Het Prins Bernhard Cultuurfonds maakt zich hard voor cultuur, natuur en wetenschap in Nederland. Ook in Brabant worden bijzondere projecten gesteund door het Cultuurfonds. Hoe kijken de voorzitter en vicevoorzitter van het Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Brabant naar de provincie als culturele regio en op welke projecten zijn zij trots? Mestmag.nl ging in gesprek met Wim van de Donk en Jan Post.
- Geschreven door Grete Simkuté
Een fonds dat met kleine bedragen een grote betekenis kan hebben: zo omschrijft voorzitter, en Commissaris van de Koning, Wim van de Donk het Prins Bernhard Cultuurfonds graag in één zin. De stichting, die landelijk van aard is maar provinciale afdelingen heeft, stimuleert al jaren bijzondere initiatieven en talent. Door middel van financiële bijdragen, opdrachten, prijzen en beurzen, die afkomstig zijn van particuliere giften en collectes. Projecten die door het Prins Bernhard Cultuurfonds (mede-)gefinancierd worden, vallen in de categorieën van wetenschap, natuur of cultuur, waarvan de laatste verreweg de grootste is. In het eerste kwartaal van 2018 kende het Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Brabant €175.554 toe aan 59 cultuurprojecten, die zeer verschillend van aard zijn en de veelzijdigheid van het culturele veld tonen: van fanfare tot opera, van cabaret tot poppenspel, van cultureel erfgoed tot documentaire.
“Het Brabants cultureel leven is werkelijk zeer rijk en breed”, zegt Wim van de Donk. “Op zowel professioneel als amateur niveau gebeurt er van alles en je ziet ook veel samenwerking tussen deze twee groepen, wat wij toejuichen en wat ook een belangrijke trend is op dit moment. Brabant is sowieso sterk in het leggen van verbindingen, ook tussen kunstenaars en leefgemeenschappen. Het pielen, het klooien, het ambachtelijke en warme heeft hier draagvlak en is op een zeer combinerende manier aanwezig. Verbeeldingskracht is onze belangrijkste grondstof, zeg ik altijd graag. Wij hebben geen olie, zijn een arme provincie. Verbindings- en verbeeldingskracht zijn dan twee competenties die we wél hebben. En wat je ook ziet bij Brabantse makers, is toch dat rebelse. Dat hoort ook bij ons.”
Wim van de Donk
Het Prins Bernhard Cultuurfonds ondersteunt deze Brabantse cultuur met grote en soms “kleine bedragen die een grote betekenis kunnen hebben”, zoals van de Donk het graag zegt. Hij noemt als voorbeeld een harmonie die geld krijgt voor nieuwe instrumenten of een operagezelschap dat met het ontvangen van een paar duizend euro een project op kan zetten. “Een klein bedrag kan voor zo’n gezelschap echt het verschil maken. Daarnaast zijn er natuurlijk ook jaarlijkse prijzen die door het Prins Bernhard Cultuurfonds uitgereikt worden aan Brabantse iconen, die voor iedereen in het vak mooie voorbeelden zijn”, vertelt van de Donk. “Denk hierbij aan de Designprijs, de Cultuurprijs en de Brabant Bokaal. Hier ontstaan vaak nieuwe samenwerkingen en projecten uit. De mannen en vrouwen uit alle delen van de provincie die onderscheiden zijn met de Brabant Bokaal, hebben zich bijvoorbeeld verenigd tot de Brabantse Hoeders. Samen organiseren ze jaarlijks een vernieuwend cultureel evenement.” Dit jaar is dat de Brabant Stoet, een festival van ‘lopende en rijdende’ Brabantse cultuuruitingen, zoals gildes, fanfares en reuzen. De Brabant Stoet vindt plaats op 16 september in Bergen Op Zoom en Van de Donk kijkt er erg naar uit.
“Brabant is sowieso sterk in het leggen van verbindingen, ook tussen kunstenaars en leefgemeenschappen.” – Wim van de Donk
Dat de culturele sfeer in Brabant echt uniek is en iets te bieden heeft, onderschrijft de voorzitter van het Prins Bernhard Cultuurfonds graag met een anekdote. In De Cacaofabriek in Helmond ontmoette hij kunstenaars uit Berlijn die waren neergestreken in deze Brabantse streek. “Ik uitte mijn verbazing over hun keuze en zei dat ik eerder zou verwachten dat artistiekelingen uit Berlijn voor Amsterdam zouden kiezen”, vertelt Van De Donk. “Maar niets was minder waar. Ze vertelden dat ze aangetrokken waren door het Brabantse ecosysteem van het samenwerken en de vele crossovers. En hier mag je ook een keer mislukken. In de luwte functioneren maakt dat er veel mogelijk is.”
