Best Kept Secret, Paaspop, Lakedance, WiSH Outdoor; in Brabant barst het van de grote muziekfestivals, maar ook in andere kunstdisciplines kan de provincie er wat van. De Nacht van het Witte Doek in Deurne, Festival Circolo in Tilburg en STRP Festival in Eindhoven laten zien dat er ook op het snijvlak van verschillende kunstvormen veel te beleven is. De drie organisatoren aan het woord over de kracht van hun festival.
Geschreven door: Simone Vos
“Festival Circolo zit in Tilburg heel erg op z’n plek. Het is een stad van aanpakken en doen en dat past bij circusmensen. Die hands on-mentaliteit; iedereen die in de trapeze hangt, helpt ook mee de tenten opzetten. Daarnaast is dat rauwe en absurde dat in Tilburg hangt, ook terug te zien in het circus”, vertelt Marc Eysink Smeets, directeur van Festival Circolo. Dit is het grootste circusfestival van Nederland dat in oktober plaatsvindt in Spoorpark Tilburg en in een aantal locaties in de stad. In 2007 begon het festival in Liempde en sinds een paar jaar is het naar Tilburg verplaatst.
Verbonden met de stad
“We hebben hele goede samenwerkingen in de stad. Met Schouwburg Concertzaal Tilburg, DansBrabant, De Nieuwe Vorst en Makerhuis Tilburg. Die dwarsverbanden tussen circusmakers en andere kunstenaars maakt het zo mooi. Dat traditionele van het circus is er wel af, we gaan veel meer toe naar een mix van dans, theater en beeldende kunst”, zegt Marc.
Ook bij STRP Festival (13-16 april in Eindhoven), het festival waarin kunst, technologie en maatschappij met elkaar in verband staan, is de binding met de stad essentieel. “STRP is ontstaan om Eindhoven en de regio op de kaart te zetten als stad van technologie en kunst. In 2006, tegelijkertijd met de Dutch Design Week en GLOW, die toen ook ontstonden, is het DNA van Eindhoven zo meer naar voren gekomen. De binding met Eindhoven is essentieel voor STRP”, vertelt directeur Ton van Gool. “We denken niet per se in ‘Brabant’, we hebben zowel nationale als internationale kunstenaars op ons festival. Maar ik denk wel dat Brabant in het volle spectrum alles heeft. Er is een compleet aanbod op het gebied van festivals, dat is goed om te merken.”
Kritisch en optimistisch
Voor Ton is het heel belangrijk dat het STRP Festival zich blijft ontwikkelen, zeker na twee digitale jaren in coronatijd. “Dat heeft alles op z’n kop gezet, juist dat fysieke contact tussen kunstenaars is zo belangrijk tijdens STRP. Doordat we werden gedwongen door de omstandigheden, hebben we gekeken of we wel achter de missie stonden die we hadden. We gingen in het verleden voor de wow-factor van technologie, lieten zien wat kunstenaars daarmee konden. Maar daar komen we nu niet meer mee weg, er zijn festivals die dat veel grootster kunnen. Er zijn veel evenementen bijgekomen die in hun programmering iets met kunst en technologie doen, logisch, want technologie is zo geïntegreerd in de samenleving.”
“Daarom richten wij ons meer op de maatschappelijke vraagstukken tussen kunst, technologie en de samenleving. Een kritisch optimistisch festival zijn we, met een publiek dat ook jonger is geworden. We focussen ons nu meer op de late generatie Z. Die is zelf ook wat meer zoekend, heeft belangstelling voor het experiment, in de positieve zin van het woord. Dat heeft ook consequenties voor ons personeelsbestand. We hebben nu een aantal medewerkers tussen de 18 en 25, dat moet ook om een goed programma te kunnen maken. Daarnaast hebben we het hele jaar door een educatieprogramma, dat de basis is van STRP.”
Jongere doelgroep
Die vernieuwing en zoeken naar een jongere doelgroep, herkent Willy Koppens, voorzitter van Filmfestival De Nacht van het Witte Doek in Deurne (24-27 augustus), ook heel goed. Het filmfestival is al 32 jaar een begrip in Deurne en omgeving, het is gratis en draait volledig op vrijwilligers. Drie dagen lang staat het dorp in het teken van film en randprogrammering eromheen. Voor- en nagesprekken bij de films met onder meer regisseurs, makers en experts vormen een belangrijk onderdeel van het festival. “Er komen al jaren veel mensen op het festival af, maar ik miste de jongeren in het publiek. Daarom ben ik bij verschillende platforms als Konkav, Broet en Natlab en opleidingen langsgegaan, om te kijken hoe we meer jongeren bij het festival kunnen betrekken. Uit die gesprekken bleek dat er in Brabant geen award meer is voor afstudeerfilms, dus dat leek mij een gat in de markt om die nieuw leven in te blazen”, vertelt Willy.
Film Talent Award Brabant
“Met een subsidie van de gemeente en de nodige sponsoren konden we een mooie prijs aan de award koppelen en zo zijn we vorig jaar met de Film Talent Award Brabant begonnen. Afstudeerders aan een opleiding in Brabant of met Brabantse achtergrond kunnen hun film insturen en een jury met filmexperts beoordeelt de films. De beste zes worden vertoond en de twee winnaars voor documentaire en fictie, krijgen een vertoning in de filmhuizen in Tilburg, Breda en Helmond. Actrice Monique Hendrickx reikte in 2022 de prijs uit en dat helpt in de naamsbekendheid”, zegt hij. “Door die award zat er ineens veel meer jong publiek bij de vertoningen, dus dat werkt. We doen dit jaar een project voor middelbare scholen, waarbij 24 leerlingen een workshop film maken kunnen volgen. De première van hun 1minute-filmpje is op het festival. Zo blijven we zoeken naar vernieuwing.”
Inclusief programmeren
Voor Marc zit de ontwikkeling binnen het festival vooral ook in het trekken van ander publiek. “Ik vind het belangrijk dat festivals zoals Circolo voor iedereen toegankelijk zijn. Kunst beleven moet niet iets zijn voor de happy few. Mensen met minder inkomen hebben steeds vaker het nakijken, dat vind ik moeilijk. We kunnen onze voorstellingen niet voor vijf euro in de verkoop doen, want in de schouwburg betaal je er zo dertig euro voor. Het is een hele dure vorm van podiumkunst. Maar we kijken naar mogelijkheden om gratis tickets beschikbaar te stellen via sponsoring. Jongeren en studenten mogen voor de helft van de prijs. Ik wil het festival inclusief maken, het is zo ontzettend leuk om zoiets te organiseren, dat moet voor alle mensen toegankelijk zijn.”
Precies daarom heeft STRP dit jaar ook een gratis kunstwerk in de Catharinakerk, vertelt Ton. “We willen STRP voor elke bezoeker en inwoner van Eindhoven toegankelijk maken. We zaten eerst alleen in het Klokgebouw en dat was toch een beetje een feestje voor believers. We willen meer opengooien wat STRP is. Het is een gigantische rookcirkel die door de kerk geblazen wordt. Technologie is onderdeel van de installatie. Het is een langzaam werk dat in de binnenstad past. Even onthaasten in de kerk. Het festival is een manier om de dialoog op gang te brengen tussen technologie, kunst en maatschappij. Dat is heel belangrijk, die dialoog in de samenleving.”
Simone Vos
Freelance journalist & schrijver+31 6 22 15 14 30