Hoe kun je virtual reality gebruiken om maatschappelijke verhalen te vertellen? En wat zijn de voordelen van het gebruik van animatie voor een documentaire? Iris van der Meule weet daar alles van; als virtual reality-kunstenaar maakt ze interactieve, poëtische documentaires in VR. Een gesprek over verhalen vertellen met zelfgemaakte werelden.
Geschreven door: Marel van Andel
Iris van der Meule studeerde animatie aan de kunstacademie St. Joost, en kwam daarbij al snel in aanraking met virtual reality (VR). “Ik kreeg de opdracht om iets te maken met interactie, en zo kwam ik bij VR terecht. Ik zette toen voor de eerste keer die bril op en vond het zo bizar dat ik ineens helemaal in een andere wereld was. Ik dacht toen meteen: daar moet ik iets mee.”
Spelen met schaal en massa
Na die eerste ervaring is Iris zich gaan verdiepen in het maken van VR, en nu heeft ze ondertussen al meerdere documentaires gemaakt op deze manier. “Mijn laatste werk gaat over MH17. Ik heb voor die productie tekeningen gemaakt van gebeurtenissen en emoties die zich afspeelden rondom deze ramp. Doordat ik animatie gebruik, kan ik bijvoorbeeld spelen met schaal en massa en kan ik situaties afbeelden op een poëtische manier.
Ik maak dan allemaal verschillende scènes. Voor het verhaal MH17 maakte ik bijvoorbeeld een scène met heel veel kleine vliegtuigjes die om de kijker heen vlogen, waarvan er dan eentje rood was. Om zo te laten zien hoeveel vliegtuigen er op dat moment in het luchtruim vlogen en dat die mensen echt op het verkeerde moment op de verkeerde plek waren.”
Je eigen wereld creëren
Met die technieken vertelt Iris verhalen bij en over maatschappelijke thema’s. “Ik probeer op een poëtische manier iets te laten zien wat sommige mensen nog niet kennen. Ik zie het zelf eigenlijk als een soort documentaire, maar dan met eigen werelden gemaakt door middel van animatie.”
Door te animeren is alles mogelijk. “Je kunt helemaal je eigen wereld creëren en je kunt ook zelf beslissen hoe je het verhaal visualiseert. Zo kun je verhalen visualiseren op manieren die in het echt niet zouden kunnen, om op een poëtische manier tot een bepaalde ervaring of emotie te komen. Zoals een wereld zonder zwaartekracht bijvoorbeeld.”
Daarnaast vindt Iris VR fijn, omdat er nog weinig regels zijn. “Virtual reality is nog een relatief nieuw medium, waardoor ook nog niet precies vaststaat waar een goede VR-ervaring aan moet voldoen. Daarnaast heb je als maker ook snel nieuwe ontdekkingen te pakken, omdat het nog niet veel gebruikt wordt.”
Emoties
Als Iris aan mensen vertelt dat ze documentaires maakt, denken die al snel aan film. “Het is niet alleen film, want het is ook interactief en daardoor ontzettend immersief. Ik probeer door middel van een meer surrealistische wereld emotie uit te beelden. Bij mijn MH17-project gaat het bijvoorbeeld wel over iets wat echt gebeurd is, maar focus ik voornamelijk op de emotionele kant van deze gebeurtenis. De feiten online gaan vaak over politiek en de rechtszaak. Maar ik wil juist benadrukken wat je voelt, en op die manier ook respect tonen aan slachtoffers en hun verhaal.” Het gebruiken van VR helpt daarbij. “Doordat het verhaal helemaal om je heen zit komt het heel erg binnen.”
Nieuw project
Normaal maakt Iris geen werk over zichzelf. “Ik geef vaak alleen weer welke indruk een voor mij interessant thema op mij maakt als buitenstaander.” Maar bij haar nieuwste werk, wat net in ontwikkeling is, gaat ze iets maken wat haar persoonlijk aangaat. “Ik ben namelijk bezig met het maken van een VR-project dat gaat over lesbisch zijn en de hedendaagse discriminatie die daarbij helaas nog steeds komt kijken. Maar daarover komt later meer!”.
Meer van dit?
Kom naar Telling Stories - Film Industry Days op 20 en 21 mei in Natlab. Twee dagen vol tips & tricks, inspirerende masterclasses, bijzondere filmvertoningen en ontmoetings- en netwerkmomenten.
Benieuwd naar meer verhalen van inspirerende makers? Lees dan op KONKAV het verhaal van Vincent Boy Kars.
Marel van Andel
Freelance redacteur
