Collecties van musea
Van der Sommen volgde eerst de Reinwardt Academie en koos in 1983 voor een opleiding aan de Academie voor Industriële Vormgeving Eindhoven, de voorloper van de Design Academy. Toen beschikte die nog over een afdeling autonome vormgeving: schilderen en grafiek. Hij studeerde in 1988 cum laude af. Zijn werk is onder meer opgenomen in de collecties van musea en bedrijven. Ondanks deze grote staat van dienst, werkt Van der Sommen in de ochtend bij Ikea. Tot de economische crisis van zo’n tien jaar geleden, kon hij leven van zijn kunst.
We zijn aan het cocoonen, dat is vanzelfsprekend in de decembermaand. En nu nog meer door het coronavirus en de maatregelen die de overheid heeft afgekondigd. En we geven elkaar cadeaus in deze maand. Een kunstwerk, een boek of een cd. Daarvoor geldt: te koop in de lokale galerie, boekhandel of platenzaak. In dit Signalement een blik op drie makers die zich bezighouden met schijnbare tegenstellingen, werkelijkheid en surrealiteit, monumentaliteit en intimiteit, de wereld en het ego.
Geschreven door: Ton van der Linden
De werkelijkheid is soms surrealistischer
‘Het surrealisme ligt op straat’, stond boven een recensie van Rob Schoonen in 2017 toen Jos van der Sommen in Schijndel exposeerde. Daar toonde hij werk naar aanleiding van een reis naar Marokko in 2013. Tot en met 19 december is in Galerie Nasty Alice in Eindhoven de expositie Picturesque, wederom werk van hem te zien. In een gesprek met Simone Vos zegt hij waar zijn kunstenaarschap om draait: ‘Voor mij is verbazing het sleutelwoord. Veel inspiratie ontstaat op reis, ik ga zo’n drie keer per jaar weg. Maar ik kan me ook hier in de buurt verbazen, als ik door Eindhoven fiets bijvoorbeeld. Dan zie ik iets opvallends en dat beeld blijft mij dan bij. Vaak maak ik even een foto, zodat ik er later mee verder kan. Ik heb ook een schetsboek bij me, maar ik heb niet altijd tijd om te zitten en tekenen. De kans is groot dat ik er iets mee doe, als ik het heb vastgelegd’.
Surrealistisch
De tekst die Sandrine van Noort, curator en conservator van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) in 2010 schreef, geldt nog steeds. ‘In zijn schilderijen maakt van der Sommen de werkelijkheid nog surrealistischer dan hij kan zijn. Maar soms is de werkelijkheid op zichzelf surrealistisch genoeg en hoeft hij er niets aan toe te voegen. Hij put uit de wereld om hem heen en richt zijn blik op curieuze, merkwaardige beelden die hij spontaan tegenkomt. Op doek vergroot hij deze gegevens. Hij laat details weg, of voegt er nieuwe elementen aan toe’.
De onverstoorbare, beschermende intimiteit
Onlangs verscheen het boek ’Bedaux de Brouwer Architecten. Werken 2021-2003’. ‘Een echt familiebedrijf, dat stevig in het Noord-Brabantse is geworteld’, schrijft Corien Ligtenberg in haar recensie. Met de bouw van zijn woonhuis in Goirle in 1937 legde Jos Bedaux de kiem voor Bedaux de Brouwer Architecten. Het bureau ging in de late jaren zestig over op zijn zoon Peer (die het bureau vanaf 1978 met Goirlenaar Jacq. de Brouwer, die er nog werkt, runde) en nu werken Peers zonen Thomas en Pieter Bedaux er. De rijk geïllustreerde monografie belicht achtentwintig projecten die sinds het begin van deze eeuw zijn gebouwd. Dick van Gameren gaat in zijn nawoord in op het begrip ‘traditie’ en betoogt aan de hand van projecten van het bureau dat continuïteit en vernieuwing geen tegenpolen hoeven te zijn.
Eigen woonhuis | Door: Bedaux de Brouwer Architecten
Detaillering en vakmanschap
Hans Ibelings schrijft in zijn bijdrage ‘Onverstoorbare architectuur’: 'Waarden die altijd belangrijk zijn geweest voor Bedaux de Brouwer worden nu meer omarmd: vakmanschap, zorgvuldige detaillering, tektonische expressie, terughoudendheid in vorm, huiselijk comfort en een vertrouwen op bekende beelden. Dat Bedaux de Brouwer een meer centrale plaats in het Nederlandse architectuurveld heeft, is niet het gevolg van een verandering of koerswijziging van het bureau. Het is eerder zo dat de wereld rondom het bureau is veranderd en dat het zwaartepunt van het architectuurdiscours is verschoven van bravoure naar een ingetogener expressie.’
