Brabant is opnieuw tientallen jonge kunstenaars rijker. Vol ambitie zetten zij hun eerste stappen in de volwassen kunstwereld. Waar de ene jongprofessional nog ongeduldig wacht op een uitnodiging heeft de ander al verschillende curatoren weten te strikken. Waar moet je als jong gediplomeerd kunstenaar op letten wanneer je gevraagd wordt voor deelname aan een expositie? Je allereerste uitnodiging voor een solotentoonstelling valt op de deurmat, wat nu?
Geschreven door Jordy Koevoets, fotografie door Margot Zweers
Wees gerust. Jordy Koevoets, zelf beeldend kunstenaar, ging voor Mestmag.nl te rade en interviewde Josua Wechsler. De van nature in Zwitserland geboren avonturier studeerde in 2012 af op AKV St. Joost in Breda, richting autonoom beeldende kunst. Onlangs kreeg Josua een verrassend telefoontje van kunstorganisatie De Fabriek in Eindhoven met de vraag of hij zin en tijd had in een werkperiode van maar liefst zeven weken met aansluitend een solo-expositie.
Lang hoefde Josua niet na te denken op het aanbod van De Fabriek, hij zei direct ja. Lange bedenktijd was hem trouwens niet gegeven aangezien de start van de residentie al snel volgde na de telefonische uitnodiging. De hele periode was als een snelkookpan, zo wordt al snel duidelijk in het gesprek . 'Beslissingen moeten snel genomen worden, maar dat is het goede aan De Fabriek. Als je daar woont en werkt kun je niet om je werk heen. Zelfs als je je tanden gaat poetsen, loop je langs je werk'.
Het eerste contact
Josua en De Fabriek kenden elkaar. Al eerder had Josua in De Fabriek mogen resideren; tijdens zijn academietijd en niet veel later nogmaals voor een groepsexpositie met zijn voormalige academiegenoten. Mijn advies aan de jong professionele kunstenaars, vers van de kunstacademie, is dan ook om contact op te bouwen met kunstorganisaties waar jij je prettig bij voelt, waar je een klik mee hebt en die in lijn liggen met jouw beeldend werk of werkproces. Pas op, niet te gretig en opdringerig, dat werkt weer averechts. Bezoek zo nu en dan een expositie. Zoek van tevoren op wie de leiding heeft en maak daar een niet al te diepzinnig eerste praatje mee. Loopt deze eerste kennismaking op z'n eind, pak je (digitale) agenda erbij en plan een afspraak met hem of haar. Door het eerdere contact was Josua reeds bekend bij De Fabriek. Ze wisten wat voor kunstenaar hij was en hadden zijn naam en telefoonnummer paraat.
Het vrije experiment in De Fabriek
Josua's solotentoonstelling Parts of Pieces (welke te bezichtigen was van 26 juni tot en met 5 juli 2015) bestond uit twee enorme sculpturen. Achterin De Fabriek stond een geraamte van takken. Je kon er als bezoeker inlopen en de sculptuur van binnenuit ervaren. De tweede sculptuur was een blauwe futuristische boogvorm waar de bezoekers onderdoor konden lopen. Het azuurblauwe object hinderde opzettelijk ieders entree, ontkomen aan dit gevaarte was onmogelijk. Het geheel oogde als een tweeledige confrontatie op dinosaurusniveau.
'Maar het project hoefde niet te slagen. De eindpresentatie is van secundair belang. Je kunt in De Fabriek iets nieuws ontwikkelen, je kunt dingen uitproberen. Je kunt als kunstenaar je werk laten groeien gedurende de werkperiode, totdat je tevreden bent. Dat is het mooie aan de Fabriek, je krijgt er de tijd en de ruimte'.
