Hoe een duurzame pionier een ecodorp aan het bouwen is

De Hokjesman van de VPRO typeerde Ad Vlems, de voorzitter van Ecodorp Boekel, als één van de duurzamen die geen gelijk willen krijgen. Die ook niet willen dat de opwarming van de aarde klimaatverandering, overstromingen en hittestress teweeg brengt. Doemdenken noemt de Hokjesman het ook wel. Maar de feiten liegen er ondertussen niet om.

Onderweg naar Boekel trotseer ik windstoten en takken op de weg. Het onstuimige weer illustreert het gespreksonderwerp van vandaag. Ik maak kennis met de goedlachse Ad. In zijn tijdelijke woonunit vertelt hij vol trots over het ecodorp, de plannen en de ontwikkelingen. Zijn positieve houding staat bijna haaks op de zorgwekkende ontwikkelingen die ter sprake komen. Ad houdt de berichten nauwlettend in de gaten en weet mij onder andere te vertellen dat de zee in Spanje afgelopen zomer maar liefst acht graden warmer was dan gebruikelijk. Een grote oorzaak van extreme stormen zoals de orkanen die ‘toevallig’ afgelopen week het nieuws sterk domineerden. Ze zullen toenemen en steeds heftiger worden, ook in onze omgeving. Dit hebben we vorig jaar in het zuidoosten van Brabant al gemerkt. Hier hebben we kennis mogen maken met een heuse supercel die enorm veel schade toebracht.

Klimaatadaptief en circulair

De positieve houding van Ad heeft alles te maken met hoop. Iets dóen en bovendien als voorbeeld dienen voor anderen. In het ecodorp is het doel niet alleen om zoveel mogelijk zelfvoorzienend en circulair te leven om verdere opwarming van de aarde tegen te gaan, maar ook te zorgen dat de woningen aangepast zijn aan de nieuwe weersomstandigheden. De nieuwe werkelijkheid. Klimaatadaptief heet dat. De zachte en extra dikke groendaken kunnen grote hagelstenen aan. Veel groen zorgt voor minder hittestress. Een losse bodem met bevorderd bodemleven maakt een betere opname van water mogelijk en dus minder kans op wateroverlast. Regenwater wordt bovendien opgevangen en met een ultrafilter omgezet in drinkwater.

Ze zien er prachtig uit, de zonnebloemwoningen, die volgens planning eind 2018 klaar zijn. De eerste cirkel althans, want er komen drie cirkels met woningen, in drie bouwfases. Daarnaast een buurthuis, een werkplaats en kantoren. Ik zie nu slechts een soort stacaravan-achtige woonunits, opgesteld in een rechthoek. Nog veel te doen. En dan hebben we het nog niet eens over het boomhutten hotel en het belevenissenbos gehad. De voedseltuin is er gelukkig al en er valt al genoeg van te eten zo te zien.

Wat is er nodig om een ecodorp te starten?

• PR

Een taak die van groot belang is en welke Ad heel graag voor zijn rekening neemt. Door het verhaal zoveel mogelijk bekendheid te geven weten geïnteresseerden en belanghebbenden hem te vinden. Duurzaam bouwen trekt uit zichzelf al veel belangstelling. Zo is ook het idee voor het boomhutten hotel ontstaan. De gasten kunnen de bouw observeren en tegelijkertijd met hun verblijf bijdragen aan de financiering. Verder is hij betrokken en verbindend op allerlei vlakken die zijn doelen raken. De verbindingen zorgen voor samenwerking en medewerking. Zo zit hij bijvoorbeeld als ‘Brabant pionier’ regelmatig bij de provincie Noord-Brabant om mee te denken rondom het thema ‘Brabant klimaat zeker’. Of hij sluit aan bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten om te praten over het mogelijk maken van financieringen voor dit soort projecten. Aangezien de bank dit lastig vindt zonder een gedegen risicoanalyse.

