Op 7 februari is ‘De Noordentree’ - een ontwerp van Pien den Hollander - in de LocHal (Tilburg) onthuld. Pien ontwierp dit passende kunstwerk in de monumentale hal naar aanleiding van ‘De Kunstopdracht’, een talentontwikkelingstraject van Kunstloc Brabant. “We hebben een paar keer gedacht dat het niet meer ging lukken, maar nu is hij er eindelijk,” vertelt Pien.
Geschreven door: Elmay Claassen
Tijdens De Kunstopdracht dompelen beginnende kunstenaars zich onder in de opdrachtenpraktijk en maken zij kans een opdracht in de wacht te slepen. “Binnen dit traject staat de relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer centraal. We vertellen wat daar allemaal bij komt kijken en hoe je daar als kunstenaar je weg in kunt vinden,” vertelt Netty van de Kamp, adviseur Kunst & Ruimte bij Kunstloc Brabant.
Ontwerpen in de openbare ruimte
“Op de kunstacademie kun je je artistiek ontwikkelen, maar cultureel ondernemerschap is nét zo belangrijk. Door dit traject aan te bieden springen wij in dat gat.” In 2018 maakten de deelnemers een ontwerp voor de noordelijke entree van de Tilburgse LocHal. Pien den Hollander schreef zich in voor die editie omdat de openbare ruimte haar fascineert. “Ik hou van toegepast werken, maar werk tegelijkertijd ook graag autonoom. Ik zit er een beetje tussenin. Vanwege die zoektocht besloot ik mij in te schrijven.” Haar ontwerp werd aan het einde van het traject verkozen tot winnaar. Netty: “Pien heeft de hele kunstcommissie omver geblazen met haar ontwerp voor een deur die in transitie is. Het zorgt voor een zachte scheiding tussen buiten en binnen.”
Fotografie: Ton Eijkemans
Tegenstelling
Het ontwerp geeft de LocHal een kunstzinnige smoel, maar heeft ook een functie als afsluitbaar element. Dat maakte de opdracht niet simpel. Pien: “Het was eigenlijk een tweeledige vraag. Het ontwerp moest kunstzinnig zijn, maar de entree moest er ook mee afgesloten kunnen worden. Met mijn achtergrond als ontwerper vond ik die tegenstelling heel interessant.” De LocHal is van origine een locomotiefhal en was onderdeel van de NS-Hoofdwerkplaats. Daarom heeft Pien een deur ontworpen die aansluit bij de historie van het gebouw. De deur is van staal en hangt aan een grote kraan. De deur is de hele dag in beweging, ook al is dat niet met het blote oog waarneembaar. ‘s Nachts staat de deur stil en sluit hij het pand af. Pien: “Toen ik er voor het eerst kwam, ervaarde ik de entree als een ruimte tussen binnen en buiten in, een ruimte zonder echte functie. Je moet erdoorheen om te komen waar je wilt zijn, het is dus een ruimte die een transitie faciliteert. Tegenwoordig moet alles een functie hebben, zo ervaar ik het althans, en daarom vond ik dit idee zo mooi. Als ik een statische deur zou plaatsen, zou de entree alleen nog maar bij 'binnen' horen en zou die tussenruimte verdwijnen. Doordat de deur nu altijd in beweging is, doet de ruimte dat ook en blijft het een tussenruimte.”
Tijdrovend proces
Het heeft even geduurd voordat het ontwerp gerealiseerd kon worden. Dit had te maken met verschillende factoren, zoals regelgeving, subsidies, materialen en de coronacrisis. Pien: “De materiaalprijzen zijn in een korte tijd ontzettend gestegen en het aanvragen van fondsen en subsidies is een tijdrovend proces. Daardoor moesten offertes vaak herzien worden.” Er zijn vele partijen die betrokken moeten worden bij zo’n ontwerp in de openbare ruimte. “Ik moest ook rekening houden met zaken als brandveiligheid en rolstoeltoegankelijkheid. Dat is super leerzaam en interessant, maar het neemt wel extra tijd in beslag,” vertelt Pien. Netty is ook blij dat het kunstwerk eindelijk gerealiseerd is. “Dit is wel echt een uitzondering, normaal hebben de opdrachten niet zo’n lange doorlooptijd.”
Leerzaam
Dankzij dit talentontwikkelingstraject hangt Piens kunstwerk nu op een prominente plek in de Tilburgse Spoorzone. Daar is ze trots op en daarnaast heeft ze ook enorm veel van het traject geleerd. Onder andere haar presentatievaardigheden hebben een boost gekregen. “Het was tof om dit traject samen met een groep te doorlopen. Ik vond het altijd heel spannend om mezelf te presenteren. In de workshops leer je hoe je dit kunt doen en wat belangrijk is en dat kun je vervolgens in de praktijk brengen voor een kunstcommissie.”
Momenteel loopt er een nieuw traject van De Kunstopdracht waar veertien kunstenaars aan deelnemen. Zij maken een ontwerp voor voor het Boeimeerpark in Breda. Netty: “Ook dat is weer een super inspirerend traject, met ‘Stad in een Park’ als overkoepelend thema. Dit doen we samen met Stichting KOP en gemeente Breda als enthousiaste opdrachtgever. We proberen iedere keer weer een goede praktijkopdracht samen te stellen zodat kunstenaars van zoveel mogelijk facetten kunnen leren. Wij pleiten er trouwens ook hard voor dat cultureel ondernemerschap onderdeel wordt van het curriculum op de academies.” Pien heeft een duidelijke boodschap voor andere kunstenaars: “Doe mee aan De Kunstopdracht! Het is voor mij een hele mooie zoektocht geweest. En…mijn kunstwerk hangt nu gewoon in de LocHal. Dat is echt waanzinnig!”
Opening van de Noordentree, fotografie: Ton Eijkemans
De Kunstopdracht 2022/2023
Kijk op de site van Kunstloc Brabant als je meer weten over De Kunstopdracht 2022/2023
Elmay Claassen
Freelance redacteur en tekstschrijver
