“Door het gesprek aan te gaan met de bewoners, ontdekte ik dat alle drie de kloosters hun eigen historie, waarden en gedachtengoed hebben”, vertelt ontwerper Walter van der Velden. Hij is één van de vijf Brabantse ontwerpers die meewerkte aan de ontwerpopdracht ‘Brabantse Kloostericonen’. Door draagbare souvenirs en bijbehorende prentkaarten te maken, geven de ontwerpers de kloosters een nieuw gezicht. Iedere ontwerper deelt zijn of haar verhaal. Deze keer vertelt Walter van der Velden (Bigpetit) over zijn ervaring.
Geschreven door: Simone Vos
“Brabantse kloosters vormen een onderdeel van onze culturele bagage die is opgebouwd door de eeuwen heen”, vertelt Walter. “Ik vind die instituties van vroeger interessant, zonder zelf gelovig te zijn. In 2017 heb ik een project gemaakt over kerken en het verdwijnen ervan: ‘Kerkenhof’. Aan de ene kant verdwijnen ze en aan de andere kant zijn mensen steeds vaker op zoek naar zingeving. Juist zulke instanties zijn daarmee bezig, net als kloosters.”
Walter van der Velden | Door: Henk van Mierlo | Noregt Creative Media
“Ik was benieuwd naar wat de fraters heeft gedreven om het klooster in te gaan en hoe ze in het leven staan. Dat onbaatzuchtige vind ik mooi”, zegt Walter. Landpark Assisië in Biezenmortel, Kloosterhotel Zin in Vught en Abdij Koningshoeven in Berkel-Enschot waren de kloosters waarvoor Walter een souvenir mocht maken. “Ik ben bij alle kloosters langs geweest en bij sommige zelfs meerdere keren.”
“Door het gesprek aan te gaan met de bewoners ontdekte ik dat alle drie de kloosters hun eigen historie, waarden en gedachtengoed hebben. Het was voor mij dan ook vanzelfsprekend dat elk souvenir een eigen uniek ontwerp zou krijgen”, aldus Walter. “Ik werk veel met keramiek, steen, brons of hout, maar had nog geen idee wat voor een ontwerpen eruit zouden komen.”
Nieuwe manieren van samenleven
“In Landpark Assisië zit geen actieve kloosterorde meer. Eerder namen de broeders penitenten de zorg voor mensen met een beperking op zich en nu doet Stichting Prisma dat. Wat mij intrigeerde in het gesprek met Robin Krijgsman en Michael Kolen van Prisma, is hoe ze op Landpark Assisië steeds op zoek zijn naar nieuwe manieren om samen te leven, te wonen en te zorgen”, zegt hij. “Ze willen zoveel mogelijk op gelijk voet staan met de bewoners en hun leven een beetje mooier maken. Dat onbaatzuchtige zit er nog steeds in. De historie is hier behouden en dat is bijzonder.”
Terugbrengen naar de essentie
“Voor mij was de manier waarop ze in Landpark Assisië omgaan met deze bijzondere en kleurrijke bewoners, een inspiratiebron voor het souvenir. Het deed me denken aan een noestje. Dus heb ik besloten om van noestjes een broche te maken”, aldus Walter. “Bij het houtbewerken zitten noesten altijd een beetje in de weg, maar ze horen wel bij de planken. En het zijn nieuwe vertakkingen aan een boom. Ze geven een andere richting aan en moeten wel doorgroeien. Dat vond ik een mooie vergelijking met mensen. Het terugbrengen naar de essentie, die verbintenis maken, dat doe ik graag.”
“De noestjes hebben allemaal een andere kleur aan de rand, omdat ieder mens op z’n eigen unieke manier kleur geeft aan het leven. Door zo’n noest-broche te dragen, draag je die gedachtenis aan mensen verder mee.”
Ambacht en strikt ritme
“Bij Abdij Koningshoeven in Berkel-Enschot is gastvrijheid een belangrijk gegeven. In een eerdere lezing verwees abt Dom Bernardus naar pepermunt als symbool van gastvrijheid door de eeuwen heen. Vroeger werd het al gebruikt en het is een ambachtelijk product. In de Koningshoeven maken ze allerlei ambachtelijkheden: kaas, bier en brood. Daar past pepermunt goed bij en dat werd ook het uitgangspunt voor mijn souvenir”, vertelt Walter.
