Drie talentvolle, vrouwelijke makers uit Noord-Brabant die recent in de belangstelling stonden, staan in dit Signalement centraal.
Geschreven door: Ton van der Linden
Buitenbeentjes en een wildcard: Eline van der Kaa
Tijdens het Nederlands Film Festival werden op 13 december 2020 de Wildcards van het Nederlands Filmfonds uitgereikt. De Filmfonds Wildcards worden elk jaar uitgereikt aan jonge, talentvolle filmmakers die net afgestudeerd zijn aan een film- of kunstacademie en hun eindexamenfilm naar het Fonds insturen. De winnaars ontvangen €50.000 om zonder restricties een nieuwe documentaire, fictie- of animatiefilm te maken onder begeleiding van een producent en een coach. Eline van der Kaa, geboren en getogen en nu weer woonachtig in Ulicoten, studeerde in 2020 af aan St. Joost in Breda als documentaire filmmaker, won met ‘De Reizigers’. De film gaat over Anna en Pedro, die oorspronkelijk uit een reizigersfamilie komen, maar in een ‘burgerwoning’ in een Tilburgse volkswijk wonen met hun dochters Johanna en Noëlla.
Als toeschouwer kijken
De dagen vullen zich met sigaretten, het bellen met instanties, verveling en tienerproblemen. Hun grote droom, die ze proberen te verwezenlijken: een eigen woonwagen. Van der Kaa wordt gedreven door haar nieuwsgierigheid naar mensen en plekken, met name naar mensen die anders leven dan de ‘normale’ Nederlander. Ze zegt: ‘Ik ben in mijn jeugd veel gepest, ik had toen niet het idee dat ik kon zijn wie ik wilde’. Van der Kaa leerde de familie en de wijk kennen door een schoolopdracht, uitgezet door de gemeente Tilburg. “We maakten kennis en het klikte meteen. Later kwam ik op het idee om mijn afstudeerfilm over de familie te maken.” Ze wilde een ‘oordeelloze film’ maken.
‘Dat was in de montage echt een worsteling. Ik kijk anders dan een toeschouwer die deze mensen niet kent. Zelf kijk ik echt zonder oordeel, maar anderen hebben vaak wél een oordeel. Sommige scènes vonden anderen te heftig, ze vonden dat ik ethische grenzen over ging door de familie zo eerlijk te portretteren, ze vonden dat het aapjes kijken werd. Zelf zag ik dat niet zo, omdat ik die veroordeling niet voelde. Maar uiteindelijk heb ik verschillende scènes uit de film gehaald om het beeld te nuanceren.’ Een idee voor een nieuwe film heeft ze nog niet. ‘Ik schud dat niet uit mijn mouw. Ik kan geen plan schrijven als ik nog geen personages of een onderwerp heb. Die haal ik van de straat. Op het moment kom je veel minder mensen tegen om aan te spreken. Het zal wel weer iets worden met buitenbeentjes en een maatschappelijk thema.’ Van der Kaa werd in oktober 2020 ook geselecteerd voor het Brabantse talentontwikkelingstraject Next.
Rijzende internationale ster: Gaidaa
Gaidaa Anwar Ali werd in januari 2021 door de NRC gekozen als een van de rijzende sterren in haar special Cultuur op Komst 2021. Gaidaa liet voor het eerst van zich horen op Full Crate’s nummer ‘A Storm on a Summers Day’ uit 2018, waarvan verschillende versies inmiddels zo’n 12 miljoen keer gestreamd zijn op Spotify. Haar singles en debuut-EP Overture werden in 2020 internationaal goed ontvangen door muzieksites als Okayplayer en Pitchfork, en Gaidaa hield voor grammy.com een quarantainedagboek bij over haar coronaproof liveoptredens in Rotterdam. Ze had een sessie op het invloedrijke platform Colors. Ze stond inmiddels in 2020 op Noorderslag en Crossing Border, in augustus is ze te horen op het Down the Rabbit Hole festival.
Op haar EP zingt ze over onderwerpen als persoonlijke groei, zelfonderzoek, kwetsbaar durven zijn en authenticiteit. Muziek is haar ‘safe space’, zegt ze. ‘Ik zing over de zaken waarmee ik het meest worstel. Zoeken en vinden van vrijheid in een wereld die je steeds vertelt dat je niet vrij bent. Je kwetsbaar durven opstellen in een omgeving die je constant leert hard te zijn. Mijn nummers ontstaan in het moment zelf. Ik luister muziek, begin te neuriën en brabbelen en laat het volledig vrij. Wanneer ik het dan later terughoor, denk ik: damn, dus dát houdt me bezig.'
