De NFT, de non-fungible token, is de nieuwste manier om digitale kunstwerken te verkopen. Overal grijpen kunstenaars deze techniek aan om hun online werken aan de man te brengen. Ook in Brabant omarmen kunstenaars de NFT steeds vaker en durven ze zich aan deze nieuwe manier van kunstverkoop te wagen. Een rondje langs een aantal NFT-adepten en -beginnelingen.
Door: Rens van de Plas
Digitaal certificaat
Wie geïnteresseerd is om eigenaar te worden van een digitaal kunstwerk kan op een digitale marktplaats besluiten een NFT te kopen. Voor een bepaald bedrag aan digitale valuta, zoals Ethereum of Polygon, kunnen kunstliefhebbers een digitaal certificaat kopen waarmee ze eigenaar van een digitaal kunstwerk worden. Ze krijgen het kunstwerk zelf niet in bezit, maar worden wel de eigenaar van het digitale eigendomscertificaat. Het is een nieuwe manier om door middel van een blockchain kunstwerken te delen met een breed publiek en om het verkopen van digitale kunst te vergemakkelijken.
Fysiek en digitaal
Veel kunstenaars vinden NFT’s een interessant concept. Cathalijne Postma, Jojanneke Postma en Debbie van Berkel van studio KASBOEK zetten er onlangs hun eerste stappen in. “De NFT kwam voor ons als geroepen,” legt Jojanneke Postma uit. “We leven in een tijd waarin fysiek en digitaal soms parallel en soms door elkaar heen lopen. Het is een hele dunne scheidslijn die we met dit project graag wilden verkennen.”
KASBOEKdiamond Spectrum Day 06 | Door: KASBOEK
Diamant
De studio ontwierp de KASBOEKdiamond: driedimensionale uitvergrotingen van de molecuul van een diamant, die door een speciale lichtbreking allerhande kleuren krijgen en die als NFT worden verkocht. Het is een multimediaal project, want ook zeefdrukken maken er onderdeel van uit. Postma: “We hebben de diamant digitaal opgebouwd en opgedeeld in verschillende frames met elk een andere invalshoek. Met al die frames tezamen zou je de hele diamant kunnen zien. Een deel van die frames verkopen we nu als NFT.”
Elke NFT is uniek
De NFT’s van de KASBOEKdiamond zijn alleen als digitale token te koop. “Van al onze frames is er maar één versie,” zegt Cathalijne Postma. “We verkopen een NFT dan ook niet ook nog als zeefdruk. Elke NFT is dus uniek, anders past het ook niet in het geheel van de hele diamant,” benadrukt ze. “Je moet echt een fervent verzamelaar zijn als je het hele spectrum van de diamant te zien wil krijgen. Dat zoveel mogelijk mensen hun eigen stukje hebben en bij wijze van spreken samen de hele puzzel zouden kunnen leggen, vinden wij een heel boeiend idee.”
Twee kanten van dezelfde medaille
De non-fungible token (NFT) maakt gebruik van de blockchaintechnologie. Een stukje data wordt daarbij opgeslagen in een digitale reeks aan datablokken. Die datablokken kunnen niet worden gewijzigd en alleen worden aangevuld met nieuwe datablokken. Wie een NFT koopt, zorgt voor een koppeling tussen een eigen account of ‘wallet’ en een digitaal object, zoals een kunstwerk. Die koppeling is dus een soort eigendomscertificaat dat op de blockchain staat. De NFT verbindt de koper en het digitale kunstwerk met elkaar en fungeert als een notaris.
Voor veel digitale kunstenaars is de introductie van de NFT de eerste mogelijkheid om eigenaarschap over hun digitale kunst te bewaken. Het zorgt ervoor dat hun originele kunstwerk niet zomaar gekopieerd kan worden. Er kunnen wel reproducties of afdrukken van worden gemaakt, maar het daadwerkelijke origineel behoort maar toe aan één iemand. Dat spreekt veel kunstenaars aan.
