Kunst wordt steeds vaker ingezet bij maatschappelijke thema’s. Het confronteert, zet je aan het denken en geeft daardoor een andere kijk op maatschappelijke vraagstukken. Zo ook bij community art: een kunstenaar gaat als procesbegeleider aan de slag met een maatschappelijk thema en werkt daarin samen met alle betrokkenen. In de serie Makers in beeld komen deze kunstenaars aan het woord. Ze vertellen over hun drijfveren om de projecten aan te pakken. Juul Langenberg is beeldend kunstenaar en richt zich op ontmoetingsplekken en werktt graag met diverse soorten mensen.
Meteen helpen gaat niet
Kunstenares en beeldend kunstdocent Juul Langenberg is goed in het verbinden van mensen, zegt ze. “Voor mijn afstuderen heb ik een project met hangjongeren gedaan. Veel buurtbewoners hadden last van hen, maar toen ik met ze ging praten bleek dat ze zich vooral verveelden. Op basis van hun talenten en wensen zijn we activiteiten gaan doen: stellages bouwen met bamboestokken bijvoorbeeld. Gaandeweg raakte de buurt steeds meer betrokken: andere buurtbewoners maakten nu ook een praatje met de jongeren. De angst was weg. Dat vond ik zo tof!”
Voor Juul is het belangrijk dat er een gelijkwaardige situatie tussen haar als kunstenaar en de mensen met wie ze werkt is. “Zo valt er voor ieder iets te halen. Maar,” vult ze aan: “Een van de belangrijkste lessen die ik daarbij heb geleerd is dat dit tijd kost.” Juul wil graag iedereen meteen helpen, maar dat gaat niet. “Je krijgt soms te maken met heftige verhalen,” vertelt ze. “Soms is het lastig om daarmee te werken, en het vergt dan geduld om tot de kern te komen.” Voor Juul is een community art-project gelukt als het iets teweeg heeft gebracht: “Dat jongerenproject waar ik tijdens mijn afstuderen mee bezig was, is wat mij betreft een goed voorbeeld. Dat de jongeren en de vrijwilligers van het buurthuis elkaar nu voortaan gedag zeggen: daar ben ik heel tevreden over.”
Paterserf
Sinds november vorig jaar werkt ze in de flats op het Paterserf in Oosterhout aan het project ‘Paters|erf|goed’. Ze kent de wijk goed: haar atelier bevindt zich midden in deze buurt. “De mensen die er wonen zijn mijn buren. Paterserf is super divers: er wonen mensen van verschillende nationaliteiten, jonge en oude mensen, rijk en arm en mensen met de meest uiteenlopende wensen en dromen. Patererf is de afspiegeling van de samenleving in een notendop.” Samen met het kunstcollectief BOCK, waar ze onderdeel van uitmaakt, organiseerde Juul een gratis festival. “De hele buurt was welkom,” vertelt ze. “Dat viel meteen in goede aarde. Maar wat we ook merkten was dat er in onze diverse buurt weinig samenhang was. De bewoners voelden zich niet verbonden met elkaar en ook niet met de rijke geschiedenis van hun buurt.”
De buurt inkleuren
De verschillen tussen de mensen die in Paterserf wonen waren voor Juul inspiratie voor Paters|erf|goed. In het filmpje vertelt ze hoe ze samen met theatermaker Wim Hendriks op pad gaat om verhalen bij de buurtbewoners op te halen. Iedere bewoner gebruikt daarbij een voorwerp dat bijzonder of belangrijk voor hem of haar is. “Doordat mensen elkaar verhalen vertellen, en verhalen omzetten van woord in beeld, blijft de buurt levend voor huidige en volgende generaties. Zo wil ik de buurt verder inkleuren, ontwikkelen en betrokkenheid vergroten. Niet mijn eigen verhaal, maar het verhaal van anderen doet er in dit project toe.” Het is de bedoeling dat de verhalen samen tot een toneelstuk worden gesmeed, dat komende zomer in het openluchttheater voor en door bewoners wordt opgevoerd.
Meer over community art
In Brabant gebruiken we kunst en cultuur bij maatschappelijke vraagstukken. Community Art Brabant brengt nieuws, kennis en netwerken samen voor community art, buurtcultuur en social design.
Iris van den Boezem
Freelance redacteur en tekstschrijver
