Naast mijn schrijfwerk in opdracht - waaronder voor MEST - maak ik ook mijn eigen woordkunst. Vooral als een manier om mijn gevoel en creativiteit te kunnen uiten. Eind vorig jaar besloot ik een dichtbundel te creëren en die zelf uit te geven. Sindsdien fascineert het fenomeen ‘uitgeven in eigen beheer’ mij mateloos. In dit artikel deel ik mijn eigen ervaring met het uitgeven van een boek en spreek ik met drie andere Brabantse self publishers!
Geschreven door: Elmay Claassen
Duizend stukjes liefde
Mijn eerste dichtbundel met de titel Duizend stukjes liefde is onlangs verschenen en inmiddels verkrijgbaar via Bol.com en alle (online) boekwinkels. Het is een bundel over de liefde voor jezelf die je tussen de scherven van een gebroken hart kunt vinden. Een ode aan liefdesverdriet, als het ware. De bundel bevat gedichten, proza en fotografie.
Ik vind het heel logisch dat veel woordkunstenaars uitgeven in eigen beheer. Kunst is meestal minder commercieel en minder interessant voor een uitgeverij. Ik wilde dat mijn werk zo authentiek mogelijk zou blijven en koos er dus bewust voor om mijn bundel in eigen beheer uit te geven. Het project voelde voor mij té persoonlijk om het bloot te stellen aan de commerciële ogen van een uitgeverij. Via crowdfundingplatform Voordekunst zamelde ik 7500 euro in om mijn droom te verwezenlijken. Ik deed bijna alles zelf. De redactie, de coördinatie van het drukwerk, de promotie, de distributie en ga zo maar door. Het was het meest leuke, leerzame én uitputtende wat ik ooit heb gedaan.
Mijn tip voor andere woordkunstenaars die een boek willen uitgeven: zet een crowdfunding op! Naast het financiële gedeelte heeft het mij enorm veel zichtbaarheid opgeleverd. Het dwong mij om volledig voor mijn droom te gaan ook qua promotie. Daarnaast heb ik een aantal giften van fondsen ontvangen, wat ook mooi meegenomen is. De tips die ik vanuit Voordekunst kreeg waren daarnaast ook heel bruikbaar én het was heel leuk om een crowdfundingactie op te zetten.
Elmay’s dichtbundel, fotograaf: Elmay Claassen
Pulpboeken
Vera Meulendijks en Twan van Bragt richtten onlangs hun eigen Tilburgse uitgeverij op: Uitgeverij Natte Sok. Ze geven ‘pulpboeken’ uit. Het eerste pulpboek - Het Onmogelijke Bestaan van Eddie Picavet - is inmiddels een feit. Het is door Twan geschreven en door Vera geïllustreerd en vormgegeven. “Wij willen eigenzinnige dingen maken en lekker zelf alles mogen bepalen,” vertelt Twan. “Onder de vleugels van Natte Sok willen we toffe avonden organiseren, radioprogramma’s en podcasts maken. We willen een community bouwen van mensen die zin hebben om vette dingen te maken en geen zin hebben in pretentieus gedoe.”
Voor het duo is het zelf uitgeven een logische stap. Twan: “Bij een samenwerking met een uitgeverij komen allerlei belangen kijken die, vind ik, weinig te maken hebben met het maken van kunst. Ik ben bang dat ik daar een beetje cynisch van zou worden. Wat wij nu doen geeft mij zoveel energie en plezier, dat ik dat verkies boven meedoen met de grote jongens.” Natte Sok ziet hun werk als een hele andere tak van sport en maakt de boeken helemaal zelf. “De boeken die wij maken zijn handgemaakt, met verschillende druktechnieken en worden uitgegeven met een kleine oplage,” legt Vera uit. “Het is meer dan alleen uitgeven. Ik maak het ontwerp van de boeken, verzorg de typografie en we drukken en binden het in onze eigen werkplaats.”
Twan en Vera willen, in samenwerking met andere makers, een hele lijn met pulpboeken uitgeven. Twan: “De inhoud van een pulpboek kan van alles zijn: een comic, een bundel van korte verhalen of wat je maar bedenken kunt.” Het grootste voordeel van uitgeven in eigen beheer is volgens het duo ook meteen het grootste nadeel. “Je kunt álles zelf bepalen. Maar je moet ook alles zelf doen,” zegt Vera. “Ik zou andere makers de tip geven om goed te bedenken wie je graag als lezer wilt hebben. Zo hebben wij een lanceringsfeest gegeven waarbij onder andere een punkband optrad. Er kwam een publiek op ons boek af dat normaal gesproken niet snel een boek leest, maar er toch heel enthousiast over werd.”
