Als professional in sector wil je dat beleidsmakers de belangen van de culturele en creatieve sector in het achterhoofd hebben op het moment dat ze belangrijke beslissingen nemen. Om te zorgen dat deze belangen goed bekend zijn, betekent het dat je moet weten wie de bevoegdheid heeft om een keuze te maken en hoe je deze personen moet bereiken en overtuigen.
Hoewel elke gemeente uniek is, valt er in algemene zin wel iets te zeggen over welke rollen er zijn in het beleidsproces, welke belangen er bij deze rollen komen kijken en hoe je hier het beste mee omgaat. Daarover lees je meer in dit kennisartikel.
Breng het speelveld in kaart
Binnen de gemeente maken wethouders, raadsleden en ambtenaren met elkaar het beleid. Ze hebben allemaal andere rollen en belangen. Als lobbyist verdiep je je in degene die tegenover je zit.
Voor een effectieve lobby richt je je op degene met wie je een belang deelt en wiens rol het is om een actie te ondernemen op dat moment. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Daarom is het verstandig om het speelveld goed in kaart te brengen.
Wie heeft welke rol binnen de gemeente
Er zijn altijd ambtenaren, raadsleden en een wethouders die invloed kunnen hebben op beleid. Deze drie categorieën neem je dus sowieso op in je overzicht van het speelveld. Op basis van hun rol kun je vaak al iets zeggen over het belang dat zij hebben. Inzicht in de rollen helpt je dus om het speelveld duidelijk in kaart te brengen en effectief te lobbyen.
1. Beleidsambtenaren
Beleidsambtenaren zijn de experts op hun beleidsterrein binnen een gemeente. Zij zijn verantwoordelijk voor de voorbereiding en de uitvoering van beleid en worden aangestuurd door de wethouder. De ambtenaar adviseert de wethouder, zowel inhoudelijk als strategisch. Zo vraagt de wethouder altijd bij de ambtenaren na wie je bent en of hij met je in gesprek moet gaan wanneer je de wethouder uitnodigt. Ambtenaren proberen ervoor te zorgen dat de wethouder goed beleid kan maken en niet tegen belemmeringen aanloopt.
Zo werkt het: Meestal is er geen openbare lijst met gegevens van ambtenaren. Om de juiste persoon te vinden werkt het goed om rond te vragen in je netwerk, of om te googelen op ‘ambtenaar cultuur + [jouw gemeente]’. Soms staat de naam van een betrokken ambtenaar ook op een gemeentelijk stuk, deze stukken kun je vinden in het raadsinformatiesysteem. Daarnaast is het ook mogelijk om een bericht te sturen naar een algemeen mailadres of webformulier van de gemeente, met het verzoek om in contact te komen met de desbetreffende ambtenaar.
Ambtenaren zijn een goede bondgenoot op het moment dat je hen kunt helpen bij het opzetten van nieuw beleid of bij de uitvoering van bestaand beleid. In die fases willen ambtenaren graag in gesprek met organisaties om te weten wat er leeft. Zo kunnen zij op tijd inschatten of er in de gemeente steun is voor een beleidsvoorstel of dat de wethouder veel tegenstand kan verwachten wanneer het voorstel naar buiten komt. Dat laatste willen ze graag voorkomen.
Tip
Bedenk of je lobbydoel past binnen de kaders van het beleid of niet. Het is goed om je te beseffen dat ambtenaren geen politici zijn. Zij maken nooit een politieke keuze, omdat het niet hun rol is. Vraag je dus af of je lobbydoel binnen de bestaande kaders van beleid past. Zo niet, dan moet je ook de politiek betrekken in je lobby.
2. . Gemeenteraad
Elke vier jaar worden er raadsleden gekozen door de inwoners van de gemeente. De gemeenteraad is daarom het hoogste orgaan binnen de gemeente. Een raadslid is lid van een politieke partij. Hoe er binnen een partij gedacht wordt over de culturele en creatieve sector is vastgelegd in hun verkiezingsprogramma. Zelfs als de verkiezingen al lang voorbij zijn, is het programma een nuttig document om erachter te komen hoe de partijen in de gemeenteraad kijken naar je lobbydoel.
