Jongeren en mentaal welzijn: 3 culturele initiatieven uitgelicht

Creativiteit en eigenaarschap als krachtbron

The Clash van CultuurCompaan in Roosendaal is helemaal gericht op het stimuleren van creativiteit en persoonlijke groei bij jongeren. Er worden verschillende projecten en activiteiten aangeboden, van muziek en kunst tot dans en nog veel meer. Projectleider Lieke van Pruijssen vertelt: “We hebben The Clash opgezet met een focus op ontmoeting en uitwisseling tussen jongeren aan de hand van cultuur. Jongeren spelen een centrale rol in de projecten. Ze komen zelf met ideeën en wij kijken hoe we die kunnen ondersteunen. Of dat nu een financieel steuntje, coaching, of iets anders is. Bij The Clash leren jongeren niet alleen nieuwe vaardigheden, maar voelen ze zich ook verantwoordelijk en trots.”

The Clash heeft al een aantal mooie projecten op de been gebracht, zoals de Clash Cup, een eendaags voetbalkunsttoernooi, en het horrorhuis De Familie Demood, dat nu in de maak is. “We hangen niet per se een cultuurlabel aan onze projecten. Het gaat erom dat het initiatieven zijn die jongeren aanspreken. Elk project trekt weer een andere groep jongeren aan, waardoor we een divers publiek samenbrengen en ze een platform bieden om zichzelf uit te drukken,” legt Lieke uit.

Mentale gezondheid komt vooral tussen de bedrijven door ter sprake. “We vragen niet actief naar mentale klachten, maar houden wel een oogje in het zeil,” zegt Lieke. “Voor veel jongeren is cultuur een manier om hun gevoelens en ervaringen te uiten in woorden, geluid en vorm. Het is niet alleen een uitlaatklep, maar ook een manier om contact te maken met anderen. Als het even niet lekker gaat, vinden ze hier een betekenisvolle plek en gelijkgestemden,” voegt Lieke toe.

Identiteitsontwikkeling en zelfexpressie

Kunstbende Noord-Brabant biedt jongeren de kans om hun artistieke talenten te ontdekken. De jaarlijkse wedstrijd is het meest bekende onderdeel, maar ze bieden ook het hele jaar door workshops en individuele coaching aan. “Wij bieden jongeren een plek waar identiteitsontwikkeling en mentaal welzijn een grote rol spelen,” zegt Hanna van Dis, projectleider van Kunstbende Brabant.

Jongeren gebruiken kunst vaak om hun ervaringen en gevoelens te uiten. Hanna legt uit: “Thema’s zoals pesten, eenzaamheid en mentale uitdagingen komen vaak terug in hun werk. Kunst maken en persoonlijke verhalen delen helpt jongeren om zichzelf beter te begrijpen. We creëren een veilige omgeving waar ze zichzelf kunnen zijn en hun eigen stem kunnen vinden. Dit versterkt hun gevoel van eigenwaarde en draagt bij aan hun mentale welzijn.”

Mooie voorbeelden hiervan zijn de verhalen van Evie, die poëzie schrijft over onder andere somberheid, en Mees, die zijn ervaringen met prestatiedruk en schooluitval verwerkt in zijn kunstwerken. Hanna: “Dit zijn enorm krachtige voorbeelden van hoe kunst kan dienen als een vorm van zelfexpressie. Bovendien biedt het andere jongeren steun, omdat het hen laat zien dat ze niet alleen staan.”

Kunst als middel voor zelfreflectie

MU Hybrid Art House in Eindhoven onderzoekt met jongeren wat kunst allemaal kan zijn. Het project Het Creatieve Lichaam kijkt naar hoe ons lichaam in de digitale wereld kan worden gebruikt, met speciale aandacht voor de mentale gezondheid van jongeren. “Samen met jongeren en kunstenaars ontwerpen we tools, interventies of workshops,” zegt Harm Hofmans, hoofd educatie. “Jongeren zoeken hun eigen weg. Wij laten ze zien wat kunst en cultuur voor hen kunnen betekenen en hoe ze daar de rest van hun leven voordeel uit kunnen halen.”

Bij Het Creatieve Lichaam krijgen jongeren de kans om na te denken over thema’s zoals kwetsbaarheid en prestatiedruk. Harm: “We geven ze een stem in het gesprek over mentale gezondheid en het helpt hen om hun eigen gevoelens beter te begrijpen en te delen met leeftijdsgenoten die soortgelijke ervaringen hebben.”

De samenwerking met kunstenaars voegt nog een extra dimensie toe. “We gebruiken kunst om moeilijke onderwerpen over mentale gezondheid visueel te maken en te bespreken,” zegt Hofmans. “Bijvoorbeeld, in een workshop hebben studenten hun eigen binnenwereld laten zien met installaties en video’s. Dit helpt hen om hun gevoelens op een visuele manier te begrijpen en te delen.”

Een ander belangrijk deel van het project is het bevorderen van sociale contacten en vriendschappen. “Jongeren leren elkaar beter kennen door samen aan projecten te werken, wat leidt tot vriendschappen en een groter netwerk,” legt Hofmans uit. “Dit sociale contact is heel belangrijk voor hun mentale welzijn. Ze stappen uit hun eigen bubbel en zien ook hoe anderen naar de wereld kijken.”