Op basisschool De Boemerang in Zevenbergen is cultuureducatie geen losse activiteit, maar een stevig verankerd onderdeel van het onderwijs. Yvonne van Westenbrugge, al geruime tijd cultuurcoördinator, vertelt hoe dit tot stand is gekomen en wat het betekent voor de school, de leerkrachten en vooral de leerlingen.
Geschreven door Elmay Claassen
Toen De Boemerang zich in 2013 aansloot bij de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK), was er een sterke wens om zich te onderscheiden van andere scholen. “We wilden iets speciaals bieden,” vertelt Yvonne. “We begonnen met Engels in de kleuterklas als speerpunt, maar wilden meer. Cultuur ligt me na aan het hart, dus samen met een collega heb ik de rol van cultuurcoördinator op me genomen.”
CmK bracht een hoop met zich mee: subsidie aanvragen, een beleidsplan opstellen en zorgen voor geschoold personeel. Yvonne en haar collega volgden een opleiding tot cultuurcoördinator en raakten direct geïnspireerd. “De docenten waren fantastisch. We leerden buiten de gebaande paden denken en thematisch werken integreren in de lessen.”
Foto: Yvonne van Westenbrugge
Zelf doen
Sinds De Boemerang begon met CmK, is ervoor gekozen om alle culturele vakken geïntegreerd aan te bieden. Yvonne legt uit: “Geen losse lesjes tekenen of handvaardigheid meer, maar een samenhang tussen alle disciplines.”
In de beginfase kregen de leerkrachten ondersteuning van vier vakdocenten: dans, drama, beeldende kunst en muziek. “Na een paar jaar merkten we dat die externe vakdocenten niet meer nodig waren, omdat binnen ons eigen team steeds meer talenten werden ontwikkeld,” vertelt Yvonne. “Dat betekende een nieuwe fase: de leerkracht ging zelf met zijn klas aan de slag, waardoor ook de leerlingen een grotere inbreng kregen.”
Op De Boemerang bruist de vrijdagmiddag altijd van cultuur. Elk jaar werken de leerlingen rond drie brede thema’s – op dit moment staat Carnaval centraal. Alle disciplines komen aan bod, van muziek en dans tot drama en beeldende vorming.
De vakoverstijgende aanpak ging uiteindelijk verder dan alleen de culturele vakken. Er werd een brug geslagen naar wereldoriënterende vakken. “Cultuur en WO versterken elkaar enorm,” zegt Yvonne. “Cultuur is dus niet alleen iets van de vrijdagmiddag: tijdens de aardrijkskundeles kleien de leerlingen bijvoorbeeld bergen, en als afsluiting van een geschiedenisthema bezoeken ze een museum.”
Hoe borg je cultuureducatie?
De Boemerang wordt vaak genoemd als voorbeeld van een school waar cultuureducatie goed geborgd is. Maar wat betekent dat eigenlijk? Volgens Yvonne houdt dat in dat cultuureducatie een vaste plek heeft binnen de schoolstructuur en niet afhankelijk is van toevallige initiatieven. “Je merkt dat écht het leeft in de school. Collega’s vragen actief aan mij waar ze bepaald materiaal kunnen vinden, het team draagt de visie gezamenlijk uit en nieuwe leerkrachten worden er direct in meegenomen.”
Dit alles draait inmiddels op een zorgvuldig opgebouwd systeem van mappen, waarin lessen, presentaties en werkvormen zijn vastgelegd. “We hebben inmiddels een archief van bijna vijf jaar opgebouwd, waardoor we thema’s kunnen herhalen en steeds verder verfijnen.” Daarnaast zijn cultuurvergaderingen een vaste prik. “Zo blijft iedereen betrokken en kunnen we het programma blijven doorontwikkelen.”
Foto: Yvonne van Westenbrugge
De magie van de vrijdag
Wie op vrijdag door De Boemerang loopt, ziet een school die bruist van cultuur. “Ik kan wel uitleggen hoe we het praktisch hebben geregeld, maar je voelt het pas echt als je hier door de school loopt. Het hele gebouw is in beweging,” vertelt Yvonne enthousiast. “Kinderen werken op de grond, buiten, in groepjes – overal gebeurt iets.” De focus ligt op procesgericht werken. “We geven geen cijfers, maar de kwaliteit blijft wel altijd hoog. Kinderen leren anders naar de wereld te kijken en op basis daarvan hun eigen ontwerpen te maken.”
Naast creativiteit speelt het ontwikkelen van soft skills en zelfvertrouwen ook een belangrijke rol. “Kinderen durven meer. Ze staan met trots op het podium en presenteren hun werk, ook al is het soms spannend. De eindmusical is daar het ultieme voorbeeld van: de leerlingen kiezen zelf het stuk, maken de dansjes, ontwerpen de achtergronden en regelen zelfs de techniek.” Yvonne vertelt verder: “Daarnaast gaan niet alle kinderen met hun ouders naar musea, dus het is geweldig dat ze bij ons toch iets van cultuur meekrijgen. Daardoor worden ze een stukje completer. Ze leren anders naar de wereld te kijken, en krijgen daardoor meer respect voor anderen. Daar hebben ze voor de rest van hun leven iets aan.”
Foto: Yvonne van Westenbrugge
De uitdagingen
Toch gaat niet alles altijd vanzelf. Yvonne vertelt: “Nieuwe collega’s moesten soms wennen aan onze werkwijze. Ze kwamen binnen en dachten: ‘Jeetje, wat gebeurt hier?’ Het was belangrijk om hen mee te nemen in het proces en te laten ervaren hoe het werkt. Leerkrachten willen vaak op hun eigen manier werken, maar op vrijdag mag het echt wat vrijer zijn.” Daarnaast is de financiering soms een zorg. “Het zou zonde zijn als uitjes, die de kers op de taart zijn, in de toekomst zouden verdwijnen. Cultuureducatie zou niet afhankelijk moeten zijn van subsidies.”
Yvonne heeft nog volop dromen voor de toekomst. “We hebben onze stip op de horizon bereikt, maar we blijven dromen. We willen de kwaliteit verder verbeteren en nieuwe dwarsverbindingen ontdekken. Die stip op de horizon heb ik ooit bedacht, maar nu is die van het hele team, en samen zetten we een nieuwe stip.”
Tip voor andere scholen
Voor scholen die cultuureducatie willen borgen, heeft Yvonne een belangrijke tip: “Kopieer niet één-op-één wat wij doen, maar kijk wat werkt voor jullie school. Zorg ervoor dat het gedragen wordt door het team, want alleen dan blijft het bestaan.”
Op De Boemerang is cultuur niet zomaar een vak. Het zit in het DNA van de school, en dat is waarom het werkt.
Over Cultuureducatie met Kwaliteit
De landelijke, provinciale en gemeentelijk overheid stellen middelen beschikbaar om CmK mogelijk te maken. Het doel is om cultuureducatie in de toekomst een vanzelfsprekend onderdeel te laten zijn van het lesprogramma op scholen. En om een rijke culturele omgeving te stimuleren rondom de school, met activiteiten voor leerlingen die hen uitdagen en boeien.
De afgelopen periode deed meer dan de helft van alle scholen in Nederland mee met CmK. In Noord-Brabant gaat het om 781 scholen, waaronder naast primair onderwijs ook voortgezet onderwijs en gespecialiseerd onderwijs.
Wil je meer weten over de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit 4?
Wij vertellen je er graag alles over. Neem gerust contact met ons op!