De NFT komt met een eigen wereld die zeer verschilt van de fysieke wereld. Veel mensen die geloven in een ander soort economie, zonder centrale banken of overheden, vinden hun heil in de NFT en de blockchaintechnologie. Er is veel NFT-kunst te vinden die ook over dit onderwerp gaat of aansluit op het idee van een naderend einde van het voor ons bekende financiële systeem. Wie net begint met NFT’s doet er goed aan zich in die denkbeelden te verdiepen om bepaald gedrag op de NFT-markt beter te kunnen begrijpen.
Het is overigens niet al goud wat er blinkt. Er kleven ook nadelen aan. De waarde van NFT’s kan sterk fluctueren, wat ook betekent dat een bepaald kunstwerk binnen een seconde nog maar de helft waard kan zijn. Ook heeft de blockchaintechnologie gevolgen voor het milieu. De technologie gebruikt namelijk buitensporig veel elektriciteit. Duurzaam is de NFT dus nog geenszins.
Interessante bronnen
NFTs, explained. The Verge.
NFT: duurzaam verdienmodel voor kunstenaars of wankel piramidespel? Apache.
NFT’s zijn de hype van 2021 en zijn miljoenen waard. De vraag is nu: leveren ze al goede kunst op? NRC.
Nieuwe manier
Grafisch kunstenaar Johan Moorman had ook het lef een aantal NFT’s te lanceren. Hij maakte digitale, bewegende animaties van een paar van zijn muurschilderingen en verkocht er daar tot dusver twee van als NFT. “Ik vind het leuk om op een vernieuwende manier met kunst bezig te zijn”, zegt Moorman. “Je ontwikkelt je kunst echt op een nieuwe manier. Je creëert een kunstwerk dat one-of-a-kind is en iemand kan daar dan digitaal de eigenaar van worden. Dat is een heel boeiend en interessant principe.”
De muurschildering Power To The People van Johan Moorman
Experiment
Voor Moorman is de NFT vooral een experiment. “Ik ben altijd nieuwsgierig geweest naar nieuwe technieken. De ene keer vind ik het gewoon tof om buiten op een drukke plek een muurschildering te maken, de andere keer vind ik het juist heel erg leuk om met digitale kunst bezig te zijn,” vertelt hij. “Ik heb ook de ambitie om wat meer eigen werk te maken en dat aan de man te brengen. De NFT is wat mij betreft een van de manieren waarop dat goed zou kunnen.”
Nog heel erg bèta
Het proces van een NFT op een online marktplaats aanbieden is momenteel nog wel wat omslachtig, vindt Moorman. “Ik heb verschillende platforms geprobeerd en het is eigenlijk gewoon een kwestie van trial en error. Je moet een wallet aanmaken en allerlei accounts op allerlei platforms hebben om een NFT in de lucht te krijgen. Het is niet zo dat je naar een winkel gaat, daar iets koopt en meteen een bonnetje krijgt,” zegt Moorman. “Ik had het een paar keer bijna opgegeven. Het is nog heel erg bèta.”
In andere valuta denken
Cathalijne Postma van studio KASBOEK kan dat beamen. “Het vereist wel wat uitzoekwerk. Je hebt te maken met een technologie die zich lang aan de schaduwkant van ons bestaan heeft bevonden. Je moet als maker ook wel wat meer weten dan degene die het gaat aanschaffen.” Postma vergelijkt het verkopen van een NFT met het wisselen van geld bij een grenswisselkantoor: “Je moet in andere valuta denken. Dat is wel interessant, want daardoor zit je de hele tijd in een bepaalde modus. Tegenwoordig is ook het hele bankwezen al digitaal, dus ik denk ook dat het steeds makkelijker wordt. Wij staan echter ook pas aan het begin wat NFT’s betreft.”
Bezit op internet
Lody Aeckerlin, als digitaal filosoof actief onder de naam L☻dy, ziet ook dat NFT’s steeds populairder lijken te worden onder makers. “Ik zie in mijn omgeving dat heel veel mensen er ineens heel erg geïnteresseerd in zijn,” zegt hij. “NFT’s vertalen het concept van bezit door naar de digitale wereld. Daar bestaat bezit eigenlijk niet. Het internet is doorgaans heel diffuus en op het internet is het niet altijd duidelijk wie de eigenaar is van een bepaalde foto of afbeelding is. De NFT brengt daar verandering in.”
