heb heel bewust stilgestaan bij mijn werkproces. Ik ben gaan kijken naar de kern en de essentie van mijn werk. Soms moet je als kunstenaar een stap terug doen om groei te creëren. De coronacrisis leert ons dat niet alles vanzelfsprekend is. Zo zijn er mooie initiatieven ontstaan op social media waarbij kunstenaars elkaar helpen door elkaars werk te promoten. Een goed voorbeeld hiervan is de benefiettentoonstelling van PARK om specifiek Brabantse kunstenaars een hart onder de riem te steken. Deze tentoonstelling vindt plaats van 8-30 augustus waar het werk van 138 kunstenaars te zien en te koop is. Ook ik zal daar mijn werk tentoonstellen.”
v.l.n.r. Rheology XVI, Untitled II, Rheology XVII | Door Jan Kuhlemeier
Wat betekent cultureel ondernemerschap voor jullie?
Jan: “Wat cultureel ondernemerschap betekent verschilt denk ik heel erg per kunstenaar. Persoonlijk zie ik mijn rol als kunstenaar meer als maker. Natuurlijk is het hierbij belangrijk om klanten te werven en een netwerk op te bouwen. Gelukkig heb ik een fijne samenwerking met Yvonne van Root Gallery in Rotterdam. Deze galerie biedt mij de vrijheid om me beter te kunnen focussen op het maakproces.”
Rob: “Voor mij betekent het uniek zijn in wat je doet en daar energie uithalen. Daarnaast vind ik het belangrijk dat mijn kunst een podium krijgt en wordt gezien.”
Links: Traction III - rechtrs: Traction V | Door Jan Kuhlemeier
Hoe zijn jullie als makers met cultureel ondernemerschap bezig in deze periode?
Rob: “Voor de crisis was ik hoofdzakelijk bezig met de fysieke productie van mijn werk en alles daaromheen. Nu focus ik me juist meer op marketing en aanvragen. De fysieke promotie door middel van tastbare tentoonstellingen is wat meer naar de achtergrond geschoven omdat exposities zijn uitgesteld. Dan moet je jezelf op andere manieren laten zien, bijvoorbeeld door jezelf te profileren via digitale content. Toch ben ik van mening dat je kunst ‘in het echt’ moet beleven door het te zien en te ervaren. Digitale exposities zijn handig als tijdelijke oplossing en aanvulling, maar niet op de langere termijn.
Het is belangrijk als kunstenaar om in tijden zoals deze positief te blijven en mogelijkheden te zien. Zelf sta ik bijvoorbeeld altijd open voor samenwerkingen, ik denk namelijk dat dit steeds belangrijker wordt in de toekomst. Denk aan interdisciplinaire samenwerkingsverbanden binnen de culturele sector, maar ook daarbuiten.”
Jan: “Ik merk dat ik me vooral heb gericht op onderzoek en op de productie van nieuwe werken. Als kunstenaar is het belangrijk dat je weet wat je doet en waarom. Ik geloof dat de toeschouwer de intentie van je werk dan sneller zal voelen. Verder is het natuurlijk interessant om bijvoorbeeld werken op Patty Morgan te zetten. Online zichtbaarheid wordt steeds belangrijker.”
v.l.n.r. Celestial Being, Enter The Carmine, A Purple Rain of 1280 Acid Drops | Door Rob Smulders
Hoe zien jullie de toekomst voor de culturele sector?
Jan: “Met een mogelijke tweede coronagolf in zicht ben ik erg benieuwd hoe kunstenaars en galeries zichzelf staande gaan houden. Grote instanties die subsidies ontvangen zullen wel overeind blijven, maar voor kleinere instellingen en kunstenaars zelf is dit niet zo vanzelfsprekend.”
Rob: “Inderdaad, er zal nog moeten blijken welke organisaties het zullen redden de komende jaren. Wellicht leidt dit tot een verschuiving in het culturele veld, denk aan privatisering. Zelf denk ik dat er een transitie zal plaatsvinden in de kunstgalerie wereld. Ik denk dat het steeds meer een trend gaat worden dat kunstenaars hun kunst verkopen zonder derde partij. Ik verwacht een selectiever aanbod via kunstgalerieën waardoor er meer taken en verantwoordelijkheden bij de kunstenaar zelf komen te liggen. Toch kan deze onzekere tijd ook voordelen bieden voor kunstenaars. Juist nu er bijna geen rente meer wordt uitgekeerd door banken en de beleggingswereld onzeker is, kunnen consumenten ervoor kiezen om te investeren in kunst.”
De expo Pattern & Surface Matter (s) is volgend jaar te zien in de expositieruimte van Kunstloc in de LocHal. Dit jaar staan Expositie Design Challenge ‘Out of the Box’ en Expositie ‘Over appels die van bomen vallen’ op de agenda. Blijf op de hoogte over de Kunstloc exposities door je in te schrijven voor deze nieuwsbrief.
Lisa Habets
redacteur
