Atty Bax (adviseur Kunstloc Brabant) schrijft in haar blog over de rol van kunstenaars in onze maatschappij.
Precorona verjaardagsfeestje:'Hé wat leuk, jij zit op de kunstacademie heb ik gehoord. Wat maak jij voor kunst? Schilder je?' Dat zijn de standaardvragen die elke kunststudent krijgt op een feestje. Ik vond dat altijd een rotvraag, maar je kunt het de vragensteller niet kwalijk nemen. Als je niet in de kunstwereld zit, zijn de woorden 'kunst' en 'kunstenaar' of erg abstract of worden ze alleen als beeldende kunst geïnterpreteerd. Een onbekend gebied voor velen. Als je schildert of fotografeert is de vraag nog wel eenvoudig te beantwoorden. Maar wat als je social designer bent? Als je zorgmedewerkers traint om hun werk creatiever te doen? Of een film maakt over voltooid leven. Hoe leg je dat dan uit? Is dat dan ook kunst?
Geschreven door: Atty Bax
Ondernemers?
Dit lijken vragen uit een ver verleden, maar ze zijn nog aan de orde van de dag. Velen denken nog :'Kunst is leuk als hobby'. Maar als je geld wilt verdienen, dan ga je niet naar een kunstacademie. Kijk maar naar de landelijke regelingen vanuit de overheid in tijden van corona. Het gaat voortdurend over ondersteuning van de detailhandel en ondernemers. En er zijn niet veel mensen die kunstenaars als ondernemers zien. Maar dat zijn ze wel degelijk.
Maatschappelijke gevolgen
Ondertussen zijn de maatschappelijke gevolgen van corona nog niet te overzien. Na een jaar begint het tij langzaam te keren. Er moet meer aandacht komen voor eenzaamheid bij jong en oud. Mentale problemen en wachtlijsten bij de GGZ zijn in het nieuws. Een vloedgolf mensen met dementie staat voor onze voordeur en die willen allemaal thuis blijven wonen. Onze leefomgeving moet snel aangepast worden aan de klimaatveranderingen. Om maar een paar onderwerpen te noemen.
De vraag achter de vraag
En juist kunstenaars kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan onze samenleving. Creativiteit is broodnodig om aan onze toekomst te werken. Kunstenaars zijn buiten de geijkte paden denkers. Kunstenaars zijn altijd nieuwsgierig naar de vraag achter de vraag. Sommige kunstenaars maken kunst om zelf in balans te zijn en leren je graag hoe je dat ook kunt. Je werk hoeft niet in een museum te hangen om kunstenaars te zijn. Kunstenaars verkopen hun werk via de kunstmarkt die helaas voor een klein percentage kunstenaars bereikbaar is. De meesten doen er iets naast of geven les. En er zijn er steeds meer die zich graag bezighouden met maatschappelijke thema's zoals meelopen in een ziekenhuis wat Marielle Lapidaire deed tijdens de eerste coronagolf.
Noodzaak creativiteit
Landelijke verkondigers van de noodzaak van creativiteit voor een sociale en innovatieve samenleving zijn Merlijn Twaalfhoven, Marleen Stikker en Floris Alkemade. Twaalfhoven schrijft er boeken over en initieert een Turnclub. Kunstenaars werken mee aan veranderingen. Stikker komt bij Zomergasten en laat zien hoe belangrijk kunstenaars zijn. Alkemade is Rijksbouwmeester en schrijft over de toekomst van Nederland die niet zonder kunstenaars kan. Maar helaas, ze verschijnen nog te vaak alleen in culturele programma’s.Kunst en cultuur bleken ook de minst belangrijke onderwerpen tijdens de recente verkiezingen.
Op kunstacademies en conservatoria is het geen vast onderdeel van je studie om eens te werken in een ander vakgebied. Stagelopen bij een woongemeenschap voor ouderen bijvoorbeeld. Of een ontwerp te maken voor de 'dozen' op een bedrijventerrein. Ook in de kunstwereld is nog een wereld te winnen, kunst is meer dan alleen een autonoom oeuvre.
Pioniers
Hoe lossen we dat op? Er is nog lange weg te gaan maar…het begint bij bewustwording en lef. Er lopen gelukkig pioniers rond in Brabant maar dat kan nog zoveel meer. Vanuit eigen interesse zoeken ze een verbinding met elkaar. Beleidsmedewerkers Cultuur in Meijerijstad boeken een theatervoorstelling van Nanna Tieman en Romijn Conen om hun collega's Sociaal Domein te laten ervaren wat kunst kan betekenen voor mensen die een hersenbloeding hebben gehad en hun partners. Samen op avontuur. Het onverwachte tegemoet. Je laten verrassen. Risico nemen. Het is altijd een bijzondere ervaring om te werken met een kunstenaar. En als je het zelf hebt ervaren, weet je hoe leuk dat is. En wat het oplevert. Het begint dus bij jezelf, gewoon doen.
Kunstloc Brabant
Of je nu kunststudent bent en stage wilt lopen bij een maatschappelijke instelling, een kunstenaar wilt uitnodigen voor je brainstorm, beleidsmedewerker bent en een frisse blik wilt hebben op jouw aanpak bij gebiedsontwikkeling of andere dagbesteding wil aanbieden; iedereen kan bij Kunstloc Brabant terecht. Wij bemiddelen heel graag. Want er zijn veel kunstenaars die hun creativiteit en nieuwsgierigheid graag inzetten om onze samenleving te versterken.
Voorbeelden?
Vraag één van onze innovatiegidsen aan: All inclusive!, Who Cares? of We Care!
Atty Bax schreef eerder al een blog over kunst als hulpmiddel in de samenleving.