Eerste stappen gezet naar verandering in het voortgezet onderwijs

24 februari start voor de tweede keer het actieprogramma Werken aan Veranderdoelen in het Voortgezet Onderwijs. Hierin werken cultuurcoördinatoren, samen met een collega, directielid of intermediair, aan het verstevigen van de positie van cultuureducatie binnen het curriculum. Kunstloc Brabant blikt met een aantal deelnemers van de vorige editie terug op de stappen die ze hebben gezet: “Een school is een plek die rust en regelmaat wil creëren, terwijl wij met onze kunstvakken juist de boel willen opschudden. Dat levert soms weerstand op. Het actieprogramma bood ons handvatten hiermee om te gaan en door te zetten”.

Actieprogramma

“We houden niet van het woord training of sessie”, zegt Karin Mommers van Operatie Frisse Peper, de externe organisatie die samen met Kunstloc het traject organiseert. “We pretenderen een verandering op gang te brengen, vandaar dat we het een actieprogramma noemen.” Deelnemers van dit actieprogramma zijn de innovators binnen de school; de mensen met motivatie om een verandering te bewerkstelligen. Een vijfstappenplan biedt hen houvast om gedurende het traject collega’s te enthousiasmeren en zo het draagvlak te vergroten.”

Lees meer over Operatie Frisse Peper

Verandervraagstuk

Een veelvoorkomend verandervraagstuk bij de deelnemers van de eerste editie, is het op de kaart zetten van cultuureducatie binnen de school en andere docenten de meerwaarde van hun vak te laten inzien. “Maar zo redeneert de geschiedenis- en biologiedocent natuurlijk ook”, zegt Mommers. “In plaats van te preken voor eigen parochie, verkenden we tijdens het negen maanden durende traject hoe je cultuureducatie als smeermiddel inzet bij vakoverstijgend werken. Een gezamenlijke zoektocht naar het grotere ‘waarom’ en hoe dat uiteindelijk ten goede komt aan de leerling.”

“In plaats van te preken voor eigen parochie, verkenden we tijdens het negen maanden durende traject hoe je cultuureducatie als smeermiddel inzet bij vakoverstijgend werken." Karin Mommers, Operatie Frisse Peper

Cement

Miranda van Bragt en Jeroen Veenstra, docenten en cultuurcoördinatoren op het Frencken College, brachten een soortgelijke praktijkcasus mee. Van Bragt: “Ons doel is dat cultuureducatie geen incidentele, leuke activiteit is, maar dat het als cement alle vakken met elkaar verbindt.” Veenstra vult aan: “We merkten dat het op de kaart zetten van cultuureducatie via de directie, dus top down, niet werkte. Daarom pakten we het andersom aan: van onderaf kleine stapjes zetten. Tijdens het actieprogramma gebruikten we de vakoverstijgende projectweek als vehikel om kunst en cultuur als het ware te infiltreren in het onderwijs.”

“Ons doel is dat cultuureducatie geen incidentele, leuke activiteit is, maar dat het als cement alle vakken met elkaar verbindt.” Jeroen Veenstra, docent en cultuurcoördinator

Terug naar de tekentafel

Ook het Nuenens College wil cultuureducatie verankeren in het curriculum. Waar het voor sommige scholen lastig is de directie mee te krijgen, kon Ingrid Vogels als manager onderwijs vanuit haar positie de benodigde middelen faciliteren. Vogels: “Wij liepen echter tegen een ander probleem aan: we ontdekten dat we veel te snel gingen. Onze trein was al vertrokken, maar onze collega’s zaten er nog niet op. Karin dirigeerde ons terug naar de tekentafel om uit te zoomen en onze doelen helder te krijgen.”

“Wij liepen echter tegen een ander probleem aan: we ontdekten dat we veel te snel gingen. Onze trein was al vertrokken, maar onze collega’s zaten er nog niet op." Ingrid Vogels, Manager onderwijs

Co-creatie

Een belangrijke les die de deelnemers uit het actieprogramma meekregen, is om niet alles dicht te timmeren, maar collega’s mee te nemen in hun proces. Van Bragt: “In plaats van de andere docenten een kant en klaar concept te geven voor de projectweek, vroegen we hen welke onderwerpen zij zelf wilden verkennen. Vervolgens verbonden we ieders expertise aan elkaar met cultuur. Er is nu zelfs een aardrijkundedocent zo enthousiast dat hij een inzamelingsactie opzette voor een goed doel waar hij via de projectweek mee in aanraking kwam.” Vogels ziet iets vergelijkbaars: “Toen we met het actieprogramma begonnen, hadden we de wildste ideeën die we wilden doorvoeren. We ontdekten echter dat we een helicopterview nodig hadden om de verschillende ontwikkelingen die binnen school speelden door middel van co-creatie met elkaar te verbinden”.

Intermediairs

Deelname aan het actieprogramma gebeurt in de vorm van duo’s of trio’s. Door het aanhaken van collega’s binnen de school of de intermediair van buitenaf, bevinden zich op meerdere plekken stakeholders van het verandervraagstuk. Het Frencken College en het Nuenens College volgden het actieprogramma samen met de intermediair uit hun eigen gemeente. Mirte Oostrom, intermediair in de gemeente Oosterhout: “Wat op het Frencken College speelt, zie ik ook op andere plekken. Het actieprogramma gaf me theoretische voeding die ik kan inzetten om processen beter te sturen.”

Het netwerk lokale intermediairs

"Het actieprogramma gaf me theoretische voeding die ik kan inzetten om processen beter te sturen.” Mirte Oostrom, intermediair in de gemeente Oosterhout

DNA

Otine van Erp, intermediair voor de regio Geldrop, Mierlo en Nuenen, volgde het traject samen met Vogels: “Als intermediair doe je je best om zo veel mogelijk te weten van wat er speelt op een school om vervolgens de verschillende zaken te koppelen. Binnen het Nuenens College zijn nu veel collega’s deelgenoot van het verandertraject; van de vakvoorzitters tot de routecoördinatoren. Het actieprogramma zit nu ook een beetje in hun DNA.”

"Het actieprogramma zit nu ook een beetje in hun DNA.” Otine van Erp, intermediair voor de regio Geldrop, Mierlo en Nuenen

Community

Nieuw in het komende actieprogramma zijn de online clubavonden. Tijdens deze twee terugkomdagen zijn alle deelnemers én oud-deelnemers welkom voor uitwisseling, intervisie en inspiratie. Deze clubavonden helpen de innovators gemotiveerd te blijven werken aan verandering. Mommers: “Als je het actieprogramma hebt gevolgd, hoor je bij de club. Naarmate het traject vaker plaatsvindt, groeit de groep waardoor er een community van innovators binnen het onderwijs ontstaat die elkaar verder kunnen helpen”.

Meedoen?

Karin Mommers en Robin Brugman starten vanaf 24 februari een nieuw actieprogramma Werken aan Veranderdoelen in het Voortgezet Onderwijs. Wil jij met jouw team ook een verandering teweegbrengen binnen jouw school? Lees hier meer en meld je aan.