Een tijdje terug vroegen we op Facebook naar familiebedrijven in cultureel Brabant. Bestaan die? JA, was overduidelijk het antwoord. Paula dook verder in deze soms gevoelige materie. En vroeg zich af: zijn ze eigenlijk verschillend van familiebedrijven in de commerciële sector?
Geschreven door Paula Beekink
Als je aan een familiebedrijf denkt, denk je waarschijnlijk niet meteen aan de culturele sector. Een kwestie van definitie wellicht. Vooral ambachtelijke beroepen zoals beeldhouwen, weven en houtsnijden, waren vroeger namelijk vaak familieondernemingen. Van de ruim 180.000 familiebedrijven die Nederland nu rijk is, is er nog maar een klein deel familiebedrijf in de culturele sector. Laten we beginnen met het voorstellen van twee familiebedrijven.
Onvoorwaardelijk samenwerken
Ook de zusjes Eva en Alexandra van Luijkx van Atelier Deluxe vormen een hecht familiebedrijf. In hun atelier in Bergen op Zoom organiseren zij activiteiten op het gebied van de kunstzinnige vorming voor kinderen. Hun bedrijf begon als een bijbaantje maar is uitgegroeid tot een volledige baan. De zussen zeggen dat ze perfect op elkaar zijn afgestemd. Zij hoeven elkaar nooit wat uit te leggen en kunnen in groot vertrouwen en vrijheid werken. Het is een samenwerking die volgens Alexandra 'onvoorwaardelijk liefdevol' is.
Gebroeders Gebroed
De twee broers Jeroen en Martijn Konings vormen samen het Bossche theatergezelschap met de passende naam Studio Gebroed. Jeroen is theatermaker en Martijn (grafisch) ontwerper. Jeroen bedenkt en schrijft de teksten en Martijn is zijn kritisch redacteur. Samen maken zij sterk beeldend en sterk verhalend theater, zoals bijvoorbeeld Dagen en Hendrik, over Frederik Hendrik en het Beleg van `s-Hertogenbosch. De broers schelen vijf jaar in leeftijd maar hebben nooit last gehad van een zogenaamde age gap. Jeroen vertelt dat het een natuurlijke stap was om samen te gaan werken. 'We hebben altijd al aan een half woord genoeg gehad.'
Zakelijk vs. privé
Niets is zo persoonlijk als familierelaties. Maar hoe gaat dat dan, samenwerken op kantoor maar ook aan de spreekwoordelijke kersttafel? Sommigen ondernemers kunnen privé en zakelijk goed scheiden. Zo vertelt Jeroen van Studio Gebroed: 'Ik maak een afspraak met mijn broer als ik iets zakelijks wil bespreken. In de privésfeer praten we liever over andere dingen.'Maar toch… in veel familiebedrijven gaan zakelijk en privé ongemerkt door elkaar lopen. Dit hoeft niet ingewikkeld te zijn. Nellie Heemskerk (76) runt met haar dochter en schoonzoon het vestzaktheater De Schelleboom. Zij is naar eigen zeggen elke dag happy.
De Schelleboom is een uniek theatercomplex, gevestigd in een voormalige pottenbakkerij in Oosterhout. Het biedt een programma van muziek, cabaret en toneel en staat bekend om de gemoedelijke sfeer. Nellie kookt elke dag voor het optredend gezelschap in haar theater. Haar dochter en schoonzoon wonen sinds kort in het appartement boven haar woning. Zo zien zij elkaar elke dag, zowel zakelijk als privé. 'Het is belangrijk dat we elkaars privacy respecteren,' zegt Nellie. 'Dat is volgens mij de sleutel tot een succesvol familiebedrijf.'
Van klein naar groot
Het succes van een familiebedrijf hangt af van veel factoren. Naarmate de onderneming groeit, worden onderlinge verhoudingen steeds meer benadrukt. Ook een goede structuur en organisatie worden steeds belangrijker. Een goed businessplan, fundraising, het opzetten van een stevig netwerk: het zijn slechts enkele facetten, waar men zich als (familie)bedrijf mee bezig moet houden.
Een familiebedrijf in de culturele sector dat succesvol de overgang van groot naar klein heeft doorgemaakt, is Mondiart. Mondiart is de grootste schilderijen webwinkel van Nederland. Het familiebedrijf bestaat sinds 1990 en is gevestigd in Eindhoven. Zij zijn uitgegroeid tot online marktleider van betaalbare schilderijen. Er komt veel kijken bij de totstandkoming van hun collectie. Eigenares Cole Brekoo vertelt dat trendwatching en het rekruteren van jonge kunstenaars een fascinerend proces is. 'Het is inspirerend kunstenaars de commerciële tools te geven, waardoor zij bestaansrecht kunnen verlenen aan hun kunst. Wij zijn een commercieel bedrijf maar de kunst zorgt voor die extra dimensie.'
Maar in een familiebedrijf in de culturele sector draait het in het bijzonder om de gezamenlijke liefde voor de kunst en cultuur.
Niet alleen geld verdienen
Wat is nu het verschil tussen familiebedrijven in de culturele sector en commerciële familiebedrijven? Is het deze extra dimensie? Na onderzoek naar verschillende culturele familiebedrijven in Brabant, ben ik tot de volgende conclusie gekomen: Een familiebedrijf is in wezen altijd gebaseerd op passie, persoonlijke betrokkenheid en focus op de toekomst. Maar in een familiebedrijf in de culturele sector draait het in het bijzonder om de gezamenlijke liefde voor de kunst en cultuur. Het gaat hier niet alleen om geld verdienen maar ook om gezamenlijk scheppend bezig te zijn. En samen een productie naar een hoger plan te brengen en het publiek te weten te enthousiasmeren. Dit maakt (familie)bedrijven in de culturele sector zo bijzonder.
Andere familiebedrijven
Het is opvallend hoeveel leuke reacties we kregen van allerlei soorten familiebedrijven. We delen ze graag met jullie.
- Museum van Lien in Fijnaart;
- Labels- en etikettenbedrijf EE-labels in Heeze;
- Kunstenaars Martin en Inge Riebeek in Breda;
- Zusjes Tessa en Iris Peters van Rezone in Den Bosch;
- Familie De Bruijn van Huize Rustoord annex Kunstgalerie in Esbeek;
- De familie Landsheer van Cor Unum in Den Bosch;
- Architectenfamilie Bedaux de Brouwer uit Goirle;
- Galerie Majke Hüsstege in Den Bosch;
- Marlous en Ruud Mutsaers van Boekhandel Gianotten in Tilburg;
- Menno en Paul de Nooijer (zoon en vader) maken al jaren kunst samen;
- Muzikanten Bram en Jasper Stadhouders;
- Familie Höhner die de Hilvaria Studio's in Hilvarenbeek runnen.
