Zakelijk leiders doen ertoe. Daarom hebben Kunstloc Brabant en Brabant C het initiatief genomen om te zorgen dat er een Brabantse editie komt van het succesvolle landelijke leerprogramma Leiderschap in Cultuur (LinC): LinC Brabant. Tijdens een webinar vertelden Gosuin van Heeswijk van Kunstloc Brabant, Frans van Doormalen van Brabant C, en Marcella Ponsen en Paul Adriaanse van LinC over het programma. Maurice Dujardin, deelnemer aan LinC in 2014, vertelde over zijn ervaringen en over het alumninetwerk Club LinC.
Wat is het belang van LinC Brabant?
Gosuin van Heeswijk: Kunstloc Brabant en Brabant C zijn al vier jaar bezig om een Brabants LinC-programma op te zetten en we zijn blij dat het is gelukt. De reden waarom we dit in Brabant op wilden zetten is dat er veel goede ideeën en artistieke plannen zijn, maar ook dat de zakelijke ontwikkeling daarop achterblijft. De zakelijke mogelijkheden om die plannen tot uitvoering te kunnen brengen kunnen nog worden ontwikkeld. Daarom zetten we met dit programma in op professionals in de Brabantse culturele sector die zich verder kunnen ontwikkelen in hun zakelijk leiderschap. Daarnaast delen in dit programma de deelnemers hun ervaringen en leren ze van elkaar. Ook dat sprak ons aan. Kunstloc Brabant en Brabant C zijn logische partners, omdat zij beide een opgave hebben wat betreft het stimuleren van cultureel ondernemerschap.
Frans van Doormalen: Het is heel goed dat in deze Brabantse variant van het programma de focus ligt op zakelijk leiderschap, want zakelijk leiders doen ertoe. Ze zijn belangrijke mensen die medebepalend zijn voor het succes van artistieke projecten. Daar moet je dus in willen investeren als organisatie. Met dit programma gaan we ook een netwerk bouwen. Als we in 2 jaar tijd 40 zakelijk leiders kunnen laten deelnemen, dan is dat een enorm groot cadeau voor Brabant en voor de deelnemers en hun organisatie. We zijn blij dat we hiermee van start kunnen gaan.
Wat verstaan jullie onder zakelijk leiderschap?
Marcella Ponsen: Daar bestaat veel verwarring over. Vaak wordt een zakelijk leider gezien als de hoofd boekhouder of iemand die budgetten beheert en subsidieaanvragen doet. Maar het is echt breder. Het draait meer om iemand die kijkt naar de lange termijn, langetermijndoelen stelt en manieren vindt om het artistieke werk te kunnen uitvoeren. Bijvoorbeeld door het vinden van financiering, publiek of aandacht voor het werk.
Gosuin van Heeswijk: Binnen culturele organisaties is het onderscheid tussen zakelijk en artistiek leider niet altijd zwartwit, omdat het vaak met elkaar is verweven. Artistiek en zakelijk leiders functioneren vaak in een symbiose. Bovendien kan eenzelfde persoon ook artistiek en zakelijk leider tegelijk zijn. Het programma is dus niet alleen voor puur en alleen zakelijk leiders.
Wat is het Brabantse gehalte van LinC Brabant?
Paul Adriaanse: De regionale edities onderscheiden zich van de landelijke editie, omdat je accenten kunt leggen. Dat is bij LinC Brabant ook het geval. Het geeft je de mogelijkheid om het programma op onderdelen te verdiepen.
Frans van Doormalen: De sessies vinden plaats bij culturele instellingen in Brabant, om zo een kijkje achter de schermen te krijgen. Ook zijn de TIAS Business School, de BuAS (Breda University of Applied Sciences), en de BOM (Brabantse Ontwikkelings Maatschappij) betrokken. Met de ervaring van de Universiteit Utrecht aan ene kant en Brabantse partners aan andere kant is het een hele sterke combinatie.
Marcella Ponsen: Sommige Labs zijn al ingevuld. Zo is het lab ‘Waardecreatie en impact’ samen met de TIAS. ‘Marketing en publieksontwikkeling’ is samen met BUAS, en ‘Businessplanning en validatie’ is samen met de BOM. Nog niet alle sprekers zijn gekozen, zodat we nog kunnen inspringen op ontwikkelingen.
Hoe is het LinC-programma ontstaan?
