Zoek bijvoorbeeld naar een activiteit of pagina

Regelmatig krijgen we in ons gratis spreekuur vragen van ondernemers over opdrachten, overeenkomsten en het regelen van auteursrecht. Dit is een onderwerp waar we ook kunstenaars graag op willen wijzen, want vaak wordt er niet stil gestaan bij het aangaan van opdrachten. Meestal wordt er dan een standaardcontract tevoorschijn getoverd - als er al een contract gebruikt wordt. Maar is jouw auteursrecht wel goed geregeld bij een nieuwe opdracht? Zo nee, dan wordt het tijd om daar toch eens naar te kijken, voordat er dingen met uw werk gebeuren die je niet had voorzien. Zo ja, dan zijn hier wat punten waar je rekening mee kunt houden. Onthoud: je bent natuurlijk niet verplicht om alles te regelen in overeenkomsten, maar problemen voorkomen is over het algemeen toch prettiger dan problemen oplossen.

- Geschreven door Yvonne Vetjens

Moet auteursrecht ergens worden vastgelegd?

Het goede nieuws meteen eerst: nee, dat hoeft niet. Als je een origineel werk maakt dan zit daar meteen auteursrecht op. Let op, het gaat hier om waarneembare werken. Op alleen een idee kan geen auteursrecht rusten. Maar stel dat je ergens in je atelier een schilderij, dus een tastbaar werk, in een kast hebt liggen dat nog niemand heeft gezien. Binnenkort wordt het tentoon gesteld. Vervolgens zie je online een werk dat wel heel veel op dat van jou lijkt É auteursrechtinbreuk! Toch? Zo werkt het niet, want de ander kan onmogelijk jouw werk hebben nagemaakt, aangezien je het nog nooit naar buiten hebt gebracht. WŽl is het zo dat die ander moet bewijzen dat hij niet heeft nagemaakt; dat is meestal vrijwel onmogelijk. Dus, ook al heb je automatisch auteursrecht, het is toch verstandig om te zorgen dat je kunt bewijzen wanneer je het werk gemaakt heeft en wellicht het ook dan al 'aan de buitenwereld te laten zien'.

Arbeidsovereenkomst of opdrachtovereenkomst?

Kunstenaars zijn vaak zzp'ers en freelancers en zullen daarom eerder in opdracht werken dan in loondienst. Dit heeft verschillende voordelen, ook voor het auteursrecht! In een arbeidsrelatie komt het makerschap namelijk bij de werkgever te liggen - als voorbeeld noem ik een grafisch ontwerper die in loondienst is bij een reclamebureau. Maar werk je in opdracht - dus maak je bijvoorbeeld als zelfstandig kunstenaar een schilderij voor bij iemand in huis - dan blijf je rechthebbende van de auteursrechten, tenzij anders is afgesproken. Als zelfstandige heb je dus (terecht) meer zeggenschap over je zelfgemaakte werk. Er rust alleen auteursrecht op waarneembare werken. Op enkel een idee kan geen auteursrecht rusten.

Hoe wordt het werk naar buiten gebracht?

Ik schreef al eerder over dit onderwerp, maar een korte herhaling kan geen kwaad. Er zit namelijk voor opdrachtnemers echter een addertje onder het gras in de vorm van artikel 8 van de Auteurswet. Dit artikel zegt in wat ouderwetse taal:

'Indien eene openbare instelling, eene vereeniging, stichting of vennootschap, een werk als van haar afkomstig openbaar maakt, zonder daarbij eenig natuurlijk persoon als maker er van te vermelden, wordt zij, tenzij bewezen wordt, dat de openbaarmaking onder de bedoelde omstandigheden onrechtmatig was, als de maker van dat werk aangemerkt.'

