Maand van de amateurkunst
De helft van alle Brabanders is amateurkunstenaar. Maar mensen kennen hen vooral als juf, opa of accountant en niet als toneelspeler, pianist of vlogger. Daar komt met de landelijke iktoon-campagne in de maand juni verandering in. Dan laten culturele instellingen, verenigingen, vakdocenten en amateurkunstenaars verspreid door het hele land hun creatieve gezicht zien. Iris vroeg vier Brabantse amateurkunstbeoefenaars naar hun passie voor kunst en hoe kunstbeoefening hen inspireert en motiveert.
Geschreven door Iris van den Boezem
Daar zat ik. Rechte houten stoel, glimmende akoestische gitaar fier op schoot. Het instrument was eigenlijk net iets te groot voor mijn korte kinderarmen, maar dat maakte me niets uit. Elke dag zat ik zo te ploeteren. In mijn vrije tijd, zonder dat het van iemand moest. Oefenen, oefenen, oefenen. Muziek leren maken was in het begin best hard werken, vond ik toen. Maar wat belangrijker was: ik leerde iets nieuws. Ik kon iets dat ik daarvoor nog niet kon.
De kans is groot dat je, net zoals ik, een muziekinstrument speelt. Of misschien schilder je, fotografeer je of bestook je je familie en vrienden met zelfgeschreven gedichten. Ongeveer 1,2 miljoen Brabanders, circa de helft van alle inwoners van onze provincie, is amateurkunstenaar.
De kracht van kunstbeoefening
“De energie die ik krijg van fotograferen, dat was echt een verrassing voor mij. Foto's maken en vervolgens bewerken: het pakte zo leuk uit. Dat had ik van tevoren niet bedacht.” Technisch oogheelkundig assistent Eva de Zanger (48) uit Helmond had geen ervaring met fotografie en tijd voor een cursus was er ook niet. Ze kocht een goede fotocamera omdat ze de bijzondere details die ze op straat en op vakantie tegenkwam wilde vastleggen. Ook de foto's die ze beroepsmatig maakt, in het Jeroen Bosch Ziekenhuis, inspireerden haar. Een half jaar geleden ontstond hieruit het idee te gaan schilderen en sindsdien maakt ze ‘#MedicalArts'.
Mensen zoals Eva zijn er meer. Ze beginnen bij toeval met kunst maken en ze blijven het doen omdat het zo goed bevalt. Een peiling door het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) laat zien dat naast persoonlijke ontwikkeling, factoren als plezier beleven, iets met anderen doen en ontspanning van belang zijn voor mensen om met kunstbeoefening te starten én ermee bezig te blijven.
Voor Karel Gulickx (63) uit Baarle-Nassau is muziek maken een wezenlijk onderdeel van zijn mens-zijn. 'Het geeft zo'n kick als het lied dat ik heb geschreven in de praktijk ook echt 'werkt'. Voor mij is het dan bijna alsof ik 'n kleine heb gekregen, zo mooi!' Gulickx is gepensioneerd docent tekenen. Van kinds af aan schrijft en maakt hij muziek in zijn vrije tijd. Eerst op de gitaar en later op de trombone. Karel is naast zijn werk zijn hele leven al amateurkunstenaar. Iedereen zou in zijn leven minstens één lied moeten schrijven, vindt hij: 'Met muziek zeg je zoveel meer dan met woorden alleen.'
Ontwikkeling
Terwijl ik aan dit artikel werkte, vroeg ik me af: hoe ben ik ook alweer begonnen met mijn eigen muzikale hobby? Ik had geen oom die me inspireerde om dit instrument op te pakken en er was ook geen idool waardoor ik op het idee werd gebracht. Nee, het lag eigenlijk veel simpeler: alle kinderen in mijn klas gingen naar de plaatselijke muziekschool en ik dus ook.
Amateurkunstbeoefenaars leren op verschillende manieren om beter te worden in wat ze doen of wat ze maken. Het gros leert het door het gewoon zelf te doen. Een derde van alle amateurkunstbeoefenaars, ongeveer twee miljoen Nederlanders, volgt volgens het LKCA lessen, cursussen of workshops.
De broertjes Levan (12) en Giorgi (10) uit Den Bosch zijn hier een mooi voorbeeld van. Zij kwamen via een workshop in aanraking met keramiek. 'Ik vond het meteen heel erg leuk,' zegt Levan. 'Met klei kun je van alles maken, zoals beelden en potten'. Hun moeder gaf ze op voor de workshop en beide jongens waren direct enthousiast. Ze besloten om een cursus te gaan volgen. Wat er op de cursus gedaan wordt is steeds weer iets anders: de ene keer ligt de nadruk op boetseren en een andere keer gaan de kinderen met een draaischijf aan de slag. 'Van met klei bezig zijn, leer ik hoe ik me moet concentreren,' vertelt Giorgi wijs. 'Keramiek is belangrijk voor mij: ik vind het fijn om mijn fantasie te gebruiken.'
Naast leren op een school of via een cursus en leren door het zelf te doen is er nog een derde vorm van ontwikkeling waar amateurkunstbeoefenaars gebruik van kunnen maken: individueel leren met hulpmiddelen. Vroeger ging dat bijvoorbeeld via boeken, maar tegenwoordig kun je gemakkelijk online aan de slag.
Mijn muzikale carriére is een vroege dood gestorven. Het spelen vond ik leuk, maar ik had geen klik met de docent. Als er toen een app of een YouTube-tutorial was geweest, had dat me misschien kunnen helpen toch verder te gaan. En dan stond ik nu met mijn optreden in het agenda-overzicht van iktoon. Ach, het is nooit te laat om opnieuw te beginnen.
Leer Brabantse amateurkunstbeoefenaars kennen tijdens iktoon!
Heel Nederland is in juni het podium van alle amateurkunstenaars. Met iktoon geven culturele instellingen, verenigingen, vakdocenten en amateurkunstenaars op deze manier een positieve impuls aan het draagvlak voor kunst en cultuur. Zo ook in Brabant. Kunstbalie ondersteunt deze maand.
Iris van den Boezem
Freelance redacteur en tekstschrijver
