Zoek bijvoorbeeld naar een activiteit of pagina

Er is de nodige kritiek op auteursrecht in een tijd waarin alles eindeloos gedeeld wordt. Ook is er veel kritiek op de onduidelijkheid hierin: veel mensen maken inbreuk zonder dat ze het doorhebben. Maar waarom ingewikkeld doen in een tijd waarin #sharingiscaring het motto lijkt te zijn. Mestmag.nl duikt in het onderwerp en beschrijft hoe het werkt om je werk vrij te maken van auteursrecht.- Geschreven door Yvonne Vetjens

Als maker heb je een auteursrechtelijk beschermd werk gecreëerd, simpelweg ‘werk’ genoemd in de Auteurswet, als het een ‘eigen oorspronkelijk karakter en het persoonlijk stempel’ van de maker heeft. Dit geeft de maker het alleenrecht zijn werk openbaar te maken en te verveelvoudigen. Kun je werk ook vrijmaken van auteursrechten.

Waarom?

Waarom zou je een werk willen vrijmaken van auteursrechten? Er zijn makers die er geen probleem mee hebben dat hun werk zo veel mogelijk verspreid wordt en dat ze er niets mee verdienen. Bijvoorbeeld vanuit idealisme, maar er kan ook een marketingstrategie achter zitten. Als ik een aantal afbeeldingen van mijn werk of filmpjes van mijn zangkunsten zoveel mogelijk kan verspreiden, doe ik dat wellicht omdat dit tot meer bekendheid en tot potentiële kopers van mijn overige werk kan leiden. Echt helemaal afstand van je rechten doen is bijna onmogelijk voor de wet. Ik heb het dan met name over de persoonlijkheidsrechten, waar we in de volgende alinea bij stilstaan. Toch zijn er middelen om auteursrecht zoveel mogelijk vrij te geven.

Licentie en overdracht

Het is mogelijk om aan derden gebruiksrechten te geven of het auteursrecht over te dragen aan derden. Dit kan:

  • Via licentiëring. Je staat een ander dan toe om geheel of gedeeltelijk, onder voorwaarden, jouw werk te gebruiken. De meest ‘extreme’ vorm van licentiëring is de exclusieve licentie, waarbij een derde het alleenrecht krijgt om jouw werk te gebruiken

  • Via overdracht. Bij overdracht sta je jouw auteursrecht af aan een derde. Kanttekening hierbij is wel dat de ander dan nog steeds rekening moet houden met jouw persoonlijkheidsrechten, ook wel morele rechten genoemd. De ander kan dus alleen datgene doen met het werk dat jou in je waarde als persoon/maker niet aantast. De persoonlijkheidsrechten zijn niet over te dragen. Van de persoonlijkheidsrechten kan je wel afstand doen, met uitzondering van het recht je te verzetten tegen ‘verminking’ van je werk

Beide mogelijkheden komen geregeld voor, maar er rust dan nog steeds auteursrecht op het werk: bij de maker (licentie) of bij de verkrijger (overdracht).

Creative Commons

Creative Commons is een bijzondere combinatie van mogelijkheden van licentiëring én van vrijgeven van een werk. Het systeem is ideaal voor de generatie die is opgegroeid met internet. Er is kritiek op auteursrecht in een tijd waarin alles eindeloos gedeeld kan worden. Ook is er veel kritiek op de onduidelijkheid hierin: veel mensen maken inbreuk zonder dat ze het doorhebben. Met Creative Commons geef je duidelijk aan wat iemand wel en niet met jouw werk mag doen. Je kunt een werk onder een Creative Commons code zelfs helemaal vrijgeven door middel van CC0. Het werk komt dan in het ‘publieke domein’. Iedereen mag het werk dan naar hartenlust gebruiken en aanpassen en de naam van de maker hoeft er niet bij vermeld te worden. Je hebt dan in essentie je auteursrecht op zo’n werk vrijgegeven, hoewel men ook hier weer rekening zal moeten houden met de persoonlijkheidsrechten. Van die persoonlijkheidsrechten doe je met CC0 afstand ‘voor zover dat wettelijk mogelijk is’. Er kunnen dus nog wat persoonlijkheidsrechten overeind blijven.

Delen? Graag!

