Uitkomsten behoefteonderzoek cultuuronderwijs VO

Burgerschapsvorming

Binnen het onderwerp ‘curriculumvernieuwing’ zien de deelnemende scholen duidelijke raakvlakken tussen cultuur- en erfgoededucatie en burgerschapsvorming. Van Dijk: ‘Persoonsvorming is enorm belangrijk voor leerlingen in de middelbare schoolleeftijd en daar kan cultuureducatie een grote rol in spelen.’ Donkers vult aan: ‘Burgerschapsonderwijs is verwant aan erfgoededucatie: betekenis geven aan jezelf en je omgeving, kritisch leren denken en kijken vanuit meerdere perspectieven. In de antwoorden van de scholen kwam erfgoededucatie niet vaak terug, dat bevestigt dat het een onderbelicht onderwerp is in het cultuuronderwijs. Hier liggen dus nog kansen.’

Vakoverstijgend werken

De wens voor vakoverstijgend werken en een doorlopende leerlijn binnen disciplines en niveaus is een tweede belangrijke uitkomst binnen ‘curriculumvernieuwing’. Van Dijk: ‘De vaksecties cultuur hebben een eigen visie, maar die is vaak niet opgenomen in het schoolplan. Daarmee blijven ze een eilandje binnen de school dat moet vechten voor tijd en uren en ontstaat er geen samenhang tussen de verschillende vakken.’ Donkers: ‘Een tool die er binnenkort aankomt is Evi VO. Deze monitor brengt de huidige situatie van cultuureducatie binnen de school in kaart en helpt docenten een stip op de horizon te plaatsen. Evi VO maakt de lijnen binnen school zichtbaar en biedt aanknopingspunten om het gesprek aan te gaan met intermediairs en trainers. Zij spelen een cruciale rol bij het binnenhalen van kennis in de school.’

Kansengelijkheid

‘Bij het maken van de vragen over het thema ‘kansengelijkheid’, riepen we de hulp in van een inclusie- en diversiteitsexpert,’ vertelt Van Dijk. ‘Het gesprek met haar was best confronterend, omdat we erachter kwamen hoe eenzijdig we zelf soms naar dit onderwerp kijken. Iedereen heeft onbewust vooroordelen die niet gelijkwaardig zijn, het is goed je daarvan bewust te zijn.’ Door het gesprek met de expert begrepen de onderzoekers ook beter dat in de antwoorden rondom kansengelijkheid het begrip vaak erg algemeen wordt opgevat. Donkers: ‘De aandacht voor kansengelijkheid zit bij scholen vaak in de praktische en financiële uitvoering van culturele activiteiten; ervoor zorgen dat alle leerlingen mee kunnen op een excursie. Maar er zijn veel meer facetten dan de toegang tot cultuur alleen. Zaken als lichamelijke beperkingen, niveau van cognitieve vaardigheden en met name de diversiteit in het cultuuraanbod spelen ook een rol. Er blijkt veel behoefte aan good practices om de uitvoer in de les handen en voeten te kunnen geven.’

Professionalisering

‘Voor veel vo-scholen is het vinden van een gepaste externe cultuurpartij via een intermediair nog onbekend terrein. Daar lag in de vorige twee CmK-periodes ook geen focus op, maar dat is nu in transitie en daar is nog winst te behalen,’ vertelt Van Dijk. Een aanbeveling is dan ook ondersteuning voor intermediairs bij het benaderen van VO-scholen. Zij kunnen cultuurcoördinatoren en kunstvakdocenten bijvoorbeeld helpen het gesprek met directies aan te gaan over het belang van cultuureducatie als vast onderdeel van het schoolplan.

Zelfde doel

Nu het behoefteonderzoek is afgerond en de eerste conclusies een aanbevelingen zijn geformuleerd, gaan Kunstloc Brabant en Erfgoed Brabant verkennen wat zij kunnen faciliteren voor de scholen. Van Dijk: ‘Uiteindelijk hebben alle betrokkenen, de instellingen, de docenten en de intermediairs, hetzelfde doel voor ogen: dat cultuureducatie bij de leerlingen landt en bijdraagt aan hun culturele bewustzijn, persoons- en burgerschapsvorming. Dat zie ik als onze verantwoordelijkheid.’ Donkers: ‘We praten over feitelijke zaken als beleid en regelingen, maar uiteindelijk gaat het om de jongere en hoe die zich in vol potentieel kan ontwikkelen tot een unieke volwassene. Cultuureducatie gaat niet alleen over hoe verschillend we zijn, maar hoe mooi we met elkaar kunnen groeien, samenzijn en leren. Dat is wat ons als onderzoekers en professionals motiveert.’

Hoe nu verder?