"De trappisten leven in een strikt dagritme: ze hebben zeven momenten van bezinning per dag. Daarin bidden of mediteren ze. Ik vind dat interessant, want in deze tijd zijn we de structuur vaak kwijt. Alles vraagt om aandacht in onze maatschappij en daar, in de abdij, hebben ze structuur. Dag in, dag uit: werken en zeven gebedsmomenten. Dat wilde ik terug laten komen in mijn souvenir."
Pepermuntjes
Ik wilde die zeven momenten verwerken in het souvenir en vond pepermunt daarvoor een mooi product. Vandaar dat het een glazen buisje is geworden met daarin een pepermuntje met zes inkepingen, zodat het in zeven stukjes te verdelen is. Het buisje heeft een zegeltje, dat je bewust moet breken als je je pepermunt wilt delen”, vertelt Walter. “Ik heb het pepermunt zelf gemaakt, maar het is de bedoeling dat de abdij het over gaat nemen.”
Handen schudden
“Bij Kloosterhotel ZIN zijn nog acht fraters betrokken. Ze wonen ernaast, in frater-communiteit Eleousa. Het hotel is een plek voor conferenties over zingeving geworden, maar ze hebben nog steeds een actieve rol. Ik ben in gesprek gegaan met Gerie ten Cate, directeur van het hotel, en met Wim Verschuren, de geestelijk vader en één van de fraters”, zegt Walter. “Wim vond het belangrijk dat er mensen zijn die opstaan en het goede voorbeeld geven. Die omkijken naar anderen. Die barmhartigheid en bewogen worden door een ander, vond ik mooi om te zien bij hem.”
Gedachtengoed letterlijk doorgeven
“Ik merkte dat ik de fraters de hand wilde schudden en die beweging vast wilde leggen. Daarom heb ik gekozen voor keramieken handafdrukken van klei, waarin de sporen van de arbeid en het leven van de fraters terug te zien zijn. Ik heb daarmee een vorm gevonden om het gedachtengoed letterlijk door te geven. Het is allemaal coronaproof gedaan, met een spatscherm ertussen”, aldus Walter. “Het zijn uiteindelijk keramieken broches geworden.”
“Helaas is Wim overleden voordat ik een handafdruk met hem kon maken, heel jammer. Het was zo’n charismatische man”, zegt hij. “Het waren bijzondere ontmoetingen. Ik vind het fijn dat ik de combinatie van de plekken en de mensen die ik heb leren kennen, in mijn souvenirs kon weerspiegelen. Om die verhalen om te zetten in iets tastbaars, in kunst, is een mooi proces.”
Ons Kloosterpad | Door: Leonie Verbrugge
Over Brabantse Kloostericonen
Om de iconische Brabantse kloosters voor de samenleving te behouden, is het van belang om de betekenis van de kloosters telkens weer te laten zien. In opdracht van de provincie ontwikkelde C-mone in samenwerking met Kunstloc daarom de ontwerpopdracht ‘Brabantse Kloostericonen’. Dertig ontwerpers meldden zich aan en daaruit zijn er vijf geselecteerd. Deze Brabantse ontwerpers(duo’s) zijn gekoppeld aan vijftien kloosters die aan Ons Kloosterpad liggen. Wandelaars kunnen de souvenirs tijdens de wandeling langs het pad verzamelen. Dit is een wandeling langs vijftien kloosters in Noordoost-Brabant die tijdens het jubileumjaar eind april 2021 werd geopend. Bij elk souvenir hoort een prentkaart die de wandelaars naar dierbaren kunnen versturen.
In deze reeks over de Kloostericonen verschijnen vijf interviews met ontwerpers die meededen aan de ontwerpopdracht. Lees ook het verhaal van Marjolein Keijsper, van het ontwerpersduo TilburgsAns, van Daria Biryukova en van Carine en Trix van Vugt.
Over Kunstloc Brabant
Kunstloc Brabant is een kennisorganisatie die de culturele sector in Noord-Brabant stimuleert en deze in verbinding brengt met andere domeinen zoals de kloosters. De souvenirs dragen bij aan het toegankelijk maken van cultureel erfgoed en het overbrengen van de kloosterwaarden die ook voor de huidige samenleving van belang zijn. De verkoop van de souvenirs draagt bij aan het in stand houden van dit erfgoed. Kunstloc Brabant organiseert najaar 2021 nog andere activiteiten rondom het Kloosterjaar, kijk voor data op kunstlocbrabant.nl.
Simone Vos
Freelance journalist & schrijver+31 6 22 15 14 30