Robert Muis van Architectenweb, herinnert zich in zijn bespreking zijn studententijd in Tilburg, toen hij vaak in het Cobbenhagengebouw van Jos Bedaux verbleef: ‘Het combineerde monumentaliteit met terughoudendheid, zakelijkheid met gastvrijheid, beslotenheid met openheid (twee prettige binnentuinen), statigheid met welhaast een soort huiselijkheid.’ Hij ervoer wat Ibelings omschrijft als ‘beschermende intimiteit’. Onlangs werd bekend dat het architectenbureau naar het voormalige kantongerechtsgebouw in Tilburg verhuist; een gebouw van Jos Bedaux. Het bureau vestigt zich op de bovenste verdieping. De begane grond was vroeger één grote open ruimte en wordt in ere hersteld, met mogelijkerwijs een ruimte voor kunst en cultuur.
Het ego achtergelaten
Fresku is na twaalf jaar weg bij hét Nederlandse hiphop label Top Notch. Zijn nieuwe plaat ‘In de Lucht’, uitgebracht op zijn eigen label Baranka, is intuïtiever, minder uitgedacht en zeker minder betweterig. ‘Op eerdere albums dacht ik weleens: mensen moeten echt weten dat ik het serieus bedoel. Maar soms nam ik daarmee de ruimte weg voor luisteraars om zelf iets te gaan vinden of voelen, of om zelf ergens achter te komen.’
Over de opname van de plaat zei hij: ‘In de lucht is het eerste deel van wat een tweeluik moet worden; de tweede plaat zal meer gaan over het gevoel dat je aan het opstijgen bent, over overzicht. Ik weet nog dat ik tijdens een van onze opnamesessies in Tenerife de trap afliep, de zon scheen fel en tegelijk zag ik de wolken om me heen (zo hoog zaten we). Het voelde alsof ik in de loading room van de Matrix was beland, alsof ik in het oneindige niets aan het zweven was. Het was magisch’. Het album kwam in oktober uit, toen Fresku veel in het nieuws was, omdat hij uit ethische en praktische overwegingen niet wilde optreden onder de huidige coronamaatregelen.
Fresku bij de Loonse en Drunense Duinen | Door: geke.photography | www.gekebosch.nl
Iedereenzaam
Hij zei tegen Dieter van den Bergh: 'Ze noemen me een ‘weigerartiest’, maar het is precies andersom. Datgene wat ik wil geven - optredens en saamhorigheid - wordt mij geweigerd. Misschien ben ik wel super paranoïde en is de barcodemaatschappij perfect. We zullen het voorlopig nog niet weten. Maar mijn gevoel zegt dat het niet sjiek is, je sluit hiermee mensen uit, en dat is het laatste dat ik wil.’
Identiteit?
Corona had ook flinke impact op het album. Luister naar de track Iedereenzaam, over de mentale schade bij jongeren. De toenemende polarisatie staat hem tegen en de cancelcultuur maakt hem bang en nerveus.
In gesprek met Timo Pisart: ‘Er is veel identiteitspolitiek, maar bijna geen identiteit meer over. Want identiteit betekent: uniek zijn en uniek mógen zijn.’ Dit soort overpeinzingen over de wereld anno 2021 voeren niet de boventoon op het album.
Hij rapt ook over de mensen om hem heen: er zijn tracks over zijn vrouw, tevens manager, over zijn ernstig zieke vader en over zijn jongere broertje, met wie hij na een lange scheiding weer een klik had. ‘Wat grappig is: hoewel hij mijn kleine broertje is, is hij voor mij een soort leidersfiguur. Ik denk vaak: wat zou hij nu van mij willen zien? Hoe moet ik me nu gedragen?’
Maandelijkse column
Ton van der Linden (documentalist Kunstloc Brabant) signaleert in zijn maandelijkse column actuele ontwikkelingen bij Brabantse makers.
Al het cultuurnieuws uit Brabant en de rest van Nederland op een rijtje, vind je in Trends & Ontwikkelingen op Kunstloc Brabant.