Hype
De digitaal filosoof ziet dat kunstenaars de NFT op verschillende, goede manieren inzetten, maar ziet ook dat de NFT vaak wordt misbruikt om veel geld te verdienen. Die tendens ziet hij liever gekeerd. “NFT’s zijn momenteel een hype en de manier waarop ze nu vooral worden ingezet vind ik een beetje flauw. Kunstenaars gaan nu kunstwerken maken die bestemd zijn voor de verkoop en maken dus geen kunst vanuit hun intrinsieke, artistieke expressie. Dat vind ik wel enigszins kwalijk,” zegt hij.
Meer kansen
Daarnaast vreest hij dat NFT’s vooral zullen worden ingezet om de fysieke wereld na te bootsen, terwijl er veel meer kansen liggen op het gebied van NFT’s. “Neem de metaverse van Facebook. Er worden al over nagedacht dat je straks NFT’s moet gaan kopen om jouw digitale personage in leven te houden. Een digitale pizza, bijvoorbeeld. Zo dwingen merken consumenten om ook in de digitale wereld te moeten blijven consumeren,” denkt hij. “We verplaatsen de fysieke wereld naar de digitale wereld, terwijl er in die digitale wereld zoveel meer mogelijk is. Het zou zonde zijn als we de onze digitale wereld zouden moeten beperken tot de kaders die we in de fysieke wereld hebben,” zegt de filosoof.
Sportgeschiedenis
Ook andere branches raken door de kunstwereld geïnspireerd om iets met NFT’s te gaan doen. Het initiatief Momentible verkoopt bijvoorbeeld belangrijke momenten uit de sportgeschiedenis als NFT’s. “Er zijn heel veel bedrijven in de wereld die inzetten op sportmemorabilia,” zegt Ruud Dankers, creative lead bij sportmarketingbureau TDE, waar Momentible onderdeel van uitmaakt. “Gesigneerde shirts, gesigneerde schoenen of een bal uit een bepaalde finale zijn gewoon heel populair. Van belangrijke gebeurtenissen kun je echter niet fysiek eigenaar worden. Dat kan alleen maar digitaal.”
Wout van Aert #210718, een voorbeeld van het werk van Momentible | Door: Momentible
Grafisch kunstwerk
Het bedrijf van Dankers verkocht tot dusver onder meer topprestaties van langeafstandsloper Eliud Kipchoge en wielrenner Wout van Aert als NFT. “We maken van die momenten een grafisch kunstwerk. Het is dus niet alleen een foto van dat moment, maar echt een artistieke weergave,” vertelt Dankers. “De eigenaren krijgen ook nog persoonlijk bericht van de atleet om een extra dimensie aan het kunstwerk geven.”
Toegankelijker maken
Ruud Dankers kan ook bevestigen dat het vooralsnog niet erg gemakkelijk is een NFT te bemachtigen als je niet thuis bent in de digitale wereld. Volgens hem moet dat ook anders. “De toekomst van deze wereld is puur afhankelijk van de mensen die er nu inzitten en die er nu op ontwikkelen. Als zij het niet toegankelijk maken voor iedereen, dan blijven NFT’s in die wereld hangen,” zegt hij. “Terwijl de NFT’s juist veel kansen bieden: ze zijn een goed voorbeeld van gedeeld eigenaarschap. Mensen bepalen samen welke waarde ze aan bepaalde NFT’s toekennen. They cut out the middle man. Dat is veelbelovend voor de toekomst.”
Stoute schoenen aantrekken
De kunstenaars van KASBOEK willen andere makers die overwegen aan NFT’s te gaan doen vooral aanraden om hun stoute schoenen aan te trekken en het gewoon uit te proberen. Debbie van Berkel: “Learning by doing is echt de beste methode als het op NFT’s aankomt.” Haar collega Cathalijne Postma vult aan: “Je weet nooit wat de NFT’s precies gaan doen, maar dat risico is inherent aan het kunstenaarschap. Voor ons is er in elk geval een nieuwe wereld opengegaan die we zeker nog verder zullen gaan verkennen.”
Rens van de Plas
Freelance journalist
