“Juist omdat er zoveel verhalen te vertellen zijn, is het fijn dat dit project het mogelijk maakt kloosters te leren kennen”, vertelt ontwerper Marjolein Keijsper. Ze is één van de vijf Brabantse ontwerpers die meewerkte aan het project ‘Brabantse Kloostericonen’. Door draagbare souvenirs en bijbehorende prentkaarten te maken, geven de ontwerpers de kloosters een nieuw gezicht. Iedere maker deelt zijn of haar verhaal. Deze keer aan het woord: Marjolein Keijsper.
Geschreven door: Simone Vos
“Ik las de oproep voor de ontwerpopdracht en dacht meteen: ‘Dit past gewoon bij mij’. Ik heb tien jaar in Latijns-Amerika gewerkt en heb daar als ontwerper veel kleine gemeenschappen bezocht”, vertelt Marjolein. “Met lokale ambachtsmensen ontwierp ik producten en souvenirs, geïnspireerd op hun lokale tradities. Ik legde verbinding tussen de Westerse markt en hun eigen lokale cultuur. Ik zocht naar de authenticiteit.”
Samenbrengen
“Daarnaast ken ik de sfeer van kloosters, zelf heb ik jaren in een tot appartementen verbouwd klooster gewoond. Deze ontwerpopdracht leek mij een mooie kans om alle facetten samen te brengen”, gaat Marjolein verder. Abdij van Berne in Heeswijk, Missieklooster Heilig Bloed in Aarle-Rixtel en Stadsklooster San Damiano in Den Bosch waren ‘haar’ kloosters en samenwerkingspartners in dit project.
“Ik heb alle drie de kloosters kunnen bezoeken en het zijn hele diverse kloosters. Van tevoren had ik me ingelezen en na de ontmoetingen is het ontwerpproces voor de souvenirs begonnen”, aldus Marjolein. “Ik heb de modeopleiding gedaan en het voelt heel natuurlijk voor mij om met textiel te werken. Daarbij vind ik het belangrijk om materialen te hergebruiken. Het is misschien beperkter in het ontwerpen, maar dat maakt het ook interessanter. Die invalshoek heb ik in dit project meegenomen. Ik dénk textiel, dus het kon niet anders.”
Verbinding door eten
“Bij de witheren van de Abdij van Berne is de eetzaal heel belangrijk. Ze houden van eten en dat is hét moment om anderen te ontmoeten. Het moment waarop je in gesprek raakt met elkaar”, vertelt Marjolein. “In de abdij hangt een tafelblad uit de middeleeuwen met geschilderde maaltijdscènes. Dat inspireerde me om een tafelservet te maken als symbool voor de abdij. Ik wilde het hergebruik van (linnen) stoffen terug laten komen, juist omdat ze dat zelf ook doen. Ik heb oud tafellinnen verzameld, verwerkt tot servetten en feestelijk versierd, de Norbertijnenorde viert dit jaar dat ze zich 750 jaar geleden op Brabantse bodem vestigde.”
Gespreksstof
“Bij de abdij vonden ze dat een mooi idee. Ieder servet is afgewerkt met verschillende kleuren, dat zorgt weer voor gespreksstof. Het bleek later dat iedereen in de abdij zijn eigen servet had en dat het voor hen een object is waar verhalen aan verbonden zitten. Zo kwam het mooi samen.”
Een internationaal thuis
“De zusters in het Missieklooster hebben veel contact met andere kloosters over de hele wereld. Het is een internationaal thuis voor missiezusters. Ik wilde dat gegeven terug laten komen in het souvenir voor dit klooster. Ze voelen zich één gemeenschap met iedereen die wereldwijd bij hun orde hoort.”
“De zusters zijn herkenbaar aan een rood koord, dat wilde ik graag verwerken in mijn souvenir. Daarnaast heeft het klooster hele mooie glas-in-loodramen die ik inspirerend vond voor mijn ontwerp. In mijn gesprekken met de zusters bleek dat de kleuren uit het glas-in-lood een betekenis hebben. Het geel in alle tinten is ter ere van God staat symboliek van de opgaande zon, het licht. Rood voor gebed, groen voor arbeid, het gaat om het vinden van de goede balans tussen werk en rusten -ora e labora-.
Die kleuren waren belangrijk voor hen, dus die heb ik verwerkt in het souvenir. Het souvenir, een rood koord met daaraan een dubbel schilderij van stof, verwijst de ene kant naar de rijke kleuren en de speelse lijnen van het glas-in-lood, de andere kant onderstreept de hechte band met Afrika. De Afrikaanse stoffen kreeg ik van de zusters.