Dus: stel, je hebt enkele posters ontworpen voor een campagne van een stichting. Die stichting brengt deze posters naar buiten, maar daarop staat de naam van de stichting - nergens staat dat jij de maker bent. Tenzij je kunt bewijzen dat de openbaarmaking van de posters door de stichting onrechtmatig is, is de stichting in dit geval maker van de auteursrechten op de posters geworden.

Moraal van dit verhaal: zorg dat zwart op wit staat dat jij de maker en auteursrechthebbende van het werk bent, dan kan dit soort misverstanden niet voorkomen.

Yvonne Vetjens

juridisch medewerker bij Dohmen advocaten, zzp'er in de culturele sector

auteursrecht

Kun je werk vrijmaken van auteursrechten?

Er is de nodige kritiek op auteursrecht in een tijd waarin alles eindeloos gedeeld wordt. Ook is er veel kritiek op de onduidelijkheid hierin: veel mensen maken inbreuk zonder dat ze het doorhebben. Maar waarom ingewikkeld doen in een tijd waarin #sharingiscaring het motto lijkt te zijn. Mestmag.nl duikt in het onderwerp en beschrijft hoe het werkt om je werk vrij te maken van auteursrecht.

19 juni 2018
Kun je werk vrijmaken van auteursrechten?

Kunst en hergebruik: hoe zit het met auteursrecht?

Kunstenaars gebruiken regelmatig oude kunstwerken voor een nieuw werk. Denk hierbij aan collages of een satirisch werk. In juridisch jargon heet dat verveelvoudiging van een werk. Wat mag er wel en wat mag niet? Een stoomcursus auteursrecht voor kunstenaars.

20 februari 2018
Kunst en hergebruik: hoe zit het met auteursrecht?

Auteursrecht in een internationale context

Als cultureel ondernemer kom je er niet door in je atelier of achter je laptop te blijven zitten. Het loont om naar buiten te treden, mensen te leren kennen en samen te werken. Met lokale of internationale partners. Slim zakendoen is jezelf indekken. Wat kun je bijvoorbeeld doen om het auteursrecht op jouw werk tijdens een samenwerking te beschermen?

17 augustus 2017
Auteursrecht in een internationale context

Merkenrecht in de praktijk: 013 vs 0113

Podium 0113 ging volgens de rechter de grens over. De naam Podium 0113 lijkt te veel op Poppodium 013 en Podium 0113 moet dus op zoek naar een andere naam. In dit artikel legt Yvonne uit waar de uitspraak op is gebaseerd en leer je meteen de basics van merkenrecht.

1 augustus 2017
Merkenrecht in de praktijk: 013 vs 0113

Sloop of aantasting van een bouwwerk: de rechten van architecten

De afgelopen maanden vonden er twee rechtszaken plaats waarin architectuur centraal stond.

11 april 2017
Sloop of aantasting van een bouwwerk: de rechten van architecten

Van wie is die tweet? Auteursrecht en social media

In het gratis spreekuur van Dohmen advocaten komen regelmatig vragen van ondernemers voorbij over het online gebruiken van afbeeldingen.

9 maart 2017
Van wie is die tweet? Auteursrecht en social media

Spoedcursus beoordeling inbreuk auteursrecht

Auteursrecht is in de praktijk soms een behoorlijk ingewikkeld onderwerp.

19 januari 2017
Spoedcursus beoordeling inbreuk auteursrecht

Werk in opdracht & auteursrecht

Regelmatig krijgen we in ons gratis spreekuur vragen van ondernemers over opdrachten, overeenkomsten en het regelen van auteursrecht.

13 december 2016
Werk in opdracht  & auteursrecht

Een inleiding in auteursrecht

Auteursrecht is een onderwerp waar je als ondernemer in de culturele sector bijna automatisch mee te maken krijgt. Maar wat houdt het eigenlijk in?

13 september 2016
Een inleiding in auteursrecht

Kunst en recht - helemaal geen aparte combinatie

Redacteur Yvonne Vetjens schrijft over kunst en recht.

23 juni 2016
Kunst en recht - helemaal geen aparte combinatie