Spoken word performer Amara van der Elst (19) hield tijdens de Nationale Herdenking op 4 mei een bijzondere voordracht. Met haar persoonlijke verhaal over vrijheid wist zij miljoenen Nederlanders te raken. Het gesproken woord – spoken word - krijgt de laatste tijd steeds vaker een podium, ook internationaal. Tijdens de inauguratie van Joe Biden maakte Amanda Gorman (22) veel indruk met een gedicht over haar erfgoed en toekomstdromen voor Amerika. Hoe leeft spoken word in onze provincie? MEST zocht het uit en sprak met vier Brabantse woordkunstenaars.
Geschreven door: Elmay Claassen
Isis van Geffen & Jasper van den Bovenkamp
De Tilburgse Isis van Geffen (24) en Jasper van den Bovenkamp (24) dompelen zich dagelijks onder in de wereld van spoken word. Dat doen zij individueel, maar ook als duo. “Wij kennen elkaar via Poetry Circle 013, een collectief voor het gesproken woord. Tijdens de eerste les deden we een kennismakingsoefening waarbij we elkaar twee minuten in de ogen moesten aankijken. Aan de hand daarvan moest je vervolgens een stuk schrijven over de ander. Daar is de vonk tussen ons overgesprongen,” vertelt Isis.
Jasper is zijn hele leven al bezig met rap en het schrijven van teksten. Tijdens zijn studie aan de Rockacademie in Tilburg wees een docent hem op Poetry Circle 013. Jasper: “Daar heb ik ontzettend veel geleerd en mijn schrijven kunnen verdiepen. Ik ontdekte daardoor wat de kracht is van spoken word. Tekst op zichzelf, zonder muziek, is enorm krachtig. Er is dan alleen nog maar dát, waardoor de woorden sterker binnen komen.” Jasper combineert zijn muziek nu met spoken word, binnen zijn band De Maalstroom en met zijn solo-act Qube.
Levendige scene
Isis is vorig jaar gestart op de Cabaretacademie. “Na mijn tijd bij Poetry Circle wist ik zeker dat ik graag op het podium wilde staan,” vertelt ze, “Nu wil ik cabaret combineren met spoken word. Ik zou op die manier nog wel een keer een stuk willen maken over het effect van sociale media. De beelden waarmee wij dagelijks overspoeld worden hebben veel invloed op mij.”
Isis en Jasper zien dat spoken word steeds meer aandacht krijgt. In Tilburg is er een levendige scene en worden veel open podia georganiseerd, zoals het evenement Behapbaar dat Jasper organiseert. “Ik merk zelf ook dat er op niet-spoken word evenementen ook steeds meer spoken word gedaan wordt. Bijvoorbeeld in de theaterwereld zie je het nu vaker voorbij komen,” vertelt Isis. Zo droeg Isis op het Opera Forward Festival, van het Nationaal Opera en Ballet, een bijzonder stuk voor. Isis: “Het was een serie over de zeven hoofdzonden. Mijn voordracht ging over lust. Dat is een goed voorbeeld van dat spoken word echt wel een dingetje wordt. Zelfs het klassieke Nationaal Opera en Ballet kiest nu vaker voor een meer urban kunstvorm als deze.”
Carmen Verduyn
“Ik wil ervoor zorgen dat poëzie evenveel triggert als een serie als Friends of The Fresh Prince of Bell Air,” vertelt Carmen Verduyn (27), spoken word artiest uit Eindhoven. “Met mijn kunst wil ik taboes doorbreken en zware onderwerpen luchtig en bespreekbaar maken. Ik vertel bijvoorbeeld over onmogelijke liefde, het vergeten van wie je bent of het verliezen van je stem.”
Carmen wilde zich zes jaar geleden aansluiten bij Poetry Circle 040, maar kon het inschrijfgeld van honderdvijftig euro niet betalen. Daarom solliciteerde ze als stagiaire, waardoor ze de lessen gratis kon volgen. Tijdens die periode ging ze voor het eerst op een podium staan en raakte ze verknocht aan spoken word. Nu is ze medeoprichter van Onuitgesproken en Losse Eindjes, platformen voor literaire performances in Eindhoven, en draagt ze regelmatig haar eigen werk voor.
Meer aandacht voor spoken word
Ook Carmen ziet dat spoken word steeds meer aandacht krijgt. “De scène legt steeds sneller verbindingen met andere kunsten. Daardoor stijgt de kwaliteit van spoken word in Brabant en zie je dat de scène nog sterker groeit dan voorheen. Evenementen trekken meer publiek, lessen zitten altijd vol en workshops voor gevorderden groeien in populariteit.”Onlangs wonnen Onuitgesproken en Losse Eindjes de stimuleringsprijs van Cultuur Eindhoven. Daarnaast ontving EMOVES, waar deze initiatieven onderdeel van zijn, een honorering van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Carmen vertelt daarover: “Artiesten uit de stad hebben daardoor een landelijk aanzien en podium gekregen, ook digitaal tijdens corona. Artiesten als Monique Hendiks, Berendine Venemans, Terence van Lange, Tessa Gabriels en Verid Croon moet je écht eens checken.”
Onias Landveld
Onias Landveld (35) is oud-stadsdichter van Tilburg en een bekend gezicht binnen de Brabantse en landelijke spoken word scène. Wellicht ken je hem van TalentHub, een initiatief van Kunstloc en de provincie voor talentontwikkeling in Noord-Brabant. Deze bezige bij geeft nu les in storytelling, runt een productiehuis, maakt theatervoorstellingen en organiseert The Stage, een evenement voor spoken word in Tilburg en Eindhoven. Onias: “Een oud-collega wist dat ik schreef en schopte mij ooit het podium op. Hij schreef mij in voor een dichtwedstrijd, waar ik vervolgens tweede werd. Zo raakte ik betrokken bij Poetry Circle en toen ging de bal rollen. Ik was toen dertig, dus eigenlijk kwam het pas vrij laat.”
Onias zet spoken word in om mensen te verbinden. “Ik verpak maatschappelijke thema’s in behapbare verhalen. Zo laat ik zien dat er meer is wat ons verbindt dan wat ons scheidt. Het gaat voornamelijk over situaties die ik zelf meemaak.” Spoken word heeft veel betekend voor Onias. Dat wil hij nu ook overbrengen aan de nieuwe generatie. “Ik zou willen dat er ook meer aandacht aan wordt gegeven op scholen. Spoken word is een perfecte manier om jongeren aan het lezen, schrijven en spreken te krijgen. Hier probeer ik met The Stage ook aan bij te dragen.”
Elmay Claassen
Freelance redacteur en tekstschrijver
