“Hoe zet je verschillende kloosters neer in een pictogram? Daar dachten we over na. Het leek ons tof om het verhaal van de kloosters in onze provincie te vangen in een pictogram op een speldje”, vertellen Sander Neijnens en Ivo van Leeuwen. Ze vormen samen het ontwerpersduo TilburgsAns en werkten mee aan de ontwerpopdracht ‘Brabantse Kloostericonen’. Door draagbare souvenirs en bijbehorende prentkaarten te maken, geven de ontwerpers de kloosters een nieuw gezicht. Vormgever Sander Neijnens en illustrator Ivo van Leeuwen aan het woord.
Geschreven door: Simone Vos
Erfgoed tastbaar maken
“Hoe kun je Brabants erfgoed tastbaar maken? Die vraag vinden we heel interessant”, vertelt Sander Neijnens. “Dit project is totaal anders dan wat we normaal doen, maar het past ook wel. In het project TilburgsAns dat we in 2014 zijn gestart, hebben we vanuit een grote betrokkenheid bij het (religieuze) erfgoed en de actualiteit in de stad Tilburg, pictogrammen en een lettertype ontwikkeld die passen bij iconische Tilburgse verhalen.”
Ivo van Leeuwen (links) en Sander Neijnens (rechts) | Door: Henk van Mierlo | Noregt Creative Media
Pictogram op een speldje
“Die manier van werken, konden we hierbij goed gebruiken. Wij zijn heel concreet; we komen uit de ontwerphoek. Hoe kun je in één oogopslag zien wat het is?”, zegt Ivo. “Hoe zet je verschillende kloosters neer in een pictogram? Daar dachten we over na. Het leek ons tof om het verhaal van de kloosters in onze provincie te vangen in een pictogram op een speldje.”
“Ivo is van de tekeningen en ik ben van de letters. We dachten al snel aan een speldje. Dat verwijst naar de pelgrimstochten; zo’n speld voor op een wandelstok leek ons een logische keuze”, vertelt Sander. Het duo kreeg Klooster Sint Agatha in Sint Agatha, het Karmelklooster in Boxmeer en Huize Padua in Boekel toegewezen als ‘hun’ kloosters. “We hebben contact gelegd met de kloosters en hebben bij iedereen een rondleiding gekregen. We werden heel hartelijk ontvangen.
Sint Agatha
“Klooster Sint Agatha is het oudste klooster van Nederland, dus met dat gegeven wilden we iets doen. We vonden het belangrijk om de locaties te verwerken in onze speldjes, maar we merkten dat bij de kloosterlingen de overtuiging vaak belangrijker was dan de plek. Daarom hebben we voor ieder klooster een symbool gekozen om die overtuiging en de locatie samen te vatten”, zegt Ivo.
Symbolische speldjes
“In Sint Agatha vind je het Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven. Dat is een bunker met allemaal oude boeken en manuscripten erin. Dat vonden we een mooi gegeven om te verwerken in het symbool. De kapel is het oudste onderdeel van het klooster, dus dat hebben we ook afgebeeld in het pictogram. Uiteindelijk is het een kapel afgebeeld met de ruggen van boeken als steunberen geworden.”
Karmelklooster
“Het Karmelklooster heeft een karakteristieke poort die voor ons als inspiratie diende. Daarnaast hoorden we daar het verhaal over de profeet Elia en zijn vuurzwaard die op de berg Karmel in Israël leefde. Het zwaard vonden we een mooi symbool en zo hebben we de poort en het vlammende zwaard gecombineerd tot pictogram van het Karmelklooster”, gaat Sander verder. “En: het Mariabeeld in de poort vonden we bijzonder, dus dat hebben we er ook in verwerkt.”
Huize Padua
“We hebben voor Huize Padua in Boekel gekozen voor het symbool van de lelie, die staat voor het leven van Antonius van Padua en voor zuiverheid. Hij was de inspiratiebron voor de broeders Penitenten die daar de Kluis bouwden in 1742. Vanaf 1832 is het een opvang voor geesteszieken geworden en vandaag de dag zit de GGZ Oost-Brabant er.”
Emaillen speldjes
“We hebben de uiteindelijke ontwerpen aan ieder klooster laten zien en naar aanleiding van hun feedback hebben we nog wat aanpassingen gedaan. We hadden zelf al ervaring met het maken van speldjes bij vorige projecten, daarom was dit een logische keuze. Het zijn emaillen speldjes van zwart nikkel, die spiegelen als het licht erop valt. Mooi materiaal”, vertelt Sander. “Het gaat er ons vooral om dat geïnteresseerden de route gaan lopen. De souvenirs zijn een mooie manier om daar aandacht voor te vragen. De verhalen van de kloosters worden op deze wijze doorverteld. De kloosters zijn eilanden van rust, zo bijzonder om dat te mogen zien.”
Ons Kloosterpad | Leonie Verbrugge
Over Brabantse Kloostericonen
Om de iconische Brabantse kloosters voor de samenleving te behouden, is het van belang om de betekenis van de kloosters telkens weer te laten zien. In opdracht van de provincie ontwikkelde C-mone in samenwerking met Kunstloc daarom de ontwerpopdracht ‘Brabantse Kloostericonen’. Dertig ontwerpers meldden zich aan en daaruit zijn er vijf geselecteerd. Deze Brabantse ontwerpers(duo’s) zijn gekoppeld aan vijftien kloosters die aan Ons Kloosterpad liggen. Wandelaars kunnen de souvenirs tijdens de wandeling langs het pad verzamelen. Dit is een wandeling langs vijftien kloosters in Noordoost-Brabant die tijdens het jubileumjaar eind april 2021 werd geopend. Bij elk souvenir hoort een prentkaart die de wandelaars naar dierbaren kunnen versturen.
In deze reeks over de Kloostericonen verschijnen vijf interviews met ontwerpers die meededen aan de ontwerpopdracht. Lees ook het verhaal van ontwerper Marjolein Keijsper en van ontwerper Daria Biryukova
Kunstloc Brabant
Kunstloc Brabant is een kennisorganisatie die de culturele sector in Noord-Brabant stimuleert en deze in verbinding brengt met andere domeinen zoals de kloosters. De souvenirs dragen bij aan het toegankelijk maken van cultureel erfgoed en het overbrengen van de kloosterwaarden die ook voor de huidige samenleving van belang zijn. De verkoop van de souvenirs draagt bij aan het in stand houden van dit erfgoed. Kunstloc Brabant organiseert najaar 2021 nog andere activiteiten rondom het Kloosterjaar, kijk voor data op kunstlocbrabant.nl.
Simone Vos
Freelance journalist & schrijver+31 6 22 15 14 30
