De kunst- en cultuursector is flink op z’n kop gezet door corona. Ook op scholen is die verandering merkbaar. Nu de scholen weer een tijd vol in bedrijf zijn; wat is de functie van kunst op school? En hoe zet je kunst en cultuur in als pijler in het basisonderwijs en niet als iets ‘extra’s’ erbij? Marvin Corneille zette met een aantal collega’s de boven schoolse cultuureducatie op bij Stichting Openbare Basisscholen in Helmond. “Kunst en cultuur moeten geborgd zijn in het basisonderwijs. Het is belangrijk dat het kinderen, leerkrachten en culturele instellingen verrijkt.”
Geschreven door: Simone Vos
Kunsteducatie in Helmond | Door: Biek van Bree
Onderdeel van het onderwijs
“Het is voor ons van belang dat leerlingen de culturele route in Helmond kennen en dat leerkrachten weten welke doelen ze moeten behalen als ze in een bepaalde discipline lesgeven”, vertelt Marvin. Hij is leerkracht, vormgever en coördinator van het Cultuurbureau van Stichting Openbare Basisscholen in Helmond. Het Cultuurbureau is er voor de zeven scholen in Helmond die binnen de stichting vallen. “We zijn nu zes jaar bezig met kunst en cultuur onderdeel maken van het onderwijs en langzaamaan valt alles op z’n plek. Zo hebben we net een vakantieprogramma rondom kunst en cultuur gehad en dan meldden leerkrachten zich al van tevoren aan om mee te helpen. In hun eigen vakantie. Daar doe je het toch voor?”, zegt hij.
Zonder reflectie geen kunsteducatie
Bij Stichting Openbare Basisscholen is cultuureducatie inmiddels op diverse vlakken geïntegreerd in het dagelijkse onderwijs. “We hebben doorgaande leerlijnen voor muziek en beeldende kunst in alle jaren. Daarnaast houden we in een online dashboard bij welke SLO-leerdoelen we behalen met kunst en cultuur en we doen mee aan Cultuureducatie met Kwaliteit en de Culturele Ladekast”, vertelt Marvin.
“Er zijn vijf vakdocenten die rouleren op de scholen en op twee scholen zijn er vaste muziekdocenten. Ook hebben we een kunstmenu, waarmee iedere bouw vier keer per jaar in aanraking komt met een discipline. We gaan niet alleen naar culturele instellingen toe, maar zetten juist in op reflectie. Zodat kinderen daar weer mee verder kunnen in de klas. Wanneer er geen reflectie is, is het ook geen kunsteducatie. Dan is het gewoon een losse activiteit.”
Doorlopende leerlijn
Marvin schreef zes jaar geleden een cultuurplan voor één van de scholen binnen de stichting. “We begonnen met Cultuureducatie met Kwaliteit, want er stond nog niets structureels op cultuurgebied. We deden wel veel, maar niks was geborgd. Ik had een icc-cursus gevolgd. Deze cursus voor interne cultuurcoördinatoren gaf mij de inspiratie om de school een cadeautje te geven”, zegt hij. “Daarom heb ik een plan geschreven voor de doorlopende leerlijn beeldend, omdat ik zelf een beeldende achtergrond heb.”
Om dat plan te kunnen schrijven, heb ik ook gesprekken gevoerd met Cultuurcontact, het onderwijsbureau voor cultuureducatie in Helmond. Om zo aan te sluiten op het lokale cultuuraanbod. Ik merk dat de communicatie tussen culturele instellingen en scholen vaak een vertaling nodig heeft. Doordat ik zowel ontwerper als leerkracht ben, kan ik die vertaling goed maken. De schooldirecteur was zo enthousiast over het plan, dat ik het heb herschreven voor alle zeven scholen”, zegt Marvin.