Het geld en het resultaat van eigen initiatief
Met de voorbije bezuinigingen nog vers in het geheugen zijn budgetten spaarzaam en een nog heikeler punt in de kunstwereld geworden. Word je als beginnende kunstenaar gevraagd voor een solo-expositie, vraag dan toch gewoon wat zij aan financile middelen te bieden hebben. Geen respons of is het financile voorstel verre van ontoereikend, laat deze expositie lopen. Krijg je wel een mooi budget, leg deze financile afspraak schriftelijk vast en overleg duidelijk waar je deze centen wel en niet aan uit mag geven. Uit eigen ervaring weet ik dat de ene kunstorganisatie de andere niet is. Zo heb ik me moeten verdedigen toen ik een werkje (een postzegel waarop de Paus een kind uit Afrika over de bol aaitÉ) had laten inlijsten. Het beschikbare budget bleek achteraf enkel voor materiaal en/of gereedschap bedoeld te zijn. Wist ik veel, er waren vooraf geen beperkingen opgelegd.
De Fabriek kende een mooi werkbudget toe aan Josua, een meer dan welkome bijdrage wanneer je levensgrote objecten maakt en een enorme expositieloods 'moet' vullen. Ook transport, kost en inwoning werden door de Eindhovense kunstorganisatie verzorgd. Daarnaast heeft Josua de afgelopen jaren een constructieve band opgebouwd met Holland Packing, een industrieel verpakkingsbedrijf. Omdat er een hoop materiaal nodig is om manshoge sculpturen neer te zetten, is vriendschap sluiten met een toegefelijke houtsponsor een vondst van jewelste. Ook voor zijn solotentoonstelling in Eindhoven heeft Holland Packing een deel van het bouwmateriaal belangeloos ter beschikking gesteld en transport geregeld.
Josua: 'Ik klopte een keer aan met de vraag of ik hout uit hun afvalcontainer mocht meenemen. Daarna heb ik hen op de hoogte gehouden van mijn ontwikkelingen. Zo is een klik ontstaan. Het is goodwill vanuit Holland Packing. Misschien is het ook leuk om als groot bedrijf onderdeel te zijn van een creatief proces en te zien wat er nog meer kan ontstaan uit het materiaal waar je als bedrijf dagelijks mee in de weer bent'.
Misschien is het ook leuk om als groot bedrijf onderdeel te zijn van een creatief proces en te zien wat er nog meer kan ontstaan uit het materiaal waar je als bedrijf dagelijks mee in de weer bent.
De publiciteitsmolen
Het is egostrelend wanneer drommen mensen in de rij staan voor je tentoonstelling. Echter, de werkelijkheid is anders kan ik je vertellen. Je moet veel doen om die ene bezoeker over de drempel te krijgen. Flyeren, social media, eindeloos spammen en je kunstrelaties aanspreken; alles voor een goede opkomst. En dan nog, op een regenachtige dag kun zo je de helft van je gastenlijst doorstrepen. De publiciteitsmolen van De Fabriek werkte voor Josua in ieder geval op volle toeren, zo heb ik zelf mogen ondervinden. Via allerlei kanalen kreeg ik een uitnodiging voor Josua's eerste solotentoonstelling 'Parts of Pieces'. Per post, via de mail, persoonlijk contact en middels facebook werd ik geïnformeerd over zijn eerste soloshow.'Ik probeerde vrienden, familie en kunstgeïnteresseerden persoonlijk uit te nodigen. Ook belangrijk was dat de flyer, titel en de werkomschrijving goed waren. Daarnaast heb ik de mensen die vanaf het begin bij dit project betrokken waren, gedurende het hele proces op de hoogte gehouden. De organisatie heeft aan plusminus honderd kunstinstellingen een geadresseerde uitnodiging gestuurd. Ook staan er in de mailinglijst van De Fabriek zo'n duizend mailadressen die allemaal via de virtuele nieuwsbrief werden geïnformeerd over de expositie. Bestuurslid van De Fabriek en zelf beeldend kunstenaar Paul Segers heeft op basis van een interview met mij een mooie tekst voor de uitnodiging geschreven. Er werd geflyerd, hun facebookpagina en website werden bijgehouden. Ook Mestmagazine heeft een alinea geweid ter promotie van Parts of Pieces'.