Valt er ook iets te zeggen voor het gegeven dat als iemand maar lang genoeg met z’n werk laat sollen, dat deze op den duur afstand doet van zijn auteursrecht en iedereen er mee kan doen wat hij of zij wil? Uit eerdere rechterlijke uitspraken blijkt dit weleens het geval te zijn. Als de maker vervolgens wel opeens optreedt tegen iemand die zijn werk gebruikt, dan kan zijn inconsequente gedrag ervoor zorgen dat de rechter constateert dat de maker afstand van het auteursrecht heeft gedaan. En de maker dus kan fluiten naar de vordering. Vind je het prima dat anderen je werk gebruiken en wil je dit zelfs aanmoedigen, dan is de manier waarop je dat kan doen simpel: geef je werk expliciet vrij door een opmerking als ‘Ik geef mijn auteursrechten op dit werk vrij’ of ‘Ik plaats dit werk in het publieke domein’. Anderen zullen zich dan zeker geroepen voelen om je werk te gebruiken en te delen.

Yvonne Vetjens

juridisch medewerker bij Dohmen advocaten, zzp'er in de culturele sector

auteursrecht

Kun je werk vrijmaken van auteursrechten?

Er is de nodige kritiek op auteursrecht in een tijd waarin alles eindeloos gedeeld wordt. Ook is er veel kritiek op de onduidelijkheid hierin: veel mensen maken inbreuk zonder dat ze het doorhebben. Maar waarom ingewikkeld doen in een tijd waarin #sharingiscaring het motto lijkt te zijn. Mestmag.nl duikt in het onderwerp en beschrijft hoe het werkt om je werk vrij te maken van auteursrecht.

19 juni 2018
Kun je werk vrijmaken van auteursrechten?

Kunst en hergebruik: hoe zit het met auteursrecht?

Kunstenaars gebruiken regelmatig oude kunstwerken voor een nieuw werk. Denk hierbij aan collages of een satirisch werk. In juridisch jargon heet dat verveelvoudiging van een werk. Wat mag er wel en wat mag niet? Een stoomcursus auteursrecht voor kunstenaars.

20 februari 2018
Kunst en hergebruik: hoe zit het met auteursrecht?

Auteursrecht in een internationale context

Als cultureel ondernemer kom je er niet door in je atelier of achter je laptop te blijven zitten. Het loont om naar buiten te treden, mensen te leren kennen en samen te werken. Met lokale of internationale partners. Slim zakendoen is jezelf indekken. Wat kun je bijvoorbeeld doen om het auteursrecht op jouw werk tijdens een samenwerking te beschermen?

17 augustus 2017
Auteursrecht in een internationale context

Merkenrecht in de praktijk: 013 vs 0113

Podium 0113 ging volgens de rechter de grens over. De naam Podium 0113 lijkt te veel op Poppodium 013 en Podium 0113 moet dus op zoek naar een andere naam. In dit artikel legt Yvonne uit waar de uitspraak op is gebaseerd en leer je meteen de basics van merkenrecht.

1 augustus 2017
Merkenrecht in de praktijk: 013 vs 0113

Sloop of aantasting van een bouwwerk: de rechten van architecten

De afgelopen maanden vonden er twee rechtszaken plaats waarin architectuur centraal stond.

11 april 2017
Sloop of aantasting van een bouwwerk: de rechten van architecten

Van wie is die tweet? Auteursrecht en social media

In het gratis spreekuur van Dohmen advocaten komen regelmatig vragen van ondernemers voorbij over het online gebruiken van afbeeldingen.

9 maart 2017
Van wie is die tweet? Auteursrecht en social media

Spoedcursus beoordeling inbreuk auteursrecht

Auteursrecht is in de praktijk soms een behoorlijk ingewikkeld onderwerp.

19 januari 2017
Spoedcursus beoordeling inbreuk auteursrecht

Werk in opdracht & auteursrecht

Regelmatig krijgen we in ons gratis spreekuur vragen van ondernemers over opdrachten, overeenkomsten en het regelen van auteursrecht.

13 december 2016
Werk in opdracht  & auteursrecht

Een inleiding in auteursrecht

Auteursrecht is een onderwerp waar je als ondernemer in de culturele sector bijna automatisch mee te maken krijgt. Maar wat houdt het eigenlijk in?

13 september 2016
Een inleiding in auteursrecht

Kunst en recht - helemaal geen aparte combinatie

Redacteur Yvonne Vetjens schrijft over kunst en recht.

23 juni 2016
Kunst en recht - helemaal geen aparte combinatie