Zoek bijvoorbeeld naar een activiteit of pagina

Auteursrecht is in de praktijk soms een behoorlijk ingewikkeld onderwerp. Als je jezelf enkele basisvragen stelt, kom je al een heel eind op de vraag of ergens auteursrecht op rust. Hub Dohmen, advocaat en specialist in Intellectuele Eigendom, legt het in onderstaand artikel uit.

Geschreven door Yvonne Vetjens & Hub Dohmen

Is het nu auteursrecht of copyright?

De meeste mensen denken bij auteursrecht alleen aan boeken. 'Hè, wàt?' is een kreet die ik als 'advocaat intellectueel eigendom' dan ook vaak op ons gratis spreekuur hoor als ik het heb over auteursrecht op meubels, smaak, kleding, trappen en lampenkappen; ja, zelfs op ideeën die bijna op uitvindingen lijken, kan auteursrecht van toepassing zijn. 'Copyright' is dan eigenlijk een vlag die de lading veel beter dekt. Als creatief zal je echter wel weten dat er auteursrecht op al jouw creatieve uitspattingen rust. 

Registratie / controle auteursrecht?

Je weet zelf wel of je creatief bezig bent geweest of niet, op het moment dat je iemand wil aanspreken op jatwerk. Maar wat nu als iemand anders ju aanspreekt? Auteursrecht kan nergens worden geregistreerd, vastleggen is echt onmogelijk (al hebben we in deze masterclass wel tips staan om 'iets' aan bescherming te hebben). Je kunt dus ook niet ergens 'controleren' of iemand auteursrecht heeft op iets. Maar hoe moet je dan weten 'of je fout zit'? Hoogleraar Dirk Visser heeft het ooit mooi omschreven als 'het ABC van iedere IE-inbreuk': jij bent C, B zegt dat je van hem hebt gepikt en je redding als C zit er in A te vinden van wie B heeft gepikt. Bij dat beoordelen of iets wel of niet is gekopieerd, worden alle stijlelementen meegenomen. Wie sommige uitspraken van rechters op dit gebied leest, krijgt wel eens de neiging te denken: 'Hee, hier is een couturier aan het woord?'.

Quiz: inbreuk ja of nee?

Hoe verraderlijk het auteursrecht is, zal ik je nu laten zien. Ik stel je de vraag: 'Links B (boven) het origineel, rechts C (onder) de (beweerdelijke) namaak. Inbreuk ja of nee?'

Quiz: inbreuk ja of nee?
Quiz: inbreuk ja of nee?

Antwoord op de Quizvraag

De meeste mensen riepen: inbreuk! Want de onderste stoelen lijken veel te veel op de bovenste stoel! En zij hebben natuurlijk gelijk. Maar, dat was een instinker. De 'inbreuk-roepers' zijn een stap te ver. De eerste stap is: is er auteursrecht? De ontwerper van de 'namaakstoel'  C hierboven, die werd aangesproken door de maker van stoel B, ging op zoek naar 'A', en vond die in deze stoel uit de jaren '50.

Antwoord op de Quizvraag
Antwoord op de Quizvraag

Totaalindruk

De stijl van A en B was hetzelfde. Maar binnen die stijl kunnen wel creatieve keuzes worden gemaakt en dat had B gedaan volgens de rechter. B had dus wel auteursrecht op zijn stoel. Vervolgens beoordeelt de rechter of C inbreuk maakt op de auteursrechtelijk beschermde stoel B, dus: of stoel C teveel nagemaakt is van stoel B. Daarbij is de rechter allereerst van mening dat de beschermingsomvang van de B-stoel erg gering was. Dat houdt in dat een kleine afwijking in de 'namaakstoel' C al voldoende is om een andere 'totaalindruk' te creëren dan stoel B. Zelfde totaalindruk? Dan is er inbreuk.

Totaalindruk

Als u goed heeft opgelet, ziet u dat de 'namaak' hierboven in drie varianten is getoond: met een, twee en vier knopen in de rugleuning. Het 'origineel' (B) had twee knopen in de rugleuning. Alleen daarmee moest C stoppen, besliste de rechter. C mocht dus gewoon doorgaan met de eenknoopsvariant en de vierknoopsvariant, die door een knoopje meer of minder al gelijk een andere totaalindruk hadden.