• Financiering

Dat is natuurlijk ook een puntje. Met crowdfunding en wellicht tóch medewerking van de Rabobank is er hoop dat dit gaat lukken. Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu mengt zich namelijk ook in dit vraagstuk en de directeuren van het ministerie zijn ook op bezoek geweest in Boekel. Ze stellen zich uitermate behulpzaam en flexibel op. In grotere lijnen wordt ook verder vooruitgedacht. Het belang wordt ingezien en hierdoor worden zelfs uitzonderingen op wetten verleend.

• Bewoners

De bewoners gaan het dorp zowel bouwen als bewonen. Geïnteresseerden vinden de website meestal uit zichzelf. Hier lezen ze over de infomiddagen. Als de interesse aanhoudt kunnen ze zich aansluiten bij een rondleiding, die met goed weer wordt afgesloten met een pizza uit de kleioven. De volgende stap is vier keer meehelpen met de ontwikkeling van het terrein. Want van alle bewoners wordt verwacht dat ze minimaal twee dagen per week in het project steken. Het zijn vaak ZZP-ers, of stellen die afspreken dat de één fulltime werkt en de ander fulltime beschikbaar is voor het project. Het projectplan dient gelezen te worden en er volgt een stevige intake. Ook is er €5000,- inleg nodig om de aanmelding definitief te maken. De eerste groep toekomstige bewoners van de zonnebloemwoningen is gevormd. Zodra zij over kunnen naar de nog te bouwen woningen is er ruimte voor de tweede groep en daarna voor de derde groep. Voorlopig is het werven van bewoners dus nog een doorlopend proces.

• Vrijwilligers

Degenen die willen helpen in de bouw of in de voedseltuin kunnen bijdragen, handig worden in klussen en leren over biologisch-dynamisch tuinieren en permacultuur. De vrijwilligers melden zich aan via de site en krijgen steevast een warm welkom met een ‘Pot luck’: alle bewoners nemen een pannetje eten mee en er wordt gezamenlijk gedeeld en gegeten.

• Aannemer

Het vinden van een geschikte aannemer blijkt nog wel een uitdaging. De meeste aannemers gaan voor veilige, standaard projecten. Begrijpelijk, een project met deze mate van innovatie brengt veel onzekere factoren en dus risico’s met zich mee. Anderzijds is het een kans. Als het dorp eenmaal staat, sta je als aannemer wel op de (duurzame) kaart. Dus aannemers met ambitie en duurzame kernwaarden mogen zich nog melden in Boekel.

Samenwerking

De bereidheid tot samenwerken tussen de verschillende partijen is groot in Boekel. Zowel partijen die een aandeel zien in de ontwikkeling van het ecodorp in Boekel, als partijen die zélf aan de slag willen met een nieuw ecodorp. Het delen van kennis en het stellen van een voorbeeld is immers de drijfveer. Producenten in duurzame materialen testen hun uitvindingen natuurlijk graag in een dergelijke omgeving. Vloeren van eierschalen of cacaodoppen, palen van bermgras, planken van auberginestengels en isolatie van kalkhennep zullen het dorp gaan vormen. De samenwerking met studenten van de kunstacademie en fotografie opleidingen gaan zorgen voor de nodige artistieke inbreng. Het kunstprogramma, waarbij elkaar afwisselende ‘artists in residence’ de ontwerpen van het boomhutten hotel en het belevenissenbos gaan realiseren is een leuke win-win situatie, mede ontstaan dankzij de inbreng van bkkc. De fotografie studenten gaan het verhaal van de ontwikkeling visueel vertellen op een website.

Vertrouwen

Ad zijn ogen stralen. Hij vertelt hoe er steeds deuren open gaan en puzzelstukjes op zijn plek vallen. Ondanks dat er nog wat onzekere factoren zijn merk ik dat zijn vertrouwen in het project groot is. Ik ben ook overtuigd door zijn enorme intrinsieke drive. De voorbeelden van sprookjesachtige boomhutten en het belevenissenbos die hij laat zien zijn práchtig. Ik kom hier zeker terug over een jaar of anderhalf. Ik kan niet wachten om het resultaat te zien!