Hoe gaan beeldende kunstenaars uit drie verschillende generaties om met hetzelfde thema? Tijdens expositie ‘Onder Soorten’ bij tentoonstellingsplek PARK in Tilburg staat de mens centraal en wordt dit onderwerp benaderd door drie kunstenaars uit drie verschillende generaties. Welke verschillen en overlappingen zijn er te ontdekken? Wie of wat heeft hun werk gevormd en wat willen ze andere generaties meegeven? Mestmag.nl ging in gesprek met deelnemende kunstenaars Eva Räder (1978), Henk Visch (1950) en Stijn Molenkamp, zoon van Nico Molenkamp (1920 - 1998).
- Geschreven door Tess Steijvers
Hoe gaat het maakproces? Hoe begin je?
Eva Räder: “Ik moet inspiratie hebben om te kunnen beginnen. Dat is een beetje als op een surfboard wachten op de juist golf, als de goede golf er is probeer je ‘m te pakken en elke keer is het weer uniek.”
Henk Visch: “Meestal ben ik al begonnen en mis ik het begin. Het is een vaststelling achteraf dat ik weet dat ik begonnen ben. Op het einde heb ik meer zicht, dat is een duidelijk besluit. Een echt wilsbesluit: dit was het! Dan laat ik het werk achter me en ben ik meestal een beetje verdrietig, omdat ik op het moment van stoppen met het werk ook het intieme contact verlies met waar ik mee bezig was. En moet vaststellen dat ik niet erg veel weet van hetgeen ik gemaakt heb. Of anders gezegd: het kunstwerk wordt onbegrijpelijk voor mij op het moment van beëindiging. Ik begin trouwens altijd in het midden.”
Stijn Molenkamp: “Mijn vader Nico stelde met houtskool op het linnen een compositie samen, daarna bedekte hij het schilderij helemaal met olieverf. Het doek werd dan gevuld met vlakken van verschillende kleuren. Laag over laag werden de vlakken steeds verder gemodelleerd naar het oorspronkelijke beeld wat hij voor ogen had. Uiteindelijk zag ik dan, als kind, steeds duidelijker wat het onderwerp van zijn schilderij zou worden. Het spannendste moment van dit proces is de keuze wanneer moet je stoppen met de vervolmaking van het beeld. Als je te ver doorgaat met de detaillering gaat de spanning van het onderwerp verloren. Hier staat en valt de spanning van het doek mee.”
De Vis - Nico Molenkamp
Wat heeft de werken beïnvloed die te zien zijn tijdens de tentoonstelling Onder Soorten?
Henk Visch: “De ruimte heeft me geïnspireerd. Het feit dat PARK een door kunstenaars gedragen initiatief is, was voor mij een erg belangrijke reden om mee te doen. De kunstenaar is de maker van een kunstwerk.”
Stijn Molenkamp: “De onderwerpen van Nico zijn werken waren ter ondersteuning om enigszins houvast te bieden aan het uiteindelijke resultaat. Hierbij speelt natuurlijk wel een rol dat Nico begaan was met de romantiek van het circus met de grote tenten en de exotische beesten van jaren geleden en het plezier had om, al dan niet met zijn studenten, naar de dierentuin in Tilburg te gaan.”
Eva Räder: “Het was mijn intentie om mensen in hun omgeving te schilderen. Ze zijn in een half aanwezige en half dromerige staat. Ze communiceren amper met elkaar, misschien wachten ze op iets.”
werk van Eva Räder
Van wie heb je het vak geleerd?
Eva Räder: “Van leraren en ook van vrienden en anderen. Niet alles wat je leert is goed en helpt. Zo had ik een leraar die zei: “Gebruik nooit de kleur paars, dat is hartstikke zonde.” Soms duurt het even voordat je uit hebt gevonden wat werkt voor jezelf.”
Stijn Molenkamp: “Op het Nationaal Hoger Instituut in Antwerpen was Isodoor Opsomer Nico’s begeleider en leerde hem het royale gebaar en het stevige materiaalgebruik. Direct na deze periode werd mijn vader aangesteld als docent vrij schilderen aan de Academie van Tilburg. Deze aanstelling maakte het mogelijk om, zonder restrictie, te kunnen schilderen en zich volledig vrij van verplichtingen te wijden aan zijn werk.”
Henk Visch: “Ik heb veel geleerd van alle mensen die ik ooit ontmoet heb. Al heb ik van vrienden en vriendinnen het meest geleerd en ook erg veel van mijn moeder en van mezelf.”
werk van Henk Visch
Welk advies zou je beeldende kunstenaars willen meegeven?
Henk Visch: “Ik kijk met bewondering naar andere en jongere generaties. Ik hou van beginnende kunstenaars. Die hebben geen advies nodig, omdat zij sowieso nog niet weten wat ze willen en dat is ook niet erg. Iedereen is ergens goed in en het is belangrijk om uit te vinden wat dat is. Kunst is een manier om daar achter te komen en vervolgens kan je een besluit nemen om verder te gaan, iets te doen of iets niet te gaan doen.”
Stijn Molenkamp: “Nico is op het juiste moment beeldend kunstenaar geweest en hij heeft het geluk gehad de ruimte en de tijd te kunnen nemen om zijn eigen beeld te visualiseren. Het is een rijkdom en verademing om op deze wijze het vak als beeldend kunstenaar aan te gaan. Ik weet zeker dat mijn vader dat als belangrijkste conditie binnen het vakgebied zal bestempelen voor alle beeldende kunstenaars, zowel voor beginnende, gevorderde als gevestigde kunstenaars.”
Eva Räder: “Ik zou iedereen, ongeacht generatie of leeftijd het advies van Caspar David Friedrich willen geven: "You have to look inside yourself, if you don’t see a picture within yourself, you don’t have to start.”
Zaterdag 18 november 2017 is de opening van tentoonstelling ‘Onder Soorten’ met Robbert Roos, directeur van Kunsthal KAdE Amersfoort. De tentoonstelling is te bezichtigen vanaf 19 november 2017 t/m 14 januari 2018. Bezoek de website voor de openingstijden.
Tess Steijvers
Masterstudent art, media & society