Hulp uit de kunstwereld

Op dit moment heb ik meerdere soortgelijke zaken onder handen over designartikelen, zoals kleding en meubelen. Op zo'n moment zou je wel eens een poll willen publiceren met A - de oudere exemplaren  en B -het design waarvan op bescherming tegen namaak wordt geclaimd  naast elkaar om dan in die poll aan jullie als experts de vraag te stellen of B creatief is geweest, om vervolgens het resultaat als verpletterend bewijs aan de rechter voor te leggen. Gelukkig beschikken we over 'een van jullie': een  juridisch medewerkster die afgestudeerd kunsthistorica is en beeldend kunstenaar. Kunst en recht: helemaal geen vreemde combinatie!

Yvonne Vetjens

juridisch medewerker bij Dohmen advocaten, zzp'er in de culturele sector

auteursrecht

Kun je werk vrijmaken van auteursrechten?

Er is de nodige kritiek op auteursrecht in een tijd waarin alles eindeloos gedeeld wordt. Ook is er veel kritiek op de onduidelijkheid hierin: veel mensen maken inbreuk zonder dat ze het doorhebben. Maar waarom ingewikkeld doen in een tijd waarin #sharingiscaring het motto lijkt te zijn. Mestmag.nl duikt in het onderwerp en beschrijft hoe het werkt om je werk vrij te maken van auteursrecht.

19 juni 2018
Kun je werk vrijmaken van auteursrechten?

Kunst en hergebruik: hoe zit het met auteursrecht?

Kunstenaars gebruiken regelmatig oude kunstwerken voor een nieuw werk. Denk hierbij aan collages of een satirisch werk. In juridisch jargon heet dat verveelvoudiging van een werk. Wat mag er wel en wat mag niet? Een stoomcursus auteursrecht voor kunstenaars.

20 februari 2018
Kunst en hergebruik: hoe zit het met auteursrecht?

Auteursrecht in een internationale context

Als cultureel ondernemer kom je er niet door in je atelier of achter je laptop te blijven zitten. Het loont om naar buiten te treden, mensen te leren kennen en samen te werken. Met lokale of internationale partners. Slim zakendoen is jezelf indekken. Wat kun je bijvoorbeeld doen om het auteursrecht op jouw werk tijdens een samenwerking te beschermen?

17 augustus 2017
Auteursrecht in een internationale context

Merkenrecht in de praktijk: 013 vs 0113

Podium 0113 ging volgens de rechter de grens over. De naam Podium 0113 lijkt te veel op Poppodium 013 en Podium 0113 moet dus op zoek naar een andere naam. In dit artikel legt Yvonne uit waar de uitspraak op is gebaseerd en leer je meteen de basics van merkenrecht.

1 augustus 2017
Merkenrecht in de praktijk: 013 vs 0113

Sloop of aantasting van een bouwwerk: de rechten van architecten

De afgelopen maanden vonden er twee rechtszaken plaats waarin architectuur centraal stond.

11 april 2017
Sloop of aantasting van een bouwwerk: de rechten van architecten

Van wie is die tweet? Auteursrecht en social media

In het gratis spreekuur van Dohmen advocaten komen regelmatig vragen van ondernemers voorbij over het online gebruiken van afbeeldingen.

9 maart 2017
Van wie is die tweet? Auteursrecht en social media

Spoedcursus beoordeling inbreuk auteursrecht

Auteursrecht is in de praktijk soms een behoorlijk ingewikkeld onderwerp.

19 januari 2017
Spoedcursus beoordeling inbreuk auteursrecht

Werk in opdracht & auteursrecht

Regelmatig krijgen we in ons gratis spreekuur vragen van ondernemers over opdrachten, overeenkomsten en het regelen van auteursrecht.

13 december 2016
Werk in opdracht  & auteursrecht

Een inleiding in auteursrecht

Auteursrecht is een onderwerp waar je als ondernemer in de culturele sector bijna automatisch mee te maken krijgt. Maar wat houdt het eigenlijk in?

13 september 2016
Een inleiding in auteursrecht

Kunst en recht - helemaal geen aparte combinatie

Redacteur Yvonne Vetjens schrijft over kunst en recht.

23 juni 2016
Kunst en recht - helemaal geen aparte combinatie