Van restafval tot design met een verhaal

Kim & Koen

Keramiek met een verhaal

Ook Hanneke de Leeuw, Bredase ontwerper die zich bezighoudt met maatschappelijke thema’s en veelal gerecyclede keramiek gebruikt in haar werk, is zich bewust van het materiaal dat ze inzet. In 2013 studeerde ze af in interieurvormgeving in Brussel, na een carrière als jurist Europees recht. “Ik zorg voor een ontwerp met een verhaal erachter. Zo maakte ik een serie van bestek met echte lamspootjes. Dat is slachtafval, dus zou het anders weggegooid worden. Ik wil mensen bewust maken van wat er in de maatschappij gebeurt.”. Ook in haar serie borden waarin ze de landkaart van Nederland verwerkte, zit een boodschap. Wanneer je er soep in schenkt, komen sommige delen onder ‘water’ te staan en sommige niet. Daarmee wil ze de klimaatverandering aankaarten.

“Tijdens het werken met keramiek gooide ik best vaak een mislukt ontwerp weg. Dat is zonde, want ik wil het liever hergebruiken. Daarom begon ik mijn onderzoek naar het recyclen van keramiek. Ik kwam erachter dat ze in Japan daarin al ver waren en ik ging precies in dat jaar, 2017, op vakantie naar Japan. Dus heb ik daar wat onderzoeksinstituten bezocht en kreeg ik een iets beter beeld van hoe keramiek te recyclen. Je moet het helemaal vermalen en dan is dat de basis voor het nieuwe ontwerp”, vertelt Hanneke. “De toegevoegde waarde is dat je vermaalde glazuur terugziet in het nieuwe stuk.”

Hanneke de Leeuw

Natuurlijke modeontwerpen

Agnes van Dijk (FashionArt) uit Eindhoven is zich als modekunstenaar ook bewust van het materiaal dat ze gebruikt. Ze maakt kleding die als kunst te dragen is, van natuurlijke materialen als sinaasappelschil en savooiekoolbladeren. “In de modewereld is al zoveel overproductie en de mensen die de stoffen verven, lopen risico’s. Daar wil ik niet aan mee doen”, vertelt Agnes. “Ik ben altijd al gefascineerd geweest door de huid. Je grootste orgaan, die je beschermt en die heel bepalend is voor je uiterlijk. Daardoor kwam ik op de sinaasappelhuid, veel vrouwen hebben er last van, dus ik dacht: ‘Daar kan ik beter iets leuks mee doen. Omarm het.’”

“Ik besloot sinaasappelschillen te preparen, zodat ik er creaties van kon maken. Ik gebruik ons eigen restafval, waardoor het heel duurzaam is. Het heeft me echt even gekost om uit te vinden hoe ik sinaasappelschillen zo kon bewaren dat de creaties die ik maakte niet meteen bedorven. Dat duurt jaren, want je moet experimenteren en er zit een heel scheikundig proces achter. Ik voeg geen kleurstoffen toe en om het geheel te verstevigen, gebruik ik mijn haar. Dat is heel stevig. Alles is biologisch afbreekbaar. Meestal maak ik jurken of mantels, die dan tijdens een performance of fotoshoot worden gedragen. Om de punten waar spanning opkomt te verstevigen, gebruik ik vloeibaar rubber dat ik zelf maak. Het is een bewerkelijk proces waar je veel tijd en geduld moet hebben.”

Agnes van Dijk

De ontwerpen van Hanneke kosten ook veel energie en tijd, omdat ze haar keramiek vermaalt in de ‘kaakbreker’ van de TU in Delft. “Het is niet zo dat je de keramiek erin gooit en het zo klaar is. Je bent er een halve dag mee bezig en dan heb je een klein zakje. Dat meng ik dan met nieuwe klei en zo is ieder ontwerp anders”, vertelt ze. “In het begin heb ik de keramiek met de hand vermalen bij Cor Unum in het atelier. Dat was nog bewerkelijker.”

“Maar: daar heb ik wel een mooie opdracht gekregen. Ik was met keramieken borden bezig daar en de chef van de Lindenhof in Nuenen kwam daar langs en zag mijn werk. Hij vroeg me de borden voor hen te maken”, zegt Hanneke. “Dat is uitgegroeid tot een recyclingproject voor diverse restaurants. Ik gebruik hun keramiekafval nu om nieuwe borden te maken. Kleine series, maar heel waardevol. Het heeft een aanlooptijd nodig gehad van een paar jaar, maar nu merk ik dat steeds meer mensen interesse hebben in mijn keramiek en dat ze de manier van werken mooi vinden. Op aanvraag vind ik ook veel beter, want als ontwerper moet je niet van alles de wereld inslingeren.”

Meubels met een verhaal

Kim & Koen werken ook steeds meer op aanvraag en zorgen voor ontwerpen met een goed verhaal erachter. “Toen we net begonnen, maakten we vooral meubels voor kennissen en vrienden en breidde ons netwerk langzaam uit. Mensen brachten restpartijen hout bij ons en onze materialenhaven raakte overvol”, zegt Koen. “Op een dag kwam er iemand waarvan de ouders overleden waren en de meubels uit het huis aan ons wilde geven. Van die oubollige eikenhouten meubels. Het leek ons mooi om iets nieuws daarvan te maken en dat aan die persoon terug te geven. Zo blijft de herinnering in het materiaal zitten”, vertelt Koen. “We kijken heel goed naar het materiaal en proberen dat op z’n best her te gebruiken. Zo maakten we laatste een nieuwe keuken van een oude, eiken vloer uit datzelfde huis. Omdat eikenhout de neiging heeft tot kromtrekken, hebben we speciale greepjes ontworpen die dat probleem oplossen. Dan is het extra duurzaam en mooi”, zegt Kim. 

“Wanneer je met restmateriaal werkt, moet je je wel realiseren dat je echt plezier moet hebben in het bewerken van het materiaal en om te spelen met wat je hebt”, zegt ze. “Het puzzelwerk, de tijd en energie die je erin steekt; dat is het allemaal waard, maar dat moet je er wel voor over hebben.”