Tonnen staal zorgen voor sympathieke uitstraling; kunstwerk Gerard Philips brengt Eindhoven nieuwe inspiratie

Een symbolisch werk voor de stad. Een iconisch beeld dat staat voor het innovatieve karakter van de stad, zo noemt Bert ‘De Poort van de Toekomst’, zoals het werk heet. “Een ode aan Gerard, de oprichter van Philips, dat is het beeld zeker. Maar: het is meer. Een ode aan waar Eindhoven voor staat: sociaal ondernemen en een maakindustrie. En: erkenning voor Gerard Philips, die altijd wat op de achtergrond bleef”, volgens Bert. “Daarnaast vind ik het persoonlijk een mooie manier om een leider die zich volledig in dienst stelde van de onderneming, uit te lichten. Dat is mooi om te zien, zeker in deze tijd waarin het ego soms belangrijker lijkt.”

“We wilden vanuit Philips graag een kunstwerk aan de stad schenken. In 2021 zijn we al met dit project begonnen. Toen bestond Philips 130 jaar en wilden we de stad iets teruggeven”, zegt Bert. “Er zijn al kunstwerken van zijn jongere broer Anton en neefje Frits, maar Gerard ontbrak. Terwijl hij de grondlegger van de Brainport-gedachte en samenwerking is. Het beeld moest juist geen man op een sokkel worden, maar een verbinding tussen verleden, heden en toekomst. Een figuratief en innovatief beeld.”

Monumentaal belevingskunstwerk

De kunstenaar die voor dit enorme project geselecteerd werd, is Andreas Hetfeld. Hij maakte eerder al een imposant Romeins masker ‘Het Gezicht van Nijmegen’ dat in Veur-Lent bij Nijmegen staat. “Dat masker is zo breed opgemerkt en gecommuniceerd, daardoor vond Kunstloc Brabant mij voor dit project. Ik stond op de shortlist van vier kunstenaars en mocht een ontwerp indienen. Er waren heel wat randvoorwaarden en de plek waarop het beeld zou komen te staan, was bekend; Het Victoriapark in Eindhoven. Ik dacht meteen aan een belevingskunstwerk. Je moet je er toe kunnen verhouden, erdoorheen mogen lopen. Groots en monumentaal”, zegt hij.

Om de opdracht te krijgen, presenteerde Andreas zijn idee voor een kunstselectiecommissie, die Kunstloc samenstelde. “Ik ben heel blij dat we met Kunstloc samenwerkten, want als bedrijf laat je niet iedere dag een kunstwerk in de openbare ruimte maken. Ik heb zelf heel wat projecten gedaan, maar zo’n project is toch heel anders. We wilden het eigenlijk binnen een jaar realiseren, om het op de geboortedatum van Gerard te onthullen. Dat bleek al heel snel niet haalbaar. Ook de aanleg van het park liep vertraging op, maar we wilden het beeld evengoed alvast laten maken”, zegt Bert.

Uiteindelijk koos de commissie unaniem voor Andreas. “Zijn presentatie kwam recht uit z’n hart. Hij kwam met een schaalmodel van het werk binnen. Dat gaf de bescheidenheid van Gerards karakter mooi weer, terwijl de grootsheid van het beeld stond voor wat hij heeft bereikt en voor Eindhoven betekende”, zegt Bert. 

Gigantisch beeld

Voor Andreas was het heel duidelijk dat het beeld van Gerard van cortenstaal gemaakt moest worden. Het is een staalsoort die eenmalig roest en daarmee meteen een beschermlaag heeft. De warme bruintint benadrukt het karakter van Gerard. Binnen het budget dat hij meekreeg en de achtergrondinformatie die hij over Gerard had gekregen van Philips, ontwierp hij het 3D-model. Dat het een groot en zeer complex beeld zou worden, was meteen duidelijk. “Het beeld moet passen in de omgeving waar het komt te staan. Daarom is het uiteindelijk acht meter breed en zeven meter hoog geworden. Daarnaast kun je erdoorheen lopen, de doorgang heeft de vorm van een gloeilamp. Het verhoudt zich tot de gebouwen die eromheen staan en ontspruit als het ware uit de grond. Dat is voor mij heel belangrijk, dat het past in het landschap. Landschapsarchitect Adriaan Geuze heeft het ontwerp van het park ook wat aangepast op het beeld. Dat is heel mooi, dat het op elkaar reageert”, gaat Andreas verder.

Tegenslagen zorgen voor vooruitgang

Voor Andreas was de samenwerking met Philips en Kunstloc heel fijn, omdat hij in het traject kon sparren over het project en professionele terugkoppeling kreeg. Juist zo’n artistieke begeleider als Netty van de Kamp vanuit Kunstloc was heel prettig voor hem. Zo kon hij logistieke, materiële en artistieke zaken op een vakkundige manier doornemen. Ook voor Bert was die samenwerking fijn, juist door de knelpunten te bespreken tijdens het proces, werd het werk alleen maar beter. “Net als Gerard, liep Andreas ook tijdens het werken tegen technische tegenslagen aan. Juist door die op te lossen en soms te worstelen, is het zo’n mooi proces en werk geworden”, zegt Bert.

Eerste vaste plek in Eindhoven

In een scheepswerf in Millingen aan de Rijn maakt Hetfeld met een heel team in tien maanden tijd het hele beeld af. Een hele bouwperiode waar hij volledig in op ging. “Ik wil dat het echt een project van mezelf is, ben ervan overtuigd dat alle energie die ik erin stop voelbaar is. Het overstijgt echt mijn verwachtingen. Zeker die transparantie tussen de uiteindelijk meer dan vijfhonderd ringen waar het beeld uit is opgebouwd, dat is een geschenk uit de hemel. Het is een beeld met een positieve gezichtsuitdrukking, daar draagt het materiaal aan bij. Ik geloof in innovatie en menselijkheid en dat zie je terug in dit werk. Het menselijke aspect is belangrijk, dat is ook een positieve boodschap voor de jonge generatie”, zegt Andreas. 

Er zit ook een tintje technologie aan het kunstwerk: de aanlichting van Signify. “Per seizoen verandert het licht van het werk. En elk uur is er een subtiele verandering in de kleuren van het licht. Ze verwijzen naar de kleuren van de logo’s die Philips heeft gehad. Door de luchtlagen tussen het staal, lijkt Gerard te zweven als het donker is. Het is echt een plek voor ontmoeting en overdenking geworden, zo mooi, dat een beeld van tonnen staal zo’n sympathieke en uitnodigende uitstraling heeft.”