Creatief ecosysteem, culturele broedplaats of een bruisend geheel voor culturele activiteiten en makers. Hoe je de plek ook definieert, jonge en gevestigde makers verenigingen zich in Brabant graag op een inspirerende plek. Om te maken, te ontwikkelen, tentoon te stellen én samen te werken. Maar wat zijn dat voor plekken? En hoe zorg je ervoor dat het geen tijdelijke, maar duurzame broedplaatsen worden? Directeur Henri Broeren van Willem Twee muziek en beeldende kunst in Den Bosch, bestuurslid en vormgever Anne Ligtenberg van Sectie-C in Eindhoven en directeur Lisette Spee van Electron in Breda delen hun ervaringen.
Geschreven door: Simone Vos
Sterke sociale interactie
“Sectie-C is een plek waar creatieven elkaar ontmoeten en samenwerken. Als een gemeenschap en met veel verschillende disciplines samen. Er zitten ruim tweehonderd bedrijven; van vormgevers, muzikanten en kunstenaars tot aan theatergezelschappen en lassers”, vertelt Anne. “Er is een sterke sociale interactie en de huurders hebben veel aan elkaar. Als ontwerper ben je vaak afhankelijk van je netwerk en hoe meer mensen je tegenkomt, hoe groter je wereld wordt. Dat is hier heel vanzelfsprekend.”
Dinner foto | Sectie-C | Door: Britt Roelse
Sectie-C: creatief ecosysteem
“We noemen het een creatief ecosysteem, omdat broedplaats iets van ‘startend’ in zich heeft. Sommigen zitten hier al jaren, het zijn volwaardige creatieve ondernemingen. Dus is creatief ecosyteem geschikter”, zegt Anne. “Twaalf jaar geleden was dit gebied een leegstaand bedrijventerrein. Een particulier heeft het acht jaar geleden opgekocht. Het is een gigantisch terrein, veel makers huren een plek, maar er zitten ook andere bedrijven. Bijvoorbeeld een jurist. Inmiddels is het overgenomen door Focus on Sectie-C, een nieuwe koper. Met hen zijn we voortdurend in gesprek over de toekomst van het terrein. Ze zijn heel open en meedenkend, maar het is ook spannend wat er gaat gebeuren met het gebied. We zijn samen bezig met het schrijven van een nieuw bestemmingsplan, hopelijk biedt dat kansen.”
Electron: broedplaats
In Breda heeft Electron de culturele broedplaats-functie. Lisette vertelt: “Vanaf 2005 werd deze plek als ateliercomplex gebruikt. Er zaten verschillende organisaties in die allemaal hun eigen discipline hadden. Ik zat hier met Stichting KOP. Ik leerde toen al snel waarom en hoe we met z’n allen aan de stad moesten laten zien waarom we waardevol zijn. We huren van de gemeente en het is altijd de vraag wat zij uiteindelijk met het gebied gaat doen.”
'Speelplekken voor volwassenen'
“Sinds 2018 vertegenwoordigt Stichting Beeldmakers Electron als broedplaats en hebben we ons verenigd met het doel hier te kunnen blijven. In het gebouw zitten meer dan zestig creatieve huurders”, zegt Lisette. “Bezoekers kunnen hier gewoon binnenlopen, er is een café, er zijn optredens, exposities en werkplekken voor makers. Een buurthuis-gevoel heerst er. Het is belangrijk voor de mentale gezondheid van de mens dat zulke plekken er zijn, ‘speelplekken voor volwassenen’ zijn schaars. Cultuur is niet beperkt tot een zaterdagavond naar het theater, het moet een ervaring zijn die je iedere dag kunt beleven. Bij Electron is het elke week anders, dat maakt het leuk.”
Onlosmakelijk verbonden met de stad
“Mijn missie met Electron is om een open en inclusieve broedplaats te zijn, die zowel een museum als een theater en als een creatieve werkplaats kan zijn. Een broedplaats is het nieuwe ding dat onlosmakelijk verbonden is met de stad. Waar mensen binnenlopen voor een optreden, anderen ontmoeten en waar je creativiteit tot uiting ziet komen. Waar mensen geprikkeld worden. Die missie heb ik toevallig in Breda, maar ik gun het iedere stad.”