Natuurlijk zijn er ook punten voor verbetering op gebied van cultuur(beleid) in Brabant, geeft Van de Donk desgevraagd toe. “Ik maak me ten eerste zorgen om de muziek en dan met name de verschraling van het muziekonderwijs. Hier in Brabant zijn we zo trots op onze harmonieën tijdens de carnaval, maar wie leert onze kinderen nog om een instrument te bespelen? Ik vraag me af of we de consequenties op de lange termijn doorhebben. Talentontwikkeling blijft ook hier heel belangrijk.”
“Ik maak me ten eerste zorgen om de muziek en dan met name de verschraling van het muziekonderwijs.” – Wim van de Donk
Ook de literatuur is volgens de voorzitter een kwetsbaar gebied. “Daarom hebben we nu het idee om een Brabants Boekenweekgeschenk op poten te zetten. Andere cultuuruitingen hebben hun systeem wel op orde, maar de literatuur kan wel een duwtje in de rug gebruiken.” Hij pleit, tot slot, voor nog meer samenwerkingen. “Kunstenaars kloppen vaak bij ondernemers aan voor subsidies voor hun projecten, maar mogen ook wel iets vaker aan de ondernemers vragen waar zij zich mee bezighouden.”
Als er iemand is die een vinger in de pap heeft wanneer het aankomt op crossovers tussen het zakenleven en cultuur, dan is het Jan Post wel. Voordat hij gevraagd werd als vicevoorzitter van het Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Brabant, inmiddels zeven jaar geleden, had Post een glansrijke carrière bij Philips. In de laboratoria en fabrieken werden regelmatig kunstenaars uitgenodigd, vertelt Post, wat leidde tot nieuwe inzichten bij zowel de kunstenaars als de ingenieurs. Het doet hem dan ook veel plezier om te kunnen constateren dat de goed georganiseerde kunstinstellingen steeds meer ontdekt worden door het bedrijfsleven. “Zo is bijvoorbeeld het hightechbedrijf ASML hoofdsponsor van het muziekgebouw in Eindhoven. Het is geweldig dat bedrijven investeren in topcultuur, maar je ziet wel dat ze nog maar weinig ingespeeld zijn op de wat kleinere kunstprojecten. Om dit te veranderen, moet de cultuursector zelf wat meer in actie komen en contact zoeken met het bedrijfsleven om zichzelf beter te promoten.”
Jan Post
Gezien zijn achtergrond is het geen verrassing dat Post, van alle door het Prins Bernhard Cultuurfonds gesteunde projecten, het meest trots is op het Buurtcultuurfonds. Dit fonds is bedoeld om ideeën te realiseren die bijdragen aan ontmoeting, samenwerken en samenleven. Zowel binnen wijken, tussen generaties, culturen en kunstvormen, alsook tussen stad en platteland. De gemene deler van alle ideeën is dat kunst wordt ingezet om bij te dragen aan maatschappelijke vraagstukken en om verandering te bewerkstelligen. “Het Prins Bernhard Cultuurfonds heeft de afgelopen zes jaar ontzettend nauw samengewerkt met de provincie en een aantal woningbouwcorporaties in steden als Eindhoven en Den Bosch. We hebben, samen met de woningbouwcorporaties en de provincie Noord-Brabant, een aantal miljoenen geïnvesteerd in kunstprojecten om buurten op te knappen en de leefbaarheid te verbeteren. Door bijvoorbeeld wandschilderingen en andere fraaie kunstwerken kregen deze wijken meer glans en élan. We merkten dat de bewoners zich meer betrokken voelden bij hun wijk en er zorg voor wilden dragen. Mensen wonen prettiger, de woningen worden meer waard: dergelijke buurtcultuurprojecten hebben een heel duidelijke toegevoegde waarde.”
“We merkten dat de bewoners zich meer betrokken voelden bij hun wijk en er zorg voor wilden dragen.” – Jan Post
Volgens Post zijn dergelijke projecten ook van groot belang om de provincie aantrekkelijk te maken voor het groeiende aantal expats, die cruciaal zijn voor het bedrijfsleven. “Je ziet op dit vlak wel interessante ontwikkelingen. Er zijn steeds meer Engelstalige voorstellingen en inleidingen die voorafgaand aan concerten of toneelstukken worden gegeven, vinden vaker plaats in het Engels. Ook boekhandels geven soms Engelstalige lezingen. Het is van belang om de culturele sector open te trekken voor een groter publiek. Brabant heeft nood aan technische talenten uit Amerika, Azië, enzovoort en hen moeten we natuurlijk lokken met een bruisend cultureel leven.”
Wil jij jouw buurt verbeteren door middel van een cultuurproject? Zet jij kunst in om aan verandering te werken? Dan kun je bij het Prins Bernhard Cultuurfonds een aanvraag indienen voor subsidie. De deadlines voor aanvragen zijn 1 mei 2018, 1 augustus 2018 en 1 november 2018. Heb je hulp nodig bij het indienen van een aanvraag of bij de inhoudelijke verantwoording? Of wil je een beroep doen op het financieringsspreekuur? Kijk dan op deze pagina van Community Art Brabant.
Grete Simkuté
journalist, copywriter, content creator
