Op dit moment doen bijna 200 Brabantse basisscholen in 27 gemeenten mee aan De Cultuur Loper, een vierjarig programma dat ervoor zorgt dat cultuuronderwijs op school méér wordt dan een bezoekje aan het theater of museum. Ofwel: een vaste plek in het curriculum krijgt. Dit project wordt landelijk veelvuldig genoemd als voorbeeldproject en andere provincies nemen het al over. Nadzja ging namens MEST in gesprek met basisschool De Linde in Oud Gastel en Het Toverkruid in Asten en vroeg hen naar het effect van dit programma op hun leerlingen.
Geschreven door Nadzja van der Knaap
Wat is De Cultuur Loper?
In het kader van het Rijksoverheidsprogramma Cultuureducatie met Kwaliteit (CMK) hebben Kunstbalie en Erfgoed Brabant in 2013 De Cultuur Loper opgezet. Dit Brabantse programma is erop gericht cultuureducatie een duurzame en prominente plek te geven in het onderwijs. De Cultuur Loper overstijgt het aanbod van de traditionele creatieve vakdisciplines en richt zich meer op procesvorming. Het helpt scholen vanuit hun visie een kwaliteitsslag te maken van de eigen cultuureducatie en spoort scholen aan hun ambities te vertalen in culturele competenties. De samenwerking tussen lokale cultuuraanbieders, intermediairs en de scholen is hierbij cruciaal. Het is zaak dat zij dezelfde taal spreken: wat wil de school de leerlingen bijbrengen en hoe kan het (lokale) culturele aanbod hier een rol in spelen? De meeste deelnemende scholen werken samen met lokale intermediairs die de vraag naar culturele activiteiten voor het onderwijs afstemmen op het aanbod van de culturele instellingen. Door middel van scholing, coaching en een online instrument biedt De Cultuur Loper alle partijen een helpende hand. Zie ook dit filmpje.
Alles is cultuur
Voor sommige mensen in het onderwijs is cultuureducatie misschien een begrip dat weerstand oproept. Moeilijk te duiden, te vaag, te breed. Niet voor Raymond van Wetten, directeur van OBS Het Toverkruid en Nanny Denissen, cultuurcoördinator op OBS De Linde in Oud Gastel. "Alles is cultuur!" zegt Denissen, sinds tien jaar intern cultuurcoördinator op De Linde. Het was hard werken om cultuureducatie echt op de kaart te zetten. "Na tien jaar investeren zie ik dat mijn werk zijn vruchten afwerpt."
Creativiteit van de leerkracht én de leerling
De Linde is - net als Het Toverkruid - een voorloperschool van De Cultuur Loper. In 2013 startte De Linde met het programma. "De Cultuur Loper kwam als geroepen. We wilden vanuit ons - toen al redelijk - adaptief onderwijs graag effectieve vertaalslagen vinden voor passend onderwijs. We hebben de ontwikkelingen stapsgewijs doorlopen. Onderwijskundig legden we accenten op samenwerkend leren. Steeds vaker werd er een beroep gedaan op de creativiteit van de leerkracht... én van de leerling. De Cultuur Loper sloot hier naadloos bij aan. We zijn nu veel meer bewust bezig met eigenaarschap, we laten de kinderen inzien dat ze verantwoordelijkheid mogen nemen."
Verdiepingsslag
"Door meervoudige creatieve disciplines in te zetten maken we een verdiepingsslag: talenten zijn meer zichtbaar en worden beter ingezet. Vanuit een open houding verkennen de leerlingen hun emoties. We moedigen hen aan probleemoplossend en kritisch te denken. Disciplines zoals muziek, beeldende vorming en kunst en cultuur helpen hierbij. Deze disciplines voelen natuurlijk aan: als vanzelfsprekend. Leerkrachten en leerlingen voelen zich meer betrokken en zijn enthousiast. Cultuureducatie zorgt bovendien voor een uitbreiding van variatiemogelijkheden binnen ons onderwijsaanbod. Dat merken we écht. En, we genieten van ontwikkelingen die in belangrijke mate de sfeer, het plezier en de saamhorigheid binnen de school bevorderen.
Ruimte voor eigen initiatief
"Het onderwijs moet terug naar de leerlingen," vindt Raymond van Wetten, directeur van basisschool Het Toverkruid in Asten. Volgens Van Wetten bevindt het onderwijs zich in een overgangsperiode van traditioneel instructiegericht onderwijs naar competentiegericht onderwijs waar meer ruimte is voor eigen initiatief van de leerlingen. "We pionieren al een tijd op het gebied van kunst en cultuur," aldus van Wetten. De Cultuur Loper zet die aanpak en de visie van Het Toverkruid kracht bij. De school gaat op onorthodoxe wijze te werk: "De tijd waarin bij een les handvaardigheid alle leerlingen hetzelfde eindproduct moesten maken is echt voorbij," aldus Van Wetten. Nu is er meer ruimte voor het initiatief van de leerling zelf. "Leerlingen kiezen zelf met welke materialen ze werken. Al doende gaan ze op onderzoek uit, creren ze en reflecteren ze door met elkaar in gesprek te gaan." De creatieve competenties van de leerlingen worden dus geprikkeld en het onderwijs is minder afgebakend. Vrijer, met meer ruimte voor eigen initiatief.
Kunstbalie en Erfgoed Brabant presenteren de ontwikkelingen op het gebied van cultuureducatie en in het bijzonder De Cultuur Loper op 7 oktober tijdens een conferentie in het Provinciehuis te 's-Hertogenbosch. Gemeentelijke, provinciale en landelijke beleidsmakers, schoolbesturen en -directies, culturele instellingen en intermediairs zijn welkom.
Nadzja van der Knaap
Communicatie medewerker