Als ontwerper moest ik er rekening mee houden dat het souvenir draagbaar was en niet te groot. De zusters verkopen graag sleutelhangers. Zo is het een klein schilderijtje geworden van verschillende lapjes stof en een medaillon, deze hangen aan een rood koord. Dat kan eraf en dan is de ketting een sleutelhanger. Alle souvenirs zijn uniek door de kleurcombinaties, maar ´een tint geel´ heb ik in allemaal verwerkt. De zusters waren zeer geëerd dat ik het glas-in-lood, gerealiseerd door een zuster, verwerkt heb in het souvenir.”
Marjolein met haar souvenirs | Souvenir Klooster Heilig Bloed, Aarle Rixtel | Door: Henk van Mierlo | Noregt Creative Media
Koffie voor ontmoeting
“In het Stadsklooster wonen verschillende orden samen, een unieke samenwerking van verschillende orden binnen de franciscaanse familie. Franciscanen dragen een donkerbruine pij met een wit koord om hun middel, met daarin drie knopen. Die staan voor de drie geloftes die ze hebben afgelegd: zuiverheid, armoede en gehoorzaamheid. Hun visie is dat iedereen gelijk is en ze hechten veel waarde aan ontmoeting”, vertelt Marjolein.
“Het klooster zorgt voor ontmoeting door ‘coffee to go’ aan te bieden aan de dak- en thuislozen in de stad. Dat idee gaat terug naar Franciscus, voor hem betekende het ´geluk' om mensen te ontmoeten die het minder hadden. Ik raakte geïnspireerd door die ‘coffee to go’ en besloot naar aanleiding daarvan een souvenir te maken. Koffiedrab is een waardevolle grondstof om nieuwe producten van te maken. Uit plaatmateriaal gemaakt van koffiedrab zijn puzzelstukvormen gelaserd.”
Deuren van de kloosters openen
“Het idee achter de puzzel is dat de stukjes samen één verhaal vertellen, net zoals een puzzelstuk altijd ergens past. Alle stukjes zijn hetzelfde, omdat iedereen gelijk is. Het puzzelstuk hangt aan een koord met de drie franciscaner knopen erin, als verwijzing naar het gedachtegoed van het klooster.”
"Het mooie aan dit project vind ik dat het uitlokt om de deuren van de kloosters te openen. Juist omdat er zoveel verhalen te vertellen zijn, is het fijn dat dit project het mogelijk maakt om hen te leren kennen. Ik hoop dat ik een bijdrage heb kunnen leveren vanuit mijn visie op het kloosterleven.”
Over Brabantse Kloostericonen
Om de iconische Brabantse kloosters voor de samenleving te behouden, is het van belang om de betekenis van de kloosters te laten zien. In opdracht van de provincie ontwikkelde C-mone in samenwerking met Kunstloc daarom de ontwerpopdracht ‘Brabantse Kloostericonen’. Dertig ontwerpers meldden zich aan. Daaruit zijn er vijf geselecteerd. Deze Brabantse ontwerpers(duo’s) zijn gekoppeld aan vijftien kloosters die aan Ons Kloosterpad liggen. Wandelaars kunnen de souvenirs tijdens de wandeling langs het pad verzamelen. Dit is een wandeling langs vijftien kloosters in Noordoost-Brabant die tijdens het jubileumjaar eind april 2021 werd geopend. Bij elk souvenir hoort een prentkaart die de wandelaars naar dierbaren kunnen versturen.
In deze reeks over de Kloostericonen verschijnen vijf interviews met ontwerpers die meededen aan de ontwerpopdracht. Lees ook het verhaal van ontwerpersduo TilburgsAns en van ontwerper Daria Biryukova
Kunstloc Brabant
Kunstloc Brabant is een kennisorganisatie die de culturele sector in Noord-Brabant stimuleert en deze in verbinding brengt met andere domeinen,zoals de kloosters. De souvenirs dragen bij aan het toegankelijk maken van cultureel erfgoed en het overbrengen van de kloosterwaarden die ook voor de huidige samenleving van belang zijn. De verkoop van de souvenirs draagt bij aan het in stand houden van dit erfgoed. Kunstloc Brabant organiseert najaar 2021 nog andere activiteiten rondom het Kloosterjaar.
Simone Vos
Freelance journalist & schrijver+31 6 22 15 14 30
