Vrijdag 27 mei nam Jos Wilbrink afscheid bij bkkc. Hij was achttien jaar in dienst: eerst als directeur van de NBKS, later als senior adviseur bij bkkc brabants kenniscentrum kunst en cultuur. Hieronder de toespraak die hij uitsprak tijdens een feestelijke bijeenkomst bij bkkc.
Over 15 à 20 jaar ziet alles er heel anders uit.
Na een absoluut dieptepunt in 2016 neemt het aantal kunstenaars geleidelijk weer toe; alleen de meest getalenteerde en gemotiveerde makers worden nog toegelaten tot een beperkt aantal opleidingen, het aantal academies is in de loop der jaren verder teruggebracht.
De traditionele academies zijn uitgegroeid tot flitsende nieuwe onderwijsinstituten waar je opleidingen kunt volgen tot kunstenaar, social en technical innovator, educator en cultural vibe manager (iemand die de aandacht voor kunst- en cultuur levend houdt bij bedrijven, maatschappelijke organisaties en de overheid, volgens een model dat door Wilbrink, kunst-en cultuuradvies is ontwikkeld).
- Deze opleidingen zijn ondergebracht bij universiteiten en bieden niet alleen praktische leerlijnen maar vooral ook theoretische.
- Deze kunstenaars/innovators en vibe managers zullen een centrale rol spelen bij bewegingen die richting geven aan de ontwikkeling van de samenleving. De culturele factor zal meer dan ooit, bepalend zijn voor de koers in de politiek, economie, ruimtelijke ordening, milieu en welzijn.
- Kunstenaars zijn prominent zichtbaar in alle geledingen van de samenleving. Kunstenaar is weer een beroep met aanzien en wie hard werkt kan er goed van leven.
Over 15 à 20 jaar is de kunstwereld aardig overhoop gehaald.
- Zo is het schoonheidsbegrip als aandachtsgebied van de kunstenaars volledig in ere hersteld, een kunstwerk mag weer gewoon om zijn esthetische waarde mooi gevonden worden.
- De kunstenaarsinitiatieven vullen als presentatie-instellingen de leegte op tussen academie en musea, festivals en beurzen. Zij hebben de rol van kunstbemiddelaar naar zich toegetrokken, verkopen werk van hun exposanten direct aan bedrijven en instellingen, hun webwinkels voorzien in bijzondere geschenken en de afzet van uitsluitend unieke werken.
- De galerieën bemiddelen nog steeds voor de allergrootsten maar een belangrijk deel van hun verdienmodel is gebaseerd op het organiseren van cultuurreizen, cursussen en lezingen en het bedenken van innovatieve kunst- en cultuurprogramma's voor tv en internet. Zij leveren aan alle bedrijven die mee willen tellen.
- De musea zien hun inzet, om de banden met het publiek aan te halen, beloond met nog meer succesvolle blockbusters, maar hebben daarnaast hun activiteiten verlegd naar locaties buiten het museum. Zij organiseren presentaties en kunstenaarsgesprekken op locatie, veelal van en met lokale kunstenaars en hebben het beleid voor kunst in relatie tot de openbare ruimte volledig overgenomen.
- De werkplaatsen hebben hun netwerk uitgebouwd naar vernieuwende opleidingen in het sociale en technische domein. Samen met het bedrijfsleven en de kunstenaars-laboratoria vormen zij experimentele brandhaarden waar belangrijke innovatieve ideeën worden omgezet in concrete producten. Hun ambassadeurs reizen de wereld rond.
- De ateliercomplexen voorzien in tal van Artist in Residences, tijdelijke voorzieningen voor nomadische kunstenaars. Ze vliegen met hun eigen drones af en aan, via een wereldwijd verspreid netwerk.
- In de grote steden zijn omvangrijke Cultuurverenigingen actief waarin alle bloedgroepen van het culturele veld zijn verenigd: kunstenaars uit alle disciplines maar ook stadsbestuurders, politici, ondernemers uit het bedrijfsleven, vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties en geïnspireerde particulieren. Er bestaat geen verschil meer tussen de kunstensector, de erfgoedsector en wat voorheen kunsteducatie heette. Zij zorgen er samen voor dat de culturele factor op de politieke agenda blijft.
- Op provinciaal niveau zijn sterke breed opgezette Cultuurorganisaties actief naar het model dat rond 2020 door bkkc werd geïntroduceerd. Er is geen verschil meer tussen professionele kunsten en amateurkunsten, tussen autonome en toegepaste kunst en tussen oude en hedendaagse kunst.
- De verschillende geldstromen vanuit de overheid, het bedrijfsleven en de particuliere fondsen komen samen in één Cultuurfonds en worden verdeeld via een systeem van intendanten, gerekruteerd uit de grootstedelijke Cultuurverenigingen.
- Het culturele leven staat in het centrum van de aandacht van iedereen, van jong tot oud, van links tot rechts, en van 's morgens vroeg tot 's avonds laat. Aan sport wordt vrijwel niks meer gedaan.
Dames en heren, misschien overdrijf ik hier en daar een beetje maar ik hoop van harte dat we de magere jaren achter ons kunnen laten en dat we ons met zijn allen weer terug kunnen vechten naar de plek waar de kaarten geschud worden.
Waar mogelijk zal ik mijn rol nog pakken. Maar vooral jullie zullen het moeten doen. Jullie staan voor een reuze-uitdaging die alleen maar goed kan aflopen als iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt, en ook de belangen van de buren mee wil wegen. Na de ellende van de afgelopen jaren zal spoedig blijken dat het weer de moeite waard zal zijn om er weer helemaal voor te gaan.
De Victorie zal in Brabant worden ingezet. Ik vertrouw op jullie kennis en inzet en ik wens jullie daarmee heel veel succes.
Mede namens het voltallige personeel van Wilbrink, kunst- en cultuuradvies, het ga jullie goed en we zien elkaar hopelijk spoedig weer, op mijn kantoor.
Jos Wilbrink
