Kunst wordt steeds vaker ingezet bij maatschappelijke thema’s. Het confronteert, zet je aan het denken en geeft daardoor een andere kijk op maatschappelijke vraagstukken. Zo ook bij community art: een kunstenaar gaat als procesbegeleider aan de slag met een maatschappelijk thema en werkt daarin samen met alle betrokkenen. In de serie Makers in beeld komen deze kunstenaars aan het woord. Ze vertellen over hun drijfveren om de projecten aan te pakken. Monique Zijp, artistiek en algemeen leider van EELT Theatercollectief bijt het spits af. Haar EELT Theatercollectief bestaat sinds 2010 en het doel van het achtkoppige collectief is om met onderwerpen aan de slag te gaan waarvan je eelt op je ziel krijgt of juist verliest.
“Samen met professionele makers kunst in de wijk brengen, biedt een goede manier om bewoners de kans te geven hun verbeelding voorop te zetten. We geven ze een blik op wat er allemaal mogelijk is. De bewoners daarna meenemen in een maakproces en samen aan projecten werken, is het leukste dat er is. We vinden het belangrijk om mensen te bereiken die niet zo snel met kunst in aanraking komen”, aldus Monique.
Samenwerken als collectief
“Doordat EELT als collectief werkt, zijn er verschillende kunstenaars met uiteenlopende perspectieven betrokken bij een project. Dat is als kunstenaar heel tof om zo een project samen te maken en elkaar te inspireren”, vertelt Monique. “Onze onderlinge samenwerking om het project zo goed mogelijk op te zetten en te begeleiden, is doorgaans goed te zien voor de mensen uit de wijk. De mensen lachen of verbazen zich over onze precisie, gestuntel en geëxperimenteer; dat werkt ontwapenend.”
“Kunst en het creatieve proces dat erbij komt kijken, zijn voor ons goede manieren om levensvragen te onderzoeken”, vertelt Monique. “We benaderen maatschappelijke thema’s op een vrolijke en constructieve manier. We willen juist niet inpeperen wat niet goed gaat, maar bekijken wat wél goed gaat. We kijken naar wat mensen kunnen.”
Aansluiten bij de vraag
“We vinden het fijn als organisaties ons een vraagstuk voorleggen, want dan ligt er een duidelijke kwestie waarop we kunnen reageren. We werken bijvoorbeeld samen met welzijnsinstellingen als ContourdeTwern, maar ook scholen, bedrijven, Erfgoed Brabant en GGD Hart voor Brabant”, aldus Monique., “De vragen gaan over maatschappelijke doelen maar zijn complex en we werken ook vaak met moeilijk te bereiken doelgroepen. Daar komt nog bij dat er vaak al heel veel is geprobeerd voordat opdrachtgevers een kunstenaar inschakelen,” zegt Monique. “En toch hoopt iedereen op direct resultaat.”
Geraakt in de wijk
“Vaak is een project in het begin taai: je moet vooral relaties opbouwen, je goed voorbereiden en uitknobbelen wat van belang is voor deze doelgroep en dit project”.
Pas wanneer Monique en haar theatercollectief de wijk ingaan, merkt ze hoe de dynamiek in de buurt is en hoe ze daarop in kunnen spelen. “Het is vaak hartverwarmend hoe mensen loskomen als je samen iets creatiefs doet, hoeveel vertrouwen er mogelijk is. Dan ontdek je allerlei talenten en verbindingen, die je anders nooit had gezien”, vertelt ze.
Complexe processen kosten tijd
“Daarom vind ik het zo belangrijk dat je langer in een wijk kunt blijven: het zijn complexe processen die tijd kosten. Vaak duren community art-projecten maar een half jaar, terwijl ik vind dat anderhalf jaar een ideale periode is. Dan heb je zes maanden om te oriënteren, een half jaar voor de processen en nog eens zes maanden voor het eindspektakel. Dat is nu nog niet lang niet altijd het geval. Dat is jammer, want je merkt: hoe langer je de tijd hebt, hoe meer de creativiteit gaat stromen. Als ik merk dat EELT mensen een stap verder helpt, is een project geslaagd. Ook wanneer mensen nieuwe plekken ontdekken in hun wijk, een nieuw talent ontwikkelen en artistieke successen behalen, is het project gelukt. De nieuwe verbindingen in een wijk en de gelijkwaardigheid met de betrokkenen, dat is het mooist.”
Meer over community art
In Brabant gebruiken we kunst en cultuur bij maatschappelijke vraagstukken. Community Art Brabant brengt nieuws, kennis en netwerken samen voor community art, buurtcultuur en social design.
Iris van den Boezem
Freelance redacteur en tekstschrijver