Evelien op weg
“Ik wist nog niet wat het moest worden, ik ben gewoon op pad gegaan,” vertelt Evelien Buynsters, geboren en getogen in Breda. Ze maakte een fotoboek over haar wandeling van 1460 kilometer langs de grenzen van Nederland. Onderweg overnachtte ze bij een man die ook al eens een fotoboek had uitgegeven. Het eerste zaadje was meteen geplant. “Toch begon ik pas met het fotoboek toen we midden in een lockdown zaten,” zegt Evelien. “Ik kon toen niet werken, dus ik dacht: ‘Dan ga ik maar een fotoboek maken!”
Evelien nam contact op met een uitgeverij, maar dat voelde niet helemaal goed. “Zij hebben dan veel inspraak en daar was ik het niet mee eens. Het is toch mijn boek? Daar moet niemand iets over zeggen!” En dus ging Evelien zélf aan de slag. Ze printte haar foto’s uit, hing ze op de muur en maakte al tandenpoetsend de selectie. Evelien: “Steeds als ik mijn tanden stond te poetsen, stond ik naar die foto’s te kijken. Zo ontvouwde het fotoboek zich voor mijn ogen.” Dankzij een crowdfunding via Voordekunst kon Evelien uiteindelijk haar 350 fotoboeken laten drukken.
Helaas ontstonden er veel problemen met de drukkerij. “Een deel van de fotoboeken heeft een witrand aan de bovenkant en de kwaliteit is niet helemaal zoals ik het had bedacht,’’ vertelt Evelien. “Ik heb een half jaar met hen in de clinch gelegen. Daardoor heb ik me tot nu toe vooral zorgen gemaakt over het hele proces. Ik krijg nu pas weer een beetje zin om aan de slag te gaan met de promotie.” Ook het maken van keuzes met betrekking tot de vormgeving bleek lastiger dan gedacht. “Ik heb lang getwijfeld over een infographic, ik vond het lastig om knopen door te hakken. Daar had een uitgeverij wel bij kunnen helpen.” Toch is Evelien vooral dankbaar als ze terugkijkt op het proces. “Het was niet makkelijk, maar wél heel leerzaam. Alles voelt heel eigen. De blijdschap, maar ook de frustratie.”
Little Universe
De Eindhovense Britt Nelissen heeft inmiddels al vier boeken uitgegeven in eigen beheer. “Ik wil niet afhankelijk zijn van het applaus. Dat helpt mij om nederig en dankbaar te zijn,” zegt ze. De schrijfster focust zich volledig op het schrijven en het runnen van haar webshop Little Universe. “Poëzie is echt een nichemarkt, dus ik wist dat het niet makkelijk zou zijn om een uitgeverij te vinden,” vertelt ze. “Ik heb één uitgeverij benaderd. Toen dat niks werd, heb ik meteen een drukkerij gezocht en ben ik het zelf gaan doen.”
Voor Britt is het juist heel fijn om alle keuzes zelf te mogen maken. “Ik vind het heerlijk om na te denken over het papier, de omslag, de illustraties. Het nadeel is natuurlijk wel dat áls er iets mis gaat, dat jij zelf eindverantwoordelijk bent. Elke keer als ik de dozen open maak, gaat mijn hart tekeer. Ik kan niet zomaar even een nieuwe oplage bestellen.” Britt verkoopt haar boeken via haar eigen webshop en bij verschillende verkooppunten, voornamelijk cadeauwinkels. “Bij ieder boek dat ik uitbreng, gaat de verkoop harder. Het is heel leuk om die groei te zien. En het grote voordeel van uitgeven in eigen beheer is natuurlijk dat alle winst voor jouzelf is.”
Britt Nelissen, foto: Lott’s Photography
Britt snapt wel waarom uitgeverijen niet zo snel investeren in onbekend talent. “Het kan nog zo mooi of kunstzinnig zijn, maar uiteindelijk moet iets toch verkopen. Ik snap wel dat uitgeverijen daar zo commercieel in staan. Je hebt nu natuurlijk wel steeds meer uitgeverijen waarbij je zelf ook een groot deel moet investeren. Dat voelt voor mij toch niet helemaal als een uitgeverij en dan doe ik het liever helemaal zelf.” Britt heeft zelf inmiddels ook veel ervaring met de commerciële kant van het uitgeven. Toch is het proces voor haar net zo belangrijk. “Het kost veel tijd en geduld om uit het niets ‘iets’ te creëren en je werk de wereld in te slingeren. Ik ben dankbaar voor ieder boek dat ik verkoop.”
Zelf ook crowdfunden?
Kunstloc Brabant helpt Brabantse makers graag om financiering voor hun projecten rond te krijgen en geeft graag advies bij jouw crowdfundingcampagne.
Ook is er subsidie rondom jouw crowdfunding-actie mogelijk vanuit de Impulsgelden. Dit betekent dat je 70% van je doelbedrag zelf binnenhaalt en de overige 30% (tot een maximum van €20.000) krijg je (na het behalen van je streefbedrag) uit de Impulsgelden.
Elmay Claassen
Freelance redacteur en tekstschrijver