Tip
Kijk op de website van de gemeente om erachter te komen wat de zetelverdeling in de gemeenteraad en welke partijen in de coalitie zitten. De partijen in de coalitie hebben een meerderheid in de gemeenteraad, waardoor hun plannen makkelijker uitgevoerd kunnen worden. De oppositie bestaat uit de raadsleden die niet in de coalitie zitten. Zij treden vaker kritisch op tegen de partijen van de coalitie. En moeten altijd een samenwerking met een coalitiepartij zoeken om een meerderheid te vinden voor een voorstel.
Een raadslid heeft drie taken:
- Het vertegenwoordigen van het volk;
- Het stellen van beleidskaders;
- Het controleren van beleid.
Raadsleden verdelen de onderwerpen waar de gemeente over gaat binnen de partij. Zo heb je binnen elke partij een woordvoerder kunst en cultuur. Dit is nooit het enige onderwerp waar een raadslid zich mee bezighoudt.
Tip
Kijk op de website van de politieke partij om erachter te komen welke raadsleden de portefeuille kunst en cultuur heeft.
En kijk op sociale media en in lokale media om erachter te komen welke raadsleden van kunst en cultuur hun speerpunt hebben gemaakt. Zij zijn een goede bondgenoot.
Bedenk dat raadslid zijn een parttimefunctie is. De meeste raadsleden hebben er nog een baan naast en moeten in een paar uur per week al hun werkzaamheden doen. Raadsleden zijn daarom altijd druk en op zoek naar manieren om snel op de hoogte te raken van wat er speelt in een gemeente.
In de vier jaar die een raadslid heeft, wil hij graag laten zien wat hij met zijn partij kan betekenen voor de gemeente. Een raadslid is daarom altijd op zoek naar concrete beleidsonderwerpen waarop hij zich kan profileren. Het raadslid kan politieke instrumenten gebruiken om het onderwerp onder de aandacht te brengen in de gemeenteraad, maar is ook erg blij met zichtbaarheid in de lokale media of op bijeenkomsten met mensen uit de gemeente.
3. Het college van burgemeester en wethouders
Het college bestaat uit de burgemeester en wethouders. Een wethouder wordt na de verkiezingen benoemd door de gemeenteraad. De wethouder is verbonden aan de partijen uit de coalitie (enkele uitzonderingen daargelaten) en heeft een portefeuille met een heel aantal beleidsterreinen waar hij verantwoordelijk voor is.
Tip
Zoek op de website van de gemeente het coalitieakkoord op. Hierin vind je de belangrijkste plannen van de wethouders.
De wethouder wil zoveel mogelijk plannen uit het coalitieakkoord uitvoeren binnen vier jaar. Daarvoor bedenkt hij plannen en geeft de ambtenaren de opdracht die plannen om te zetten in een beleidsvoorstel. Dat beleidsvoorstel legt de wethouder voor aan de gemeenteraad. Als de meerderheid van de raad het eens is met het voorstel vraagt de wethouder de ambtenaren om het beleid uit te voeren.
Tip
Een wethouder is altijd op zoek naar goede ideeën om de wensen uit het coalitieakkoord om te zetten in beleid. Dus heb je een idee dat aansluit bij de ambitie van de wethouder, dan is zij een goede bondgenoot.
Een wethouder wil, net als de raadsleden, laten zien dat hij en zijn partij het beste beleid maken voor de gemeente. Dit moet hij binnen vier jaar aantonen om zo bij de volgende verkiezingen herkozen te worden. Een wethouder heeft hierbij het voordeel dat er voor zijn plannen vrijwel altijd een meerderheid in de raad is en hij ze dus meestal kan laten uitvoeren. Daarnaast is zijn rol zichtbaarder dan de rol van raadsleden. Wat hij doet ligt onder een vergrootglas. Zo laat een wethouder makkelijker zien welk positief effect zijn beleid heeft op de gemeente. De keerzijde is dat ook blunders sneller worden opgemerkt. Blunders en een slecht imago vormen een bedreiging voor een herverkiezing. Wethouders zijn daarom altijd bezig met het voorkomen van blunders en het grijpen van kansen.
Tip
Bekijk op de website van de gemeente het college en de portefeuilles. Zoek uit bij welke partij de wethouder hoort en welke andere wethouders mogelijk interessant zijn, omdat ze bijvoorbeeld gaan over financiën.
Bron: De Creatieve Coalitie
Heb je vragen over lobbyen?
Neem contact met ons op.