Kunsteducatie in Helmond | Door: Biek van Bree
Leerkrachten delen kennis
“De eerste vier jaar stonden in het teken van beeldend en de leerkrachten kregen professionaliseringstrainingen. Er kwam al snel veel enthousiasme vanuit het team en leerkrachten wilden er graag mee aan de slag. Dat hielp erg. In het begin waren het nog vooral culturele activiteiten, maar kunst werd steeds meer onderdeel van het onderwijs. Het scheelt dat ik zelf leerkracht ben, daardoor wist ik welke punten belangrijk zijn voor leerkrachten om mee te nemen.”
“Leerkrachten kunnen ideeën uitwisselen op een online platform en we merken dat cultuur verbindt: collega’s zoeken elkaar echt op. We hebben bijvoorbeeld ieder jaar een heel project rondom World Press Photo op alle scholen. Dat borgen we online en daarover delen leerkrachten kennis met elkaar. Zo is de informatie altijd beschikbaar en leren we van elkaar”, zegt Marvin. “Alle directies hebben voor cultuur gekozen als speerpunt, dus het wordt breed gedragen binnen de scholen. Dat is zo belangrijk.”
Kunst in coronatijd
“Doordat kunst en cultuur al zo goed geborgd zijn in ons onderwijs en we veel contacten hebben met culturele instellingen, ging dat in coronatijd gewoon door. Natuurlijk was het wel even schakelen, maar iedereen wilde graag verder en in no time draaide alles”, vertelt Marvin. Tijdens de eerste lockdown waren de scholen net bezig met hun World Press Photo expositie. “We zijn direct overgegaan naar digitaal, maakten films van de expo zodat de kinderen die toch konden zien. Ook hadden we iedere dag het OBSH journaal, dat we samen met filmbureau Beam it up maakten. Zo bleven de kinderen op de hoogte van elkaar en bleven ze bezig met cultuur.”
Oplossingsgericht
“Door kunst in te zetten, werken we veel oplossingsgerichter. Het geeft je creativiteit en op die manier konden we snel schakelen tijdens de lockdown. Het gaf het onderwijs een zetje in de goede richting. Ook culturele instellingen waren blij dat ze wel aan de gang konden blijven, het was echt een manier om iedereen te stimuleren om door te gaan. En: het is superfijn dat we nu weer op museumbezoek kunnen. Iedereen wilde zo graag weer. Er is echt behoefte aan kunst bij de leerlingen. Het is zo belangrijk voor hun ontwikkeling.”
Kunsteducatie voor álle kinderen
Naast de flexibiliteit en de reflectie die kunst losmaakt bij de leerlingen en leerkrachten, is het ook een manier om álle leerlingen bij elkaar te brengen, merkt Marvin. “Bij ons is het kunstonderwijs heel inclusief. Kinderen kunnen aan alle kunstdisciplines mee doen tijdens en na school. We investeren veel in talentontwikkeling en zorgen er ook voor dat alle kinderen daaraan mee kunnen doen”, zegt hij.
“Op school ontdekken ze waar ze interesse in hebben en daarna kunnen ze zich inschrijven voor een traject van (soms) tien weken na school. We zorgen ervoor dat kinderen bij de culturele instelling komen, desnoods met een taxi of een georganiseerde fietsploeg en dat kost hen niets”, gaat hij verder. “Vanuit onze scholen maken we hier budget voor vrij, omdat we het zo belangrijk vinden dat het structureel onderdeel is van het onderwijs. Zo zorgen we ervoor dat zo’n 2100 kinderen verspreid over zeven scholen in aanraking komen met kunst en cultuur. Op school én erbuiten.”
Inspiratiedag Cultuureducatie
Op 9 november vindt de Inspiratiedag Cultuureducatie van Kunstloc Brabant in Helmond plaats, waar dit onderwerp uitgebreid aan bod komt. Marvin Corneille is één van de sprekers op deze dag vol inspiratie, verbeeldingskracht en ruimte om elkaar te ontmoeten.
Simone Vos
Freelance journalist & schrijver+31 6 22 15 14 30