Paul Adriaanse: LinC is ontstaan in 2013, op initiatief van ministerie OCW. Na de forse bezuinigingen werd het tijd om te investeren in het veld. OCW dacht dat investeren in persoonlijke ontwikkeling het meest effectief zou zijn, want daar maak je het veld als geheel sterker mee. Sindsdien zijn er vier landelijke edities gedraaid, en is er nu ook LinC Lage Landen. Er zijn ook enkele regionale edities opgezet, en een korter programma. In het voorjaar starten we met LinC Artistiek.
Inmiddels zijn er 270 mensen opgeleid. Het programma is altijd een combinatie van persoonlijke ontwikkeling, leren van elkaar en kennisoverdracht. Daarnaast maak je deel uit van de learning community. Die community loopt na afronding van het programma ook door, in de vorm van de alumnivereniging Club LinC.
Wat levert het je op?
Maurice Dujardin: Wat mij het meest is bijgebleven zijn de labs. Dit waren lange en intensieve dagen, soms ook confronterend. Je gaat dan echt praktisch aan de slag met elkaar aan de hand van cases. In de tussenfases tussen labs kun je de ervaring uit deze labs meteen toepassen in je dagelijkse werk. Dat maakt het echt anders dan een intensieve korte cursus. Het werkt dan veel duurzamer op die manier, omdat je de kennis en ervaring steeds kan toepassen.
Het is ook inspirerend om veel verschillende mensen met verschillende achtergronden te leren kennen. Je komt dan in aanraking met andere disciplines die vergelijkbare vraagstukken hebben. Daardoor kijk je vervolgens ook makkelijker buiten de grenzen van de culturele sector, zoals de publieke sector. Ook hier spelen dezelfde vraagstukken en problemen. De rol en relevantie van cultuur kan veel groter zijn.
Kun je een voorbeeld geven hoe je de ervaring van een lab meteen kan toepassen?
Maurice Dujardin: Je leert echt om samen te werken. Zo deden wij ooit eens een rollenspel op een scheepswerf in een Russische havenstad. In feite speelde je een mini-versie van het echte leven na. Je moest dan in groepjes vanuit je deelbelang allianties sluiten. Hier haalde je enorm veel uit: het loslaten van je eigen belang en om samen te werken. En je leert iets nieuws van jezelf kennen.
Ik was voorheen altijd vanuit de autonomie en het overleven van de eigen culturele instelling te denken. Maar kennisdelen is juist waardevol, en uit je eigen bubbel stappen. Daarna durfde ik me veel meer open te stellen. 1 en 1 is 3. Dit is de les ook voor Brabant. Er is hier weinig geld, we zullen het hier altijd wel met elkaar moeten doen. Van 1 euro samen 3 euro maken.
Wat is Club Linc?
Maurice Dujardin: Het netwerk is echt een positief punt van LinC wat je ook vasthoudt. Voor mij is het nu vijf jaar geleden, maar ik heb bijna dagelijks profijt van dat netwerk dat je door het programma hebt opgebouwd. Met name met de mensen uit je leergang, dat zijn in feite vrienden voor het leven. En dat netwerk groeit maar door. Na het landelijke programma wilden we dat dat netwerk blijft bestaan. Hoe organiseren wij als alumni de toekomst? Daar is Club LinC uit ontstaan.
Club LinC bestaat nu uit 150 leden. We zijn net een jaar bezig. Het is in corona-tijd opgestart. We organiseren een groot LinC-congres in het najaar, intervisiesessies, masterclasses etc. We hebben als Club LinC ook budget om af en toe mensen uit te nodigen om nieuwe inzichten te delen.
Je haalt alles op wat je geleerd hebt bij de nieuwe uitdagingen die je tegenkomt. Het is nu ook hard nodig: we moeten elkaar blijven inspireren en we moeten blijven nadenken hoe we verandering door kunnen voeren voor onszelf en voor onze sector. Er liggen kansen voor het dwarsverbanden leggen met andere domeinen, dat is hoe de toekomst is.
Ik hoorde gisteren de term wederombouw, niet wederopbouw. Als leiders in cultuur moeten we die taak en verantwoordelijkheid voelen, om de rol van cultuur belangrijker te maken. We moeten verandering doorvoeren, er is een noodzaak om te vernieuwen. LinC Brabant is daar een platform voor.
