De afstand tot podiumkunsten is het grootst als je aan de rand van onze provincie woont en de meerderheid van de cultuurlocaties ligt in de vier grote Brabantse steden. Daarbij is de Brabantse culturele infrastructuur, in vergelijking met andere provincies, bescheiden. Dit blijkt uit het tweejaarlijkse onderzoek Waarde van cultuur. Door slim samen te werken versterken verschillende theaters en gezelschappen in Noord-Brabant het aanbod in de stad, maar zeker ook in de dorpen buiten de grote steden.
Aan de hand van de resultaten uit het onderzoek spraken wij Dries Floris, directeur van Theater Kattendans, en Ananda Reijnnen, coördinator van Brabant Menu. Theater Kattendans is onderdeel van samenwerkingsverband Wonka Podia. Brabant Menu brengt met een aantal gezelschappen voorstellingen naar scholen of scholen naar voorstellingen. Dries en Ananda vertellen over hun manier van samenwerken in de regio.
Noord-Brabant telt mee en is ambitieus. Het is de derde provincie qua inwoners en doet op het gebied van economische groei niet onder voor de Randstad. Vergelijk je Noord-Brabant met andere provincies op het vlak van het aantal cultuurlocaties per inwoner, dan komt Brabant niet voor in de top van de lijstjes.
Met 1,5 bioscopen per 100.000 inwoners doet Brabant het nog het beste als achtste provincie, voor andere cultuurlocaties staat de provincie veelal als negende tot elfde in de ranglijst. Met het aantal musea is de provincie wel wat gestegen ten opzichte van 2020. Op gebied van theaterzalen, bioscopen en poppodia is Brabant gezakt ten opzichte van andere provincies.
Ananda Reijen, Fotograaf: Stijn Rompa
Brabant Menu
“In de basis hebben we allemaal hetzelfde doel voor ogen: alle leerlingen in Brabant de podiumkunsten laten ervaren. De gezelschappen werken vanuit hun eigen visie en missie, dus een concurrentiegevoel is er niet. Het gaat echt om het langetermijndenken; als De Stilte het ene jaar een voorstelling speelt, dan kan Theater Artemis het jaar erna weer spelen. Scholen willen vaak ook een meerjarenplanning met verschillende disciplines, daar kan ik ze zo goed mee helpen”, vertelt Ananda Reijnen, coördinator van Brabant Menu.
Grotere plaatje
Brabant Menu bestaat uit vijf gezelschappen voor de jeugd: Schippers & Van Gucht, Philzuid, Theater Artemis, de Stilte en House of Nouws. In 2023-2024 bereikten ze op deze manier bijna 23.000 leerlingen in 394 voorstellingen. “Door samen te werken kan ik met de scholen of intermediairs het grote plaatje van hun kunsteducatie bekijken, ook meerjarenplannen maken en mooie verdelingen maken per discipline en ervaringen”, vertelt Ananda.
“Als elk gezelschap zelf de contacten met de interne cultuurcoördinatoren of intermediairs moet onderhouden, kun je nooit met visie met de scholen samen kijken of hen ontzorgen bij de keuze en organisatie van de voorstellingen. Dat is een deel van mijn opdracht: scholen ontzorgen en op die manier top-kunsteducatie en de gang naar podiumkunsten organiseren”, zegt ze.
Cultuureducatie in Hapert. Fotograaf: Ilse Wolf
Professionaliseren
Ook bij de Wonka Podia is het bundelen van de krachten een groot voordeel gebleken, vertelt Dries Floris, directeur van Theater Kattendans in Bergeijk. Het theater is een van de vijf in het samenwerkingsverband. Daarnaast zijn Het Speelhuis Helmond, Parktheater Eindhoven, Theater de Schalm Veldhoven en Theater de Hofnar Valkenswaard aangehaakt. Vanuit Brainport Development krijgen ze financiering voor deze samenwerking. Wonka Podia bestaat sinds 2019, maar al langer werken de theaters samen op het gebied van marketing, techniek, programmering en strategie, vertelt Dries.
Dries Floris Fotograaf: Stijn Rompa
Wonka Podia
“Door deze samenwerking is er echt een professionaliseringsslag geweest bij ons allemaal. Juist doordat we met z’n allen werken, bereiken we meer en gaat het efficiënter. Bijvoorbeeld bij de marketing: wanneer Pieter Derks komt optreden in alle theaters, hoeven de marketeers niet allemaal los teksten te schrijven, maar hoeft er maar een keer een tekst geschreven te worden. En we leren van elkaar, dat is fijn”, vertelt Dries. “Binnen de Wonka Podia hebben alle directeuren een eigen focusgebied, zo houd ik me bezig met programmering en de andere directeuren met digitalisering, educatie, marketing en inclusiviteit. Daarin delen we dan de kennis met elkaar en natuurlijk onze teams. Er is ook een externe projectleider die de aansturing doet.”