Noodrem
Gaidaa heeft Soedanese roots en groeide op in de Eindhovense wijk Gestel. Tussen de expats, op internationale scholen, dat wel. Vandaar dat Engels haar voertaal is. ‘’Mijn focus ligt niet per se op Nederland, ik heb altijd een internationaal perspectief gehad. Maar eigenlijk verkeer ik in een constante identiteitscrisis. Ik voel me nooit Nederlands, behalve als ik in het buitenland ben, maar dan heb ik weer heimwee naar Nederland.” Na een aantal afgebroken studies zit ze nu in het tweede jaar van de Herman Brood Academie in Utrecht. Toen de pandemie uitbrak vreesde ze dat ze veroordeeld zou zijn tot een onlinecarrière, maar ze merkt nu dat de crisis haar ook heeft geholpen. “Het is natuurlijk dope wat er allemaal gebeurde, maar ook goed dat er aan de noodrem is getrokken: het ging allemaal wat snel. Ik heb dankzij de crisis de tijd gekregen om te leren lopen als artiest. En dat is goed. Ik ben gretig, maar niet ongeduldig.’’ Gaidaa werkt in alle rust thuis aan een volledig album.
Het lichaam centraal: Annemijn Rijk
Op 6 mei werd bekend dat het Fonds Podiumkunsten aan negen projecten een subsidie Nieuwe Makers heeft toegekend. Deze regeling is bestemd voor beginnende talentvolle podiumkunstenaars en biedt hen de gelegenheid om zich in een langer lopend traject (maximaal twee jaar) te ontwikkelen, in samenwerking met gezelschappen, podia en festivals.Tot de gehonoreerden behoort choreografe Annemijn Rijk uit Tilburg, voor een project met De Nieuwe Vorst, Tilburg en het Chassé Theater in Breda. Rijk werkt op dit moment aan ‘Body of Art’, een tienjarig project dat uit tien werken gaat bestaan. Body of Art is ook het platform, waarbinnen haar makerschap zich huisvest.Tien thema’s, afkomstig uit het boek ‘Body of Art’, bieden ieder een context en richtlijn waarvan uit onderzoek wordt gedaan naar het menselijk lichaam en naar wat dit lichaam ons kan vertellen over ons mens-zijn. Annemijn Rijk studeerde in 2016 af aan de Bachelor of Choreography van de Fontys Danceacademy, Tilburg.
Loslaten
Haar afstudeervoorstelling 'Milk & Honey' werd genomineerd voor de ITS Krisztina de Châtel Award. Over die voorstelling zei ze: “Het is een combinatie van fysiek theater en danstheater. Het thema is loslaten, mijn ervaringen en die van mijn dansers met het onderwerp staan centraal. Zoals het loslaten van een persoon, maar ook de overgang van student naar zelfstandige artiest. De twee dansers staan in een sober decor en laten met hun lichaam zien wat 'loslaten' betekent.” Haar stage liep ze bij Chassé huisgezelschap LeineRoebana en ze maakte meerdere producties, onder meer voor De Stilte. Haar werk tourde mee met het Moving Futures Festival en was te zien op o.a. Festival Cement. Momenteel is ze verbonden aan het Chassé Theater als Chassé Cultuurfonds Talent.
Rijk heeft inmiddels twee thema’s uit ‘Body of Art’ gerealiseerd: ‘The abject body’ met de korte dansfilm ‘Re:Born’, en ‘The absent body’, met ‘Last Resistance’, een duet tussen het om zich heen grijpende lichaam van een jonge man en de heldere, warme stem van de berichten die hij steeds weer afspeelt. Deze voorstelling gaat deze zomer in première in Tilburg, na 9 maanden uitstel.
Persoonlijke ervaring
Op Omroep Brabant sprak ze op 16 mei met Arjo Kraak over haar drijfveren en beide projecten. Voor de choreografie voor ‘Re:Born’, waarin iemand probeert op te staan, heeft ze gekeken naar de bewegingen van een pasgeboren babygiraffe. Ze heeft vrouwen geïnterviewd die hun ‘lichaam is afgenomen’ door seksueel misbruik; iets dat zij ook persoonlijk heeft ervaren. In ‘Last Resistance’ doet een man een poging om van zichzelf te houden. Het derde hoofdstuk wordt gecreëerd vanuit het thema Beauty. Rijk gaat met vrouwelijke dansers en performers werken aan de filminstallatie Woman's Work. Met behulp van de Rijkssubsidie hoopt Annemijn Rijk zich verder te kunnen ontwikkelen om zich als zelfstandig choreograaf te vestigen.
Maandelijkse column
Ton van der Linden (documentalist Kunstloc Brabant) signaleert in zijn maandelijkse column actuele ontwikkelingen bij Brabantse makers.
Al het cultuurnieuws uit Brabant en de rest van Nederland op een rijtje, vind je in Trends & Ontwikkelingen op Kunstloc Brabant.