De afgelopen jaren zijn veel kunstencentra in Brabantse gemeenten verdwenen. Overheden trokken zich terug, het patroon van vrijetijdsbesteding is veranderd en de komst van het internet zorgt ervoor dat we tegenwoordig ook via YouTube aan de slag kunnen. Het wegvallen van kunstencentra betekent niet automatisch dat het aanbod verdwijnt. Cultuureducatie op scholen en kunstbeoefening in de vrije tijd trekken juist naar elkaar toe en zoeken de verbinding op. Redacteur Miranda ging op onderzoek uit om deze trend in kaart te brengen en sprak met betrokken personen in Brabantse gemeenten.
- Geschreven door Miranda den Dekker
Cultuureducatie is een gemeentelijke zaak en gedeputeerde Henri Swinkels (Leefbaarheid en Cultuur) heeft vorig jaar aan de bel getrokken. In samenwerking met de Vereniging van Brabantse Gemeenten (VBG) heeft de provincie de Commissie Paes ingesteld. Commissie Paes heeft in samenwerking met Kunstbalie onderzoek gedaan naar de buitenschoolse cultuureducatie in Brabant. Kunstbalie voert dit jaar - in opdracht van en afstemming met de provincie en de VBG - een actieplan uit om provincie en gemeenten mogelijkheden te bieden om de situatie van buitenschoolse cultuureducatie in Brabant te verbeteren.
Binnen het onderwijs groeit het draagvlak voor cultuureducatie. Als deze twee partijen gaan samenwerken, kunnen ze op elkaars draagvlak, kennis en kunde meeliften.
Zorgen over de toekomst
Miranda is in gesprek gegaan met Max van Alphen, senior adviseur kunsteducatie bij Kunstbalie. Max vertelt: 'Uit landelijk onderzoek blijkt dat de consequenties van de veranderingen binnen buitenschoolse cultuureducatie op dit moment meevallen, bijvoorbeeld op het gebied van kwaliteit, toegankelijkheid en het aantal banen.' Hij vervolgt: 'Bezorgdheid over cultuureducatie ligt in de toekomst, zoals verminderde inschrijving voor het kunstvakonderwijs, het afnemen van de toegankelijkheid en de verschaling van het platteland.'Verbinding en samenwerking zijn hierbij onontkoombaar. Hierover vertelt Max het volgende: 'Door alle bezuinigingen bij het Rijk en de kortingen op het gemeentefonds is er weinig draagvlak voor het investeren in culturele vorming. Kennis en kunde blijft echter aanwezig, ook met wegvallen van kunstencentra. Binnen het onderwijs groeit het draagvlak voor cultuureducatie. Als deze twee partijen gaan samenwerken, kunnen ze op elkaars draagvlak, kennis en kunde meeliften.' Daarnaast laat hij zien waar het inhoudelijk om gaat: kennismaken - leren - doen.
Een gezamenlijk doel
De inhoudelijke verbinding tussen kennismaken, leren en doen op het gebied van cultuureducatie begrijpen ze onder andere in de gemeente Veldhoven. Brede School Veldhoven heeft in samenwerking met Art4U een programma ontwikkeld waarbij ieder kind op de basisschool zowel binnenschools als buitenschools cultuurlessen krijgt.
Ot Ottenheim is combinatiefunctionaris cultuur bij Brede School Veldhoven en spreekt vol trots over de samenwerking: 'Art4U heeft bedacht hoe zij het muziekonderwijs binnen het onderwijs zo goed mogelijk kunnen maken door middel van aanbod binnen school, een vervolg buiten school en de mogelijkheid in de vrije tijd door te gaan.' Brede School Veldhoven en Art4U werken samen aan een gezamenlijk doel en gunnen elkaar succes. Daarin ligt de kracht van verbinding zoeken.
De ontwikkeling van kinderen
In de gemeente Hilvarenbeek werkt het MDT (Muziek, Dans, Theater) Collectief samen met scholen, Cultureel Centrum Elckerlyc, amateurkunst en de gemeente. Na het omvallen van muziekschool Pulz willen zij een doorlopend traject creëren voor kinderen die actief aan cultuur willen doen.
Jan van den Eijnden is als voormalig Pulz-docent een van de initiatiefnemers van het MDT Collectief en daarnaast senior cultuureducatie bij het LKCA. Hij vertelt: 'Het draait om de ontwikkeling van kinderen. Er is een gemeentelijke, provinciale en zelfs landelijke rol om alle kinderen toegang tot kunst- en cultuureducatie te geven. Daarnaast gaat het om draagvlak bij ouders en competenties van leerkrachten.'
De harmonie in Hilvarenbeek is een belangrijke speler in de cultuureducatie op scholen. Zij werkt veel samen met de amateurkunst en heeft geld vrijgemaakt in de aanschaf van muziekinstrumenten voor scholen. Er is een gemeentelijke, provinciale en zelfs landelijke rol om alle kinderen toegang tot kunst- en cultuureducatie te geven.
Binnenschools, buitenschools en amateurkunst
Ook de gemeente Boxtel streeft ernaar culturele aspecten in programma's met elkaar te verbinden door middel van samenwerking. Binnenschools worden activiteiten georganiseerd waarbij kinderen kennismaken met cultuur. Buitenschools worden activiteiten aangeboden waarbij kinderen een stuk verdieping krijgen. Vervolgens wordt kinderen de mogelijkheid geboden door te stromen naar de vrijetijdsmarkt. CultuurBox maakt onderdeel uit van Brede Scholen Boxtel en is de marktplaats voor cultuureducatie in Boxtel waar vraag en aanbod bij elkaar komt. 'Uitgangspunt van stichting Brede Scholen Boxtel is intensieve, brede samenwerking opzoeken. Dat kost tijd en energie, maar levert ook veel op voor de kinderen in Boxtel in hun groei en brede ontwikkeling,' aldus Gerry Roche, coördinator bij CultuurBox.
Kortom, belangrijk in de samenwerking tussen cultuureducatie binnen- en buitenschools en de kunstbeoefening is het gezamenlijke doel: de ontwikkeling van kinderen. Het besef dat cultuureducatie een belangrijk fundament is van goed onderwijs groeit bij scholen. Culturele instellingen kunnen scholen ondersteunen om cultuureducatie op scholen vorm te geven. Het is van belang om goed naar elkaar te luisteren met de ambitie om tot een gelijkwaardige samenwerking te komen.
Miranda den Dekker
Afgestudeerd Vrijetijdsmanager, schrijver