Contact met de bezoekers
Wanneer je hard hebt gewerkt om je solotentoonstelling tot in de puntjes te voltooien kan de objectieve blik met je aan de loop gaan. Je bent moe en je verlangt naar het moment waarop de eerste bezoekers binnenlopen. Soms ben je tevreden of zelfs gelukkig, veel vaker heb ik gedacht: kan er een dagje opbouwen bij, ik moet nog zo veel doen! Als de vernissage gaande is en het startschot voor de expositie gegeven, valt alle last al snel van je schouders en is het tijd om te genieten en te socializen.
'Ik was tevreden met het resultaat en was benieuwd wie er komen zou en hoe de sculpturen beleefd zouden worden. Het was een gezellige, geslaagde openingsavond met veel enthousiaste bezoekers! Ik had leuke gesprekken en heb goede feedback ontvangen'.
Ook gedurende de daaropvolgende tentoonstellingsdagen was Josua aanwezig om bezoekers te verwelkomen, gesprekken aan te gaan en vragen te beantwoorden. Dergelijke dialogen kunnen enkel leiden tot een verrijking van de eigen inzichten, inzichten waar je mee aan de slag kunt. Heb je een solo in het verschiet, plan dus zulke meet-and-greet-momenten in. Een gesprek met de kunstenaar wordt gewaardeerd, al moet je vaak zelf de eerste stap zetten. Zij zullen het gesprek eindigen met 'Leuk je even gesproken te hebben!'. Een aankondiging van deze ontmoetingsmomenten is verstandig, het werkt bezoekersaantallen in ieder geval in de hand.
Budgettering en planning
Ga zorgvuldig om met het beschikbare budget en materiaal. Ram niet meteen het hele budget er doorheen bij de eerste de beste bouwmarkt die je binnenloopt. Er zijn altijd onvoorziene kosten. Vooral transport-/reiskosten kunnen (onverwacht) snel oplopen. Maak kunstwerken die je in latere exposities nogmaals kunt tonen (tenzij het werk opzettelijk een vergankelijk karakter heeft of iets dergelijks). Koop goed gereedschap, daar heb je heel je kunstenaarsleven wat aan. Zelf ben ik ook door schade en schande wijzer geworden. Met mijn eerst verkregen budget ben ik minder zorgvuldig omgesprongen dan ik nu doe. Waar het geld voor mijn eerste solotentoonstelling als sneeuw voor de zon verdween, plan ik nu meer vooruit en vergelijk ik de prijskwaliteitverhouding bij zo veel mogelijk verschillende aanbieders voor ik tot aanschaf overga. Maak vooraf een globaal kostenplaatje. Vergeet ook hierbij weer niet de onvoorziene kosten mee te nemen (meestal wordt hiervoor zo'n tien procent van het totale budget gereserveerd). Grote kosten betaal ik van het verkregen materiaal-/werkbudget, kleine kosten komen als laatste aan bod of betaal ik uit eigen portemonnee als het moet. Het is slim als je het aangeschafte materiaal en gereedschap effectief kunt gebruiken in volgende tentoonstellingen, dan heb je die spullen alvast in the pocket en je kunt toch uitpakken wanneer er geen geld beschikbaar is! De twee manshoge sculpturen in De Fabriek heeft Josua na afloop van de expositieperiode weer vakkundig gedemonteerd, al het materiaal mee teruggenomen en opgeslagen voor een volgende tentoonstelling.
'Alles vindt een nieuwe vorm: Parts of Pieces, aldus Josua. 'Ik ben voorstander van hergebruik. Er wordt al te veel weggegooid zonder ooit een waarde of functie te hebben gehad. Een bewuste en efficinte omgang met onze bronnen is belangrijk, ik probeer de waardering niet te verliezen. Als kunstenaar moet je creatief zijn, ook met materiaal. Deze sculpturen zullen nooit meer zo te zien zijn. Je had erbij moeten zijn, nu is het weg. Het is ook onmogelijk een identieke sculptuur weer op te bouwen. Die behoefte heb ik ook niet. Parts of Pieces is een onderzoek, een avontuur dat verder gaat, ook na deze solotentoonstelling.'
Jordy Koevoets
Beeldend kunstenaar