Tertius zagen | Electron
Willem Twee muziek en beeldende kunst
Willem Twee muziek en beeldende kunst is in Den Bosch het platform waar makers en bezoekers op het gebied van muziek en beeldende kunst samenkomen. Er zijn twee locaties: de Willem II Fabriek en de toonzaal. Deze creatieve plek is ontstaan uit een fusie van Kunstencluster Willem II fabriek, W2 Poppodium en Muziekcentrum Toonzaal in 2017. “Bij ons vind je allerlei disciplines verenigd in één organisatie. Pop- en klassieke muziek, jazz, elektronisch en beeldende kunst bestaan allemaal naast elkaar. We zorgen waar mogelijk voor een combinatie daarvan”, vertelt Henri Broeren.
Sterker samen
“Doordat we zijn gefuseerd, zijn we sterker geworden. De begroting is verdrievoudigd en is in totaal in de afgelopen jaren gegroeid met vijftig procent. We hebben een café erbij en er zijn zeven vergaderkamers gerealiseerd”, gaat hij verder. “Ook bieden we ruimte aan zo’n drieëndertig ateliers en een harmonie en zijn filmers en documentairemakers actief. Het Grafisch Atelier huist in het hart van ons pand. Daarnaast hebben we ruim 25 exposities en driehonderd concerten per jaar bij Willem Twee.”
Experimenteren
“We bieden jonge talenten de ruimte en tijd om te experimenteren. We hebben oefenruimtes waarin bands kunnen repeteren. Soms hoort een van onze programmeurs zo’n band spelen en biedt hen dan een podium in ons programma”, zegt Henri. “In onze ateliers kunnen jonge kunstenaars zich verder ontwikkelen. Het is een presentatie- en leerplek, voor zowel kunstenaars als onze eigen medewerkers. Ook zij ontwikkelen zich hier.”
“Daarnaast hebben we een grote collectie van historische elektronische muziekinstrumenten in huis. Deze analoge instrumenten uit de jaren ’50, ’60 en ’70 staan in onze studio’s. Veel studenten, ook uit het buitenland, komen daarvoor naar Willem Twee. Vaak maken ze bij ons alleen hun klanken en nemen die mee naar huis als vertrekpunt voor hun composities”, vertelt Henri. “We hebben veel mogelijkheden en proberen jonge ondernemers zoveel mogelijk mee te geven voor ze de wijde wereld ingaan. Willem Twee is een bruisende plek in Den Bosch waar mensen graag zijn en waar je iedere keer andere kunst ziet en beleeft.”
Toekomstplannen
Bij Sectie-C zijn er plannen voor een jaarprogrammering, waarbij de stichting achter Sectie-C het gebied graag wil openstellen en laten zien aan de stad en de rest van Brabant. “Nu zijn we vooral tijdens de Dutch Design Week heel zichtbaar, maar we willen graag het hele jaar door een cultureel programma hebben. Een fotofestival opzetten, exposities van beeldende kunstenaars; het kan hier allemaal. We hebben vier hectare grond waarmee je heel veel kan”, zegt Anne.
Projectontwikkelaar Electron
Ook bij Electron zitten ze niet stil. “We hebben de stoute schoenen aangetrokken en hebben zelf een plan ontwikkeld voor het pand Electron. We willen als projectontwikkelaar het pand kopen van de gemeente”, zegt Lisette. “Samen met de huurders, mijn vriend Frank en projectontwikkelaar Coup uit Delft heb ik een ontwikkelplan geschreven. Daar komt veel bij kijken, maar gelukkig heeft Frank veel ervaring op dat gebied. Zo zijn we een gesprekspartner voor de gemeente en presenteren we in september ons plan. De stad moet leefbaar blijven en in de toekomst zullen culturele broedplaatsen net zo vanzelfsprekend zijn als een museum of theater. Dus hopelijk kunnen we het pand kopen en investeren in de toekomst.”
Meer over broedplaatsen
In het onderzoek Waarde van cultuur 2020: de staat van de culturele sector in Noord-Brabant zijn de broedplaatsen in Brabant uitgebreid uitgelicht. Je downloadt het onderzoek op de website van de Kunstloc Brabant.
Kunstloc Brabant
In de toekenningsronde van de Impulsgelden van Provincie Noord-Brabant kreeg zowel Sectie-C als Stichting Beeldmakers van Electron subsidie toegekend voor hun programmering en positionering. Willem Twee is één van de partners in het talentontwikkelingsprogramma ‘Music Hub Brabant’, van Kunstloc Brabant.
Simone Vos
Freelance journalist & schrijver+31 6 22 15 14 30
