Zoek bijvoorbeeld naar een activiteit of pagina

Organisaties voor wie cultuureducatie core business is, moeten zich aanpassen aan de snel veranderende wereld om hen heen. Hoe innoveren zij? Mestmag.nl zet drie adviezen op een rij.

Geschreven door Iris van den Boeze

Cultuureducatie in je vrije tijd? In Brabant vinden we dat iedereen daar toegang toe moet hebben. Of het nu gaat om pianoles, schilderen of toneelspel en ongeacht je leeftijd of je woonplaats. Om er voor te zorgen dat cultuureducatie voor alle Brabanders toegankelijk is en blijft - gaf de provincie Noord-Brabant Kunstbalie de opdracht overheden, maatschappelijke en culturele partijen, het onderwijs en het bedrijfsleven te verbinden met deze ambitie. Dat deze ambitie realiteit kan zijn wordt op verschillende plaatsen in Brabant aangetoond. Kunstbalie volgt, ondersteunt en deelt komend jaar negen voorbeeldsituaties waar bijzondere ontwikkelingen zijn op het gebied van onder andere toegankelijkheid, innovatie of samenwerking. Het eerste artikel in deze reeks gaat over innovatie.

Advies 1: innoveer samen met je publiek

Wanneer kunstencentra en andere organisaties voor buitenschoolse cultuureducatie hun aanbod samenstellen of vernieuwen, stemmen ze dat tegenwoordig steeds beter af met hun publiek. En dat is maar goed ook, als je het aan Menno Roozendaal vraagt tenminste. Als wethouder van de gemeente Meierijstad was hij betrokken bij de oprichting van Phoenix Cultuur. “Je moet je ogen open houden en naar de samenleving kijken”, zegt hij. “Je kunt wel op een kamertje bedenken dat je iets met robots wil doen, maar als daar geen behoefte aan is sla je de plank volledig mis.” Dat je niet bang moet zijn om vraaggericht te werken, realiseerde hij zich toen hij zijn dochtertje bezig zag met een muziekprogramma op de iPad. Dat is wat kinderen van haar leeftijd aanspreekt, dus daar kun je als cultuureducator iets mee.

Advies 2: innoveer samen met andere organisaties en vakgebieden

Cultuur is een spiegel van de hedendaagse samenleving, toch? Als je er zo naar kijkt is het best vreemd dat organisaties in de kunsteducatie-sector lange tijd vooral op hun eigen eiland bleven zitten. Dat besefte Jan van Dongen, hoofd Innovatie en Projecten bij het Regionaal Instituut Cultuur en Kunst (RICK), zich maar al te goed. Het Weertse kunstencentrum werkt sinds een aantal jaren intensief samen met andere vakgebieden in de Limburgse gemeente. “Al onze docenten hebben we innovatietrajecten aangeboden”, zegt Jan. “Ze kregen de opdracht mee: kijk eens wat je kunt met het onderwijs of in de zorg. We hadden zo tien verschillende trajecten waarbij we iedereen verder lieten kijken dan zijn eigen discipline.”

Volgens Jan hebben de innovatietrajecten docenten geholpen om over hun muurtje te kijken. “Maar er zijn ook nog steeds docenten die voor traditionele lessen kiezen en dat is prima. Zo hebben we een mooi, divers en gevarieerd aanbod.” Ook Ghislaine de Brouwer, directeur Brede Scholen Boxtel, vertelt dat haar organisatie letterlijk de deuren heeft opengezet voor de omgeving waarin ze staat. De Brede Scholen Boxtel worden nu regelmatig door andere instellingen uit de gemeente gevraagd om mee te werken aan projecten en programma’s. “Een mooi voorbeeld is een project rond design thinking”, vindt ze. “Toen we nog aanbodgericht werkten, werden we niet voor dit soort samenwerkingen uitgenodigd. We waren toen meer gesloten, maar dat past gewoon niet meer bij de huidige samenleving.”