De Brabantse stedenrij licht op in de kaart met gegevens over de nabijheid van locaties voor podiumkunsten in Brabantse gemeenten. Voor bewoners van de grotere steden en omliggende gemeenten zijn locaties voor podiumkunsten gemiddeld een stuk dichterbij te vinden dan voor bewoners aan de rand van de provincie, zoals in Steenbergen, Altena, Baarle-Nassau, Reusel-de Mierden en Asten.
Inclusiviteit in het theater
“Op het gebied van inclusiviteit hebben we door deze samenwerking grote stappen gemaakt. Zo hebben we een samenwerking met tolken, zodat we mensen die slechthorend zijn een voorstelling kunnen bieden in alle theaters. Daarnaast is er een prikkelarm aanbod ontwikkeld en maken we voorstellingen voor mensen die slechtziend of blind zijn. Dit hadden we solo nooit zo kunnen regelen, dus de kracht van samenwerking is heel duidelijk”, zegt hij. “Daarnaast hebben we alle websites van de theaters in het Engels laten vertalen en is al het aanbod ook vanuit huis te streamen, zo kan echt iedereen meegenieten van onze voorstellingen. We werken daarnaast samen met Stichting Leergeld, zodat ook kinderen van minder bedeelde ouders naar het theater kunnen.”
Aanbod toegankelijk voor de hele regio
Bij Brabant Menu is het toegankelijk maken van het aanbod ook essentieel, vertelt Ananda. “Met afstemming en gezamenlijke verantwoordelijkheid kunnen we meer voor elkaar krijgen voor de kleinere scholen of scholen die verder van de grote steden afliggen. Zo zorgen we voor gelijkheid van aanbod en kansen voor ieder kind. De routes naar podiumkunsten lopen in de steden al goed. Brabant Menu is vooral in het leven geroepen om het aanbod in de gemeentes buiten de grote steden te verzorgen.”
“Als je buiten de grote steden gezamenlijk aanbiedt en de scholen gezamenlijk inkopen, kun je voor de leerlingen meer voor elkaar krijgen, met grotere en continue diversiteit in het aanbod. Van kleine voorstellingen in de klas, voorstellingen in de speel- of gymzaal, voorstellingen in het lokale culturele centrum of buurttheater tot grote zaalvoorstellingen in de grote steden. Met afwisseling in zowel dans, theater als muziek. Zo krijgen ook kleine scholen of scholen verder van theaters toch top cultuureducatie.”
Magie van het theater
Om de drempel naar de theaters verder te verlagen, test Brabant Menu ook toegankelijk busvervoer uit sinds dit jaar. Voor vier euro per leerling kunnen scholen busvervoer naar de voorstelling aanvragen, vertelt Ananda. “Juist om die kleinere scholen te bereiken. Je wilt die magie van het theater aan iedereen overbrengen.”
Precies om die reden hebben de Wonka Podia sinds vorig jaar een educatieproject dat langs alle scholen in de regio Zuidoost -Brabant gaat. “We willen heel graag dat alle kinderen in aanraking komen met theater en niet alleen de kinderen die toch al naar het theater gaan met hun ouders. Met een gratis voorstelling op alle scholen en een educatietraject erbij, willen we dat bereiken”, zegt Dries. “Ik zie deze samenwerking echt als een cadeautje, we inspireren elkaar, delen ervaringen en ik ben er stellig van overtuigd dat je samen meer kunt bereiken.”
Kijk je naar de verdeling van cultuurlocaties over de twaalf grootste gemeenten in Brabant, dan springen Breda, Eindhoven, 's-Hertogenbosch en Tilburg er uit met ieder 15% van de locaties. De overige 8 gemeenten zijn samen goed voor 40% van de locaties.
Simone Vos
Freelance journalist & schrijver+31 6 22 15 14 30
In de Waarde van cultuur 2024 wordt de Brabantse culturele sector onder de loep genomen en worden ontwikkelingen in beeld gebracht. Zo kun je bekijken hoe de culturele infrastructuur op gebied van de podiumkunsten er uitziet in Brabant. Op de website vind je alle cijfers van het onderzoek, een beschrijving van het onderzoek en de resultaten. Waarde van cultuur 2024 is een initiatief van Kunstloc Brabant, Het PON & Telos, Pyrrhula Research Consultants en Boekmanstichting in opdracht van BrabantStad.
Eerder publiceerden we op basis van de data uit dit onderzoek een verhaal over Brabant als thuisbasis en een verhaal over het gebruik van data en onderzoek bij het maken van gemeentebeleid.
Vragen over Waarde van cultuur?
Neem contact met mij op.