Advies 3: laat traditionele grenzen los

“We zijn een voormalige muziekschool, dus het lijkt misschien logisch om ons dan nu ook vooral op muziek te richten”, zegt Jan van den Eijnden, hoorn-docent bij het MDT collectief in Hilvarenbeek. “Maar wat binnen de scholen voor primair en voortgezet onderwijs gebeurt, willen we buitenschools versterken. Dat kan niet wanneer je je beperkt tot muziek alleen.” Het MDT, Muziek Dans Theater, probeert beter aan te sluiten bij haar klanten door de traditionele grenzen tussen kunstdisciplines open te breken. “Naast muziek, dans en theater richten we ons ook op onder meer mediawijsheid, audiovisuele middelen en erfgoed. Daar zijn we redelijk innovatief in, geloof ik. We werken ook nauw samen met de plaatselijke bibliotheek, De Werckwinckel en de plaatselijke amateurkunst zoals Koninklijke Harmonie Concordia van 1839.”

Jan betreurt het dat een aantal centra voor de kunsten zijn verdwenen. Maar aan de andere kant: dit zorgt wel voor meer ondernemerschap en het geeft ruimte voor vernieuwing aan de sector: “De centra voor de kunsten waren belangrijk, maar alles zat ook nogal vast. Er was weinig doorstroming van personeel en er werd niet zo vaak iets nieuws bedacht in het aanbod van lessen en cursussen. Nu werken we juist wél aan vernieuwing, met verschillende disciplines, bijvoorbeeld via ons hybride model voor buitenschoolse cultuureducatie.”

Iris van den Boezem

Freelance redacteur en tekstschrijver

cultuureducatie

Pionieren in het gespecialiseerd onderwijs

Hoe kunnen leerlingen van het gespecialiseerd onderwijs kunst en cultuur buiten school ontdekken? Pioniers delen hun succesmomenten.

11 maart 2025
Pionieren in het gespecialiseerd onderwijs

Cultuureducatie en gespecialiseerd onderwijs

Wat kan cultuureducatie betekenen voor leerlingen van het gespecialiseerd onderwijs (SO, VSO, SBO en PRO)? Welk aanbod is er voor hen?

6 maart 2025
Cultuureducatie en gespecialiseerd onderwijs

Cultuureducatie geborgd op De Boemerang

Op basisschool De Boemerang in Zevenbergen is cultuureducatie geen losse activiteit, maar een stevig verankerd onderdeel van het onderwijs.

6 maart 2025
Cultuureducatie geborgd op De Boemerang

Financiering voor cultuureducatie binnen het mbo

Goed nieuws voor cultuureducatie binnen het mbo. Er komt structureel meer geld voor educatie beschikbaar.

26 februari 2025
Financiering voor cultuureducatie binnen het mbo

Open Call voor kunstenaars: (Je) Kunst in School 2025

Wij zoeken een beeldend kunstenaar die een reizende tentoonstelling wil ontwikkelen voor basisscholen.

4 februari 2025
Open Call voor kunstenaars: (Je) Kunst in School 2025

Blog | Burgerschap met een kunstzinnige bril

Adviseur Masha Meegdes blogt over haar ervaringen als 'vreemde (kunst)vogel' op een conferentie over burgerschap.

28 januari 2025
Blog | Burgerschap met een kunstzinnige bril

Hoe kunst kan bijdragen aan burgerschap (en andersom)

Op deze kennispagina onderzoeken we betekenisvolle verbindingen tussen burgerschap en cultuureducatie.

22 januari 2025
Hoe kunst kan bijdragen aan burgerschap (en andersom)

Informatie over CmK4 voor scholen

Wat houdt de regeling CmK4 in? Wat betekent deelname voor mijn school?

15 januari 2025
Informatie over CmK4 voor scholen

De donderwolk die BTW heet maar óók culturele lichtpuntjes: het jaar 2024

Jaaroverzicht 2024 met opvallend kunst- en cultuurnieuws én culturele lichtpuntjes.

30 december 2024
De donderwolk die BTW heet maar óók culturele lichtpuntjes: het jaar 2024

Cultuur als sleutel tot mentaal welzijn: het onderwijs aan het woord

In onze snelle, prestatiegerichte wereld wordt cultuuronderwijs steeds belangrijker voor het mentale welzijn van jongeren.

10 december 2024
Cultuur als sleutel tot mentaal welzijn: het onderwijs aan het woord

Blog | Dansen tussen chaos en orde

Adviseur Masha Meegdes blogt over haar ervaringen met Art of Hosting.

6 december 2024
Blog | Dansen tussen chaos en orde

CmK4 gaat van start!

De aanvraag Cultuureducatie met Kwaliteit 4 Noord-Brabant is toegekend! Dit betekent 12,2 miljoen voor cultuureducatie in Brabant tussen 2025 en 2028.

19 november 2024
CmK4 gaat van start